مزارع پروش ماهی به مرزعه برنج تبدیل شده‌اند/ درصورت توجه دولت، تولید 10 برابر می‎شود/ قیمت نهاده‌ها سه برابر شده است/ تلفات پنهان در حوزه پرورش آبزیان بالا است

خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در راستای رسالت حرفه‌ای اطلاع‌رسانی خود و به منظور بررسی وضعیت پرورش دهندگان ماهیان گرمابی، میزگردی با محوریت بررسی تولیدات، مشکلات و راهکارها؛ با حضور حسن آقازاده مدیرعامل اتحادیه ماهیان گرمابی؛ محمد عابدراد عضو هیئت مدیره ماهیان گرمابی استان گیلان؛ صفدر نوازنده رئیس اتحادیه ماهیان گرمابی استان مازندران؛ علی الویری اصل نماینده پرورش‌دهندگان ماهیان گرمابی استان تهران؛ هوشنگ آخوندی نماینده آبزی‌پروران استان گلستان؛ پورافشاری نماینده آبزی‌پروران استان خوزستان برگزار کرد. مشروح این میزگرد را در ادامه می‌خوانید.

درصورت توجه دولت به پرورش ماهی تولید 10 برابر می‎شود

مدیرعامل اتحادیه ماهیان گرمابی در این میزگرد، با بیان اینکه بیش از 70 درصد ماهیان دنیا گرمابی هستند، گفت:‌ 53 هزار هکتار مزارع و منابع تولید ماهیان گرمابی در کل کشور وجود دارد که از این سطح، حدود 210 هزار تن ماهی گرمابی تولید و سالانه به طور میانگین 18 تا 20 هزار تن به کشور عراق،‌ کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای CIS، آذربایجان و... صادر می‌شود.

حسن آقازاده، با اشاره به اشتغال 5 هزار 600 نفر به طور مستقیم در این صنعت گفت: حدود 4 هزار 200 نفر نیز  به طور غیر مستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند.

وی با انتقاد از حضور ناظران در این صنعت گفت: نیازی به حضور ناظران بهداشتی و فنی نیست؛ متاسفانه این هزینه از سوی دولت به این حرفه تحمیل شده است.

آقازاده در خصوص نهاده‌های مورد استفاده در این صنعت گفت: تمامی نهاده‌ها اعم از جو، گندم خیس شده، کنسانتره و سبوس الک‌شده بین دام و طیور و پرورش ماهی یکی بوده و  اکثر آن‌ها وارداتی است. مشکل اصلی در بخش نهاده‎ها، عدم تخصیص سهمیه از سوی دولت برای آبزی‌پروران و الویت دولت بر پرورش مرغ و گاو است، درحالی که سالانه صادرات آبزیان، بین 67 تا 70 میلیون دلار ارزآوری دارد. همچنین ایجاد اشتغال در این حوزه بیشتر از دام و طیور است.

مدیرعامل اتحادیه ماهیان گرمابی معتقد است: در حال حاضر سالیانه 450 هزار تن ماهی گرمابی و سردآبی در کشور تولید می‌شود؛ این میزان قابلیت افزایش تا 8 میلیون تن در سال را دارد. اگر دولت قصد ایجاد اشتغال را دارد، می‌تواند این طرح را در بخش پروروش ماهیان آبزی اجرا کند. درصورت توجه دولت به این بخش، تولید و اشتغال‌زایی بدون هیچ گونه تحمیل هزینه، می‌تواند 10 برابر شود.

وی تصریح کرد: متاسفانه کارشناسان به سمت آمارگرایی حرکت می‌کنند؛ در حال حاضر تمام تسهیلات دولتی به سمت دریا است، در صورتی که اگر این تسهیلات به واحدهای پرورش ماهی داده شود؛ تولید 10برابر می‌شود.

