در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
چالش صادرات گاز؛ به بهانه جلوگیری از خام‌فروشی/ منافع امریکا در تشتت صادرکنندگان گاز است
دبیرکل سابق سازمان صادر کنندگان گاز گفت: موفقیت سیاست‌های گازی بستگی زیادی به روسیه و قطر دارد که دو صادرکننده اصلی جی.ای.سی.اف هستند. اگر این دو کشور به سیاست انفرادی و رقابتی خود ادامه دهند نمی‌توان انتظار زیادی از این سازمان داشت.
محمدحسین عادلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی استراتژی گازی ایران و اینکه چگونگی حضور در بازارهای صادراتی چقدر به سیاست‌های داخلی و چقدر به موانع بیرونی و تحریمی برمی‌گردد، اظهار داشت: در استراتژی گاز ایران سه عامل اثر گذار بوده است، اول عدم وجود اجماع و سیاست‌زدگی که همواره مانع بزرگی در برابر تصمیم‌سازان و سیاست‌گذاران بویژه در وزارت نفت بوده است. عامل دوم وجود سوبسید عظیم و عدم مدیریت مناسب انرژی و از جمله گاز در کشورمان بوده است و سومین عامل عدم وجود چارچوب مناسب در روابط بین‌المللی برای حضور مستمر در بازارهای جهانی است، همه این عوامل به سیاست‌های کلان کشور بر می‌گردد.
وی تصریح کرد: شکل و دینامیک سیاست‌های کلان؛ مسیر، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های وزارت نفت را تعیین می‌کند که ارتباط زیادی به دوران‌های مختلف ندارد، گرچه وزرای نفت به فراخور فراست و هوشمندی خود توانسته‌اند گام‌های موثری در این زمینه بردارند و انصافا سهم وزیر نفت فعلی ممتاز بوده است، ولی همه محدود به چارچوب‌های کلی یاد شده بوده‌اند.
مانع‌تراشی در صادرات گاز به بهانه جلوگیری از خام‌فروشی
دبیرکل سابق سازمان صادر کنندگان گاز گفت: در هر حال اولا رویکرد منسجم و اجماع محکم بر سر اصل صادرات گاز وجود ندارد و نگاه صفر و صدی در این مورد وجود دارد. هر گاه صادرات گاز امکانی پیدا می‌کند سروصداهای زیادی در مورد لزوم توقف صادرات و فرآوری آن در داخل و به اصطلاح امروز ممنوعیت خام‌فروشی فشار سیاسی زیادی را بوجود می‌آورد که ترمزی برای کار می‌شود.
وی ادامه داد: جالب اینکه رقبا و دشمنان ما از یک سو و چنین بحث‌های چالشی از سوی دیگر همواره از جمله موانع حضور پر رنگ در بازارهای صادراتی بوده است. دوم اینکه مصرف شدید و بی‌رویه در داخل عملا گازی را برای صادرات باقی نمی‌گذارد، ایران سومین تولیدکننده گاز جهان است ولی از نظر صادرات در پایین رده‌ها قرار دارد زیرا هرچه تولید می‌کند در داخل مصرف می‌کند. و موضوع دیگر اینکه این وضع در نهایت ما را از داشتن مزیت‌های بی‌شمار صادرات گاز و حضور در بازارهای مهم انرژی محروم می‌کند. اگر بخواهیم این وضع را اصلاح کنیم باید به سه عامل بالا بیاندیشیم و آنها را مخاطب سیاست‌گذاری قرار دهیم.
روسیه دوست است یا رقیب؟
وی در ادامه در ارزیابی نقش روسیه به عنوان کشوری که در مباحث سیاسی و منطقه‌ای خود را کنار ایران می‌داند، ولی به شدت به بازارهای صادرات گاز از جمله بازارهای ما حساس است، پاسخ داد: انتظار ما از روسیه چیست؟ آیا انتظار این است که از منافع ملی ما حفاظت کند و هر جا منافع ما در خطر باشد حتی از منافع ملی خود صرفنظر کند؟ مسلما چنین انتظاری معقول و عملی نیست. روسیه به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز در جهان منافع خود را در داشتن بازارهای صادراتی بیشتر می‌داند. باید درک کنیم که اکنون رقابت ژئوپلیتیک با آمریکا باضافه رقابت‌های اقتصادی و تحولات بازارهای انرژی شرایط بسیار پیچیده‌ای را برای گاز رقم زده است، بنابراین علی‌القاعده باید به روسیه به عنوان یک رقیب در صادرات گاز نگاه کرد. این رویکرد با رویکرد دوستی و ارتباط استراتژیک منافاتی ندارد، باید اجازه داد تا وزارت نفت و سیاست‌گذاران انرژی بر اساس منافع ملی ایران با همه صادرکنندگان دیگر از جمله روسیه رقابت کنند. کما اینکه روسیه هم همین کار را می‌کند.
بازار گاز ؛ صحنه رقابت‌های ژئوپلیتیک
این تحلیلگر مسائل اقتصاد انرژی در ادامه درباره رویکرد فعلی کشورهای صادرکننده گاز در مورد قیمت‌های گاز توضیح داد: محیط صادرات گاز در جهان محیط سیاسی و پیچیده‌ای شده است. بازار گاز قبلا خیلی سیاسی نبود ولی امروز صحنه رقابت‌های ژئوپلیتیک شده است. رقابت بین آمریکا و روسیه شدت گرفته و محدودیت‌های تحمیلی آمریکا بر هم‌پیمانان خودش چه صادرکنندگان مانند قطر و استرالیا و چه مصرف‌کنندگان مانند اروپا، چین و هند و ژاپن و کره، نیز علنی و تشدید شده است، از طرف دیگر سقوط قیمت‌های انرژی نرخ گاز را به نازل‌ترین سطح تاریخی و زیر ۲ دلار در هر بی‌تی‌یو رسانیده است و درآمد کشورهای وابسته به صادرات گاز را تحت‌الشعاع خود قرار داده است، بدیهی است که در این شرایط در غیاب هماهنگی، رقابت‌ها افزایش و همکاری‌ها کاهش می‌یابد.
منافع امریکا در تشتت صادرکنندگان گاز
وی افزود: کاهش همکاری‌های گازی به نفع امریکا است و این کشور از تشتت بین صادرکنندگان گاز بهره می‌برد. کشورهای صادرکننده گاز در سازمان جی.ای.سی.اف باید طرح نو دراندازند، اگر وضع جاری ادامه یابد، همه بازنده خواهند بود، باید برای مدیریت وضع جاری سیاستی جدید در پیش گیرند. ایران، روسیه، الجزایر، ونزوئلا و تا حدودی نیجریه می‌توانند در این سازمان نقش فعالی را بازی کنند و البته موفقیت این سیاست بستگی زیادی به روسیه و قطر دارد که دو صادرکننده اصلی این سازمان هستند. اگر این دو کشور به سیاست انفرادی و رقابتی خود ادامه دهند نمی‌توان انتظار زیادی از این سازمان داشت، زیرا کشورهایی که دارای صادرات گاز زیادی نیستند، نمی‌توانند اثر گذار باشند .
