کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایلنا:
بورس نفت؛ از چالش‌ها تا الزام/ بازار سرمایه؛ آغاز یک استراتژی برای جبران غفلت سال‌های دور نفتی
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: ایران یک قطب انرژی درجهان به شمار می‌رود و داشتن بازار مستقل برای فروش نفت و فرآورده‌ها در هر شرایطی چه تحریم و چه غیر تحریم ضروری است، در این مورد سال‌ها غفلت و کوتاهی صورت گرفته و می‌بایست جبران شود.
همایون دارابی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی عرضه نفت در بورس انرژی اظهار داشت: عرضه نفت در بورس اتفاق بزرگ اما بدون مقدمه چینی لازم بوده است، عملا این عرضه‌ها باید سال‌های پیش انجام می‌شد، باید کار با برنامه مدون و آماده سازی مقدمات لازم انجام می‌شد تا شانس موفقیت بیشتر شود اما اینک به نظر می‌رسد تنها نوعی رفع تکلیف در پشت این عرضه‌ها نهفته باشد و چون فروش نفت تحریم شده است به صورت نمادین این عرضه‌ها صورت می‌گیرد و چون برنامه مدونی برای آن نیست و مقدمات لازم آماده نشده، در بیشتر موارد به نتیجه نمی‌رسد.
وی تاکید کرد: عرضه نفت نیازمند فراهم کردن بسترهای مناسب و لازم برای اینکار بود موارد بی‌شماری در بخش‌های بانکی، بیمه‌ای و حمل ونقل باید پیش از انجام این عرضه‌ها آماده می‌شد که نشده است در اکثر موارد خریداران محموله‌های نفتی عموما در یکی از این بخش‌ها مشکل دارند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: مساله دیگه عدم بازار سنجی و ابزار سازی مناسب است در این خصوص به خوبی فکر نشده که قرار است نفت خام در خارک توسط چه کسانی و برای چه بازارهای خریداری شود. قاعدتا این عرضه‌ها باید ابتدا برای بازارهای منطقه و همچنین پالایشگاه‌های داخلی طراحی می‌شد اما این اتفاق نیفتاده است. پالایشگاه‌ها همچنان به صورت دستوری نفت دریافت می‌کنند و نمی‌توانند محصولات خود را صادر کنند و تجار کشورهای همسایه نیز یا نمی‌توانند در خارک نفتی را دریافت کنند و یا امکان پالایش نفت خام را ندارند، بنابراین بیشتر در ایران دنبال فرآورده هستند.
وی نبود ابزارهای کاهش ریسک در قراردادهای آتی در بورس انرژی روی نفت خام را از دیگر موارد ضعف برشمرد و گفت: از این رو خریدار به نحوه غیر قابل کنترلی در معرض ریسک نوسان نرخ ارز قرار می‌گیرد که این امر می‌تواند زیان هنگفتی را وارد کند در همین حال نرخ گذاری نفت خام عرضه شده نیز عموما از واقعیت‌های بازار نفت و شرایط تحریم به دور است بنابراین خریداران رغبتی برای خرید پیدا نمی‌کنند.
دارابی درباره اینکه آیا می‌توان به عرضه نفت در بورس به عنوان یک معبر بلند مدت فروش نفت نگاه کرد، بیان کرد: قطعا، اما به شرطی که مقدمات آن فراهم شود. وزارت نفت باید از کنترل پالایشگاه‌های داخلی و دیکته سیاست‌های خود بر این پالایشگاه‌ها دست بردارد، پالایشگاه‌ها و تجار منطقه نفت را خریداری کرده و تصفیه کرده و به صورت فرآورده صادر کنند، این امر به تقویت معاملات کمک چشمگیری می‌کند در همین حال پذیرش نفت خام کشورهای همسایه و افزایش معاملات آتی و رفع موانع بانکی ،بیمه‌ای و حمل ونقل می‌تواند بخش اساسی مشکلات را حل کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر چاره‌ای جز حرکت در این مسیر نداریم. ایران یک قطب انرژی درجهان به شمار می‌رود و داشتن بازار مستقل برای فروش نفت و فرآورده‌ها در هر شرایطی چه تحریم و چه غیر تحریم لازم و ضروری است، در این مورد سال‌ها غفلت و کوتاهی صورت گرفته است و می‌بایست جبران شود. درهمین حال با توجه به تجربه اخیر مشورت و رفع موانع و اندیشیدن استراتژی حرکت‌های آتی دارای اهمیت بالایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این کارشناس بازار سرمایه درباره تجربه دیگر کشورها در خصوص عرضه در بورس گفت: بورس‌های نفت در دنیا عمر عملی طولانی ندارند و شروع فعالیت آنها به دهه 70میلادی و بحران‌های نفتی از جمله ملی سازی‌ها و تحریم نفتی و افزایش بهای نفت باز می‌گردد. این بورس‌ها به دلیل حساسیت بالای سیاسی و حجم عظیم عملیات مالی عموما نیازمند تدارکات و حمایت‌های جدی هستند که بدون آنها شانس موفقیت آنها کم است از این رو بورس‌های موفق در قلب نقاط اقتصادی قوی به لحاظ بانکی، بیمه و لجستیک نظیر لندن، نیویورک، دبی و موارد دیگر مستقر هستند که این خود نشان از اهمیت و در عین حال حساسیت این بورس‌ها دارد.