آقازاده با بیان اینکه دریافت حقابه در هر استانی متفاوت است، اظهار کرد: شرکت آب و فاضلاب ناعادلانه از پرورش‌دهندگان پول می‌گیرد. چرا که مزارع ما بتنی بوده و مصرف آبی نداریم. وقتی سخن از مصرف 40 الی 45 هزار متر مکعب آب برای تولید می‌شود، 15 هزار متر مکعب آن به پایین نفوذ و رسوب می‌کند. مزرعه پایین‌دست نیز که از این آب استفاده می‌کند، مانند ما حقابه می‌دهد.

مزارع پروش ماهی به مرزعه برنج تبدیل شده‌اند

عضو هیئت مدیره ماهیان گرمابی استان گیلان، با بیان اینکه گیلان یکی از استان‌هایی است که آبزی پروری در آن نقش بسیار ارزنده‌ای دارد، گفت: سالانه 46 هزار تن ماهی گرمابی در گیلان تولید می‌شود که این میزان حاصل تولید حدود 7 هزار هکتار مزارع پرورش ماهی، آبندان‌ها و صید صیادی است.

محمد عابدراد با بیان اینکه ذات کار کشاورزی با عدم کنترل بحران در برخی موارد است، گفت: برخلاف آنچه که در دام داری و مرغداری وجود دارد و به آن احاطه دارند، در پرورش آبزیان فاکتورهای فیزیک و شیمی آب به حدی متعدد است که امکان بررسی و کنترل آن وجود ندارد.

 عابدراد تشریح کرد: وقوع اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در محیط مزرعه یکی از دلایلی است که در کشورهای دیگر دنیا به بخش کشاورزی یارانه می‎دهند. درصورتی که در ایران این امر صورت نمی‌گیرد. در استان گیلان از سال 93 تا 96 هزینه‎های تولید افزایش پیدا کرده؛ این درحالی است که قیمت فروش ماهی افت داشته است. آیا در این شرایط کشاورز ورشکست نخواهد شد؟

وی ادامه داد: اگر آمار شیلات استان گیلان را مشاهده کنید، متوجه خواهید شد که صدها واحد تولیدی مرزعه پروش ماهی بسته شده و به مرزعه برنج تبدیل شده‌اند. پرورش ماهی مانند همه بخش‎های کشاورزی مراحل سه گانه کاشت، داشت و برداشت را دارد که در هر سه مورد نیز همواره با  مشکل مواجه هستیم.

عضو هیئت مدیره ماهیان گرمابی استان گیلان با بیان اینکه برای حقابه مجاز در حدود یک میلیون پول دریافت می‌کنند، اظهار کرد: در استان گیلان مزارع مجوزدار و بدون مجوز وجود دارد که برای هر دو حقابه یکسان گرفته می‌شود. خوزستان شرایط خاصی دارد؛ اما در گیلان قیمت حقابه یک میلیون و 200 هزار تومان است.

محمد عابدراد تصریح کرد: مزارع پرورش ماهی در صورتی که رسوب نداشته باشد، به طور میانگین عمق یک و نیم متر دارد، بخشی از این آبی که در حال حاضر استفاده می‌شود، آب باران است. به گفته شرکت آب و فاضلاب، آب باران نیز جز منابع ملی است، در صورتی که حتی اگر در استخر هم ریخته شده باشد، جز اموال ملی خواهد بود و پول آن گرفته می‌شود.

آب بهای اخذ شده غیرعادلانه است

رئیس اتحادیه ماهیان گرمابی استان مازندران، شرایط پرورش ماهی در استان مازندران را با سایر استان‌ها متفاوت دانست و گفت:  حدود 17 هزار هکتار منابع (آببندان) در استان مازندارن وجود دارد که از این میزان 12 هکتار آن فعال و توسط فعلان این حوزه اجاره شده است. طبق آمار شیلات، مازندران 50 هزار تن در سال ماهی گرمابی تولیدات می‌کند.

صفدر نوازنده مجموعه بهای اجاره 12 هکتار آببندان را 36 میلیارد تومان عنوان کرد که در عمران و آبادانی مازندارن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه آب بهای اخذ شده غیرعادلانه است، گفت: طبق قانون مجلس شورای اسلامی، اگر آب سرازیر شده از بارش باران و یا برف در زمان غیر زراعی جمع آوری شود، حق آب به آن تعلق نمی‌گیرد، درصورتی که شرکت آب و فاضلاب نه تنها از کشاورز پول این آب را دریافت می‎کند، بلکه از تولید کنندگان نیز حق آب می‎گیرد.

وی با اشاره به اینکه ریسک‌پذیری و ضربه پذیری این حرفه بسیار بالا است. ادامه داد: تولید و پرورش ماهی با پرورش دام و طیور متفاوت است؛ زیرا امکان مشاهده و کنترل موجودات آبزی وجود ندارد. برای مثال، به استخرها کود می‌دهیم تا فیتوپلانگتون تولید شود؛ این فیتوپلانگتون به عنوان غذای ماهی‎ها و تولید کننده اکسیژن در حوزه‌های آبی است و اگر حواسمان به آن نباشد، می‌تواند موجب مرگ تمام ماهی‎های حوضچه شود.

نوازنده با بیان اینکه به دلیل کمبود آب، باید از آب مدیریت شده و بهینه استفاده کنیم، افزود: در این صنعت ریسک پذیری و ضربه پذیری ما بالا است.

قیمت نهاده‌ها سه برابر شده است

نماینده پرورش‌دهندگان ماهیان گرمابی استان تهران، با بیان اینکه پس از استان‌های ساحلی بزرگترین مجموعه پرورش آبزیان در شهر ری قرار دارد، گفت: در کل استان تهران تنها 100 هکتار استخر پرورش ماهی گرمابی وجود دارد. از این میزان 80 هکتار در شهر ری،‌ 5 هکتار در اسلام شهر و‌ 15 هکتار در ورامین و پیشوا قرار دارد.

علی الویری اصل با بیان اینکه کل تولید استان تهران حدود 250 تن است، گفت: تا سال گذشته تولیدات ما به عراق صادر می‌شد؛ اما امسال محصولات خود را بابل ارسال کردیم.

نماینده پرورش‌دهندگان ماهیان گرمابی استان تهران، با بیان اینکه این حوزه با توجه به مشکلات زیاد آن، توجیه اقتصادی ندارد، گفت: هزینه‌ها در این حوزه با درآمد آن همخوانی ندارد. به‌طور مثال؛ یک نوعی ماهی را با قیمت 10 هزار تومان می‌فروشیم؛ اما این ماهی در بازار آزاد 25 هزار تومان به فروش می‌رسد.

علی الویری‌اصل با انتقاد از قیمت نهاده‌ها، عنوان کرد: غذای ماهی‌ها در سال گذشته 720 تومان خریداری می‌شد، اما امسال به سه برابر قیمت رسیده است.

وی با بیان اینکه تلفات پنهان بسیار بالا بوده و آمار رهاسازی با آمار برداشت مطابقت ندارد، تصریح کرد: برخی از ماهیان در گِل مانده و تجزیه و پوسیده می‌شوند. این در حالی است که در صورت رخ دادن حادثه، بیمه به آنچه که شمارش می‌کند، خسارت پرداخت می‌نماید.

صدور پروانه بهره‌برداری آب بلاتکلیف است

نماینده آبزی‌پروران استان گلستان با بیان اینکه گلستان جز کم آب‌ترین استان برای پرورش ماهی است، گفت:‌  320 واحد مزرعه و آببندان در سطحی به میزان 6 هزار 200 هکتار در گلستان وجود دارد. از این میزان 19 هزار تن ماهی گرمابی تولید می‌شود.

هوشنگ آخوندی با اشاره به اینکه عمده فعالیت پرورش ماهی در مسیر گرگانرود بین گنبد تا سد وشمگیر انجام می‌شود، گفت: این گروه از گرگانرود آبگیری می‌شوند که دو سرشاخه اصلی دارد. یک مسیر از طرف سدهای بوستان و گلستان، که هیچ حق آبی از این مسیر علی رغم سابقه طولانی در امر پرورش برای پرورش ماهی در نظر گرفته نشده است و تنها منبع مورد استفاده آب‌های جاری مسیر نرماب و چهل چای بوده که بر روی آن نیز سدی در حال احداث است. اگر همانند تجربه در حوزه اترک و زیر سد وشمگیر منجر به خارج شدن فعالیت ۲۵۰۰ هکتار پرورش ماهی با تولید ۶۲۰۰ تن و اشتغالزایی مستقیم ۸۳۰ نفر شد، در حوزه گرگانرود نیز چنین اتفاقی رخ دهد، عملا استان که چهارمین استان تولید ماهیان گرم آبی کشور بوده با توجه به سرمایه گذاری کلان اشتغال مستقیم ۱۵۰۰ نفر و غیر مستغیم ۳۰۰۰ نفر و تولید بیش از ۱۱۲۰۰ تن ماهی را از دست خواهد داد.

وی مشکل بعدی را بلاتکلیفی در صدور پروانه بهره‌برداری آب دانست و گفت: در سال ۱۳۹۱ با حمایت استاندار وقت و همکاری اداره کل شیلات و آب منطقه‌ای برای تعدادی از واحد های پرورش ماهی پروانه موقت ترسالی صادر شد؛ ولی به دلایلی از صدور پروانه بهره برداری در فصول غیر زراعی خودداری و آب بها دو برابری اخذ می‌شود.

آخوندی تصریح کرد: محاسبه نرخ آب بها مطابق معمول درصدی از تولید است که برای آبهای تنظیم شده و مدرن داری شبکه توزیع ۵ درصد و آبهای تنظیم نشده و جاری یک درصد از تولید است. قیمت فروش عمده و مقدار تولید از شیلات کشور اعلام می‌شود که شرایط تولید استان با سایر نقاط کشور فرق دارد. تقاضای تعیین قیمت و تولید ماهی در استان را داریم. در استان نرخ آب‌بها تلفیقی و سه درصد از تولید اخذ می‌شود در حالی که پرورش دهندگان از آب‌های جاری به صورت سنتی و با موتور پمپ‌های شخصی آبگیری می‌نمایند و نرخ آب‌بها آن باید یک درصد از تولید محاسبه شود و در صورت استفاده از آب‌های ذخیره شده سدها ۳ درصد باشد.

وی با بیان اینکه در چند سال اخیر نرخ آب‌بها توسط آب منطقه‌ای افزایش چشمگیری داشته که هیچ گونه مناسبتی با قیمت و تناژ تولید ماهی ندارد،‌ ادامه داد:‌ به علت بحران آب در منطقه در سال‌های اخیر بعضی از پرورش دهندگان ماهی در هنگام برداشت محصول به جای رهاسازی آب مخزن در کال شور که تبخیر و هدر می‌رود جهت استفاده بهینه در سال بعد در مخزن دیگر ذخیره می‌نمایند که آب منطقه‌ای از همین آب که قبلا آب بهای آن پرداخت شده دوباره آب بها مطالبه می‌نماید.

نماینده آبزی‌پروران استان گلستان بیان کرد: در خصوص اجاره بستر با توجه به اینکه اکثریت فعالیت پرورش ماهی در زمین‌هایی صورت می‌گیرد که هیچ گونه محصول زراعی در آن به عمل نمی‌آید و قبل از فعالیت پرورش ماهی بلااستفاده بوده است، با این وجود اجاره بستر تعیین شده از اجاره مرغوب‌ترین زمین‌های کشاورزی بالاتر است.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه ماهیان گرم آبی از معدود تولیدات داخلی است که هیچ گونه وابستگی به کشور بیگانه نداشته و اشتغالزایی بالا و غذای سلامتی است و با توجه به اینکه اکثریت زمین‌های پرورش ماهی به علت کم بازده و شورزار بودن قابلیت جایگزینی با هیچ گونه محصولات کشاورزی دیگر را ندارد. بنابراین تنها منبع درآمد و گذران زندگی از طریق پرورش ماهی امکان پذیر است؛ بنابراین از مسئولان در سال حمایت از تولید داخلی استدعا داریم ترتیبی اتخاذ فرمایند تا این قشر زحمتکش شرمنده زن و بچه و اجتماع نباشند.

برای پرورش ماهیان گرمابی تنها از کود عالی استفاده می‌‌شود

نماینده آبزی‌پروران استان خوزستان معتقد است: تنها غذای سالم، ماهیان گرمابی هستند؛ ‌زیرا برای پرورش ماهیان گرمابی از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود.

پورافشاری با اشاره به خبری مبنی بر استفاده از کود شیمیایی در پرورش ماهیان گرمابی گفت: ما تنها از کود عالی استفاده می‌کنیم.

وی اظهار کرد: حدود 14 هزار هکتار برای پرورش ماهیان گرمابی در استان خوزستان وجود دارد؛ ‌از این میزان حدود 60 تا 70 هزار تن ماهی گرمابی تولید می‌شود.

پورافشاری با بیان اینکه واردات نهاده‌ها انحصاری است، در رابطه با تخصیص نهاده‌های دولتی گفت: حتی یک کیلوگرم از نهاده هایی که با ارز 4200 تومانی وارد می‌شود به دست پرورش دهندگان ماهیان آبزی نمی‎رسد. درحال حاضر با مبلغ  2 هزار و 200 تومان خریداری می‌کنیم که قبل از گرانی ها 800 تومان بود.

وی ادامه داد: بخش ماهیان گرمابی نزدیک به 40 سال در حال تولید است، متاسفانه مصوبات و بودجه‎های مربوط به آن به درستی بین تولید کنندگان تقسیم نمی‎شود و در این بین، تنها واسطه‎ها سود می‎برند و سود زیادی نصیب تولید کنندگان نمی‎شود. اگر اوضاع به همین شکل پیش برود به ورشکستگی خواهیم رسید.

رئیس هیئت مدیره تعاونی شوشتر با بیان اینکه در تابستان گذشته تولیدات را بررسی کرده و کارشناسی کردیم، گفت: میزان هزینه‌ها و درآمدها را بررسی و با هم مقایسه کردیم. متاسفانه آن مقداری که مدنظر ما برای قیمت‌های فروش در بازار است، رخ نمی‌دهد.

وی با بیان اینکه یکی از مشکلات ما، حقابه است و به هر روشی که دوست دارند، از ما می‌گیرند، گفت: در سال یک‌بار آبگیری انجام می‌شود، اما تبخیر زیاد است، حدود 70 هزار مترمکعب در طول سال برای هر استخر آبگیری می‌شود. مسئولان، حقابه را از پرورش‌دهنده می‌گیرند، بدون اینکه به او مجوز داده باشند. تا سال گذشته این حقابه برای پرورش‌دهندگان در خوزستان سه برابر قیمت معمول بوده و امسال به هفت برابر رسیده است.

رئیس هیئت مدیره تعاونی شوشتر با بیان اینکه ما در خوزستان 11 میلیون تومان برای غیرمجازها حقابه می‌دهیم، گفت: برای مجازها نهایت یک میلیون و 700 هزار تومان پرداخت می‌شود. با وجود اینکه 15 سال است حقابه را پرداخت می‌کنیم، اما هنوز به ما مجوز نداده‌اند.