امسال 50 شهر به شهرهای پرتنش آبی اضافه شد / باوروری ابرها تاثیری چندانی در بارش ندارد / دولت موافق افزایش آب‌بهای پرمصرف‌ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، عباس سروش در نشست خبری در جمع خبرنگاران با بیان اینکه در حال حاضر در کشورهای هم‌اقلیم مدت‌هاست که شرایط در حال تغییر است گفت: این وضعیت مساوی با کاهش بارندگی یا افزایش آن، افزایش شدید دما در برخی کشورها بوده است. در کشور ما نیز طی 50 سال گذشته به خصوص 10 سال اخیر از این اوضاع بی‌بهره نبوده است و دلیل آن نیز کاهش بارندگی، افزایش دما، رشد جمعیت، صنعتی شدن و مصرف آب کشاورزی است، برای حل این مسائل باید راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدتی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم با خشکسالی مقابله کنیم بلکه برنامه‌های سازگاری با آن را که زیرکانه و عاقلانه نیز هست تدارک دیده‌ایم، در حال حاضر درصد قابل توجهی از آب در حوزه اختیارات وزارت نیرو نیست و در کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین وزارت نیرو بدون تعامل با وزارت جهاد کشاورزی نمی‌تواند سازگاری با منابع آبی را عملیاتی کند. 

معاون وزیر نیرو در امور آب گفت: در کارگروه سازگاری از وزارت صنعت، محیط زیست و سازمان برنامه‌ نیز حضور دارند. ما در این برنامه به آینده امیدواریم چرا که این کارگروه تمرین خوبی است که آب را مدیریت کنیم و مصرف کنندگان نیز در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌ها مشارکت داشته باشند.

سروش با اشاره به اینکه یکی از اقدامات ما در این کارگروه مربوط به حوزه زاینده‌رود بوده است اظهار داشت: حوزه زاینده‌رود جمعیت بالغ بر پنج میلیون نفر و باغ‌های دو استان یزد و اصفهان را پوشش می‌دهد ما جبران کمبود آب شرب در اولویت قرار دادیم البته در برخی مواقع با قطعی نیز مواجه شدیم اما در کل مشکلی نبود.

وی افزود: علاوه بر حوزه زاینده‌رود موضوع حل بحران آب در استان خوزستان نیز در کارگروه مطرح شد و در این خصوص تاکنون اقدامات خوبی انجام شده است.

وی با بیان اینکه سعی ما بر این است در کارگروه سازگاری بخش خصوصی نیز حضور داشته باشد افزود: فعلا برنامه‌ ما این است که بخش خصوصی در جلسات به عنوان ناظر حضور داشته باشد.

معاون وزیر نیرو در پاسخ به سوال ایلنا درباره برنامه‌های بارورسازی ابرها اظهار داشت: ما در استان‌های مرکزی و یزد فعالیت‌هایی را شروع کرده‌ایم اما در هیچ جای دنیا بارورسازی به عنوان منبع جدی برای جبران آب مطرح نیست و اثر مقطعی دارد. پروازهایی داشته‌ایم و درصد کمی از بارندگی‌ها مربوط به بارورسازی است که قابل توجه نیز نبوده است.

وی افزود: در مجموع در کشورهای مختلف سه تا 10 درصد از مسیر بارورسازی به بارندگی‌ها اضافه می‌شود اما مکانیزم دقیقی برای اندازه‌گیری اینکه چه میزان بارندگی از طریق بارورسازی نبوده نداریم.

وی یادآور شد: در مطالعاتی که از کشورهای استرالیا، آمریکا، چین و هند داشته‌ایم از مسیر بارورسازی سه تا 10 درصد بارندگی داشته اند اما در کل به عنوان منبع تامین آب مطرح نمی‌شود و فقط موضعی بوده و در رقم‌های قابل توجه روی آن نمی‌توان حساب کرد. در کشورها بیشتر برای تبدیل بارش تگرگ به باران از آن کمک می‌گیرند. در کشور ما نیز امسال ما بارورسازی را با کمک سپاه انجام دادیم اما رقم مشخصی مبنی بر اینکه چه میزان از 168 میلی‌متر از طریق بارورسازی بوده در دسترس نیست.

سروش  در ادامه خاطرنشان کرد: در استان‌های خوزستان، فارس، هرمزگان و حوزه زاینده‌رود فعالیت‌هایی داشته‌ایم اما این اقدام در برخی استان‌ها توجیهی نداشته است چرا که در شرایط فعلی هدف ما متمرکز بر توسعه نیست و بیشتر تطبیق با انتظارات کارگروه مطرح است و روی مدیریت مصرف و تقاضا کار کرده‌ایم.

وی در پاسخ به دیگر سوال ایلنا مبنی بر اینکه شهرهای دارای تنش آبی در سال جاری نسبت به سال گذشته چه تغییراتی داشته‌اند بیان کرد: ما در سال جاری در 334 شهر دچار تنش هستیم این در حالی است که این رقم در سال گذشته 284 شهر بوده است بنابراین 50 شهر بیشتر دچار تنش شده‌اند که البته این موضوع به دلیل کاهش بارندگی‌ها است. متوسط بارندگی ما در سال گذشته 230 میلی‌متر بود اما امسال به 168 ملی‌متر رسیده است بنابراین طبیعی است که تعداد شهرها و روستاهای پرتنش افزایش یابد اما در هر صورت سعی می‌شود که آبرسانی شده و با قطعی طولانی مواجه نباشیم.

وی درباره برنامه افزایش تعرفه آب پرمصرف‌ها توضیح داد: یکی از مشکلات ما همین موضوع است که به فراخور استان‌ها طرحی پیشنهاد دادیم که در دستور کار دولت قرار گرفته و به عنوان یکی از کمیسیون‌های دولت مطرح می‌شود و به نظر می‌رسد که دولت نیز موافق است تا تعرفه آب پرمصرف‌ها افزایش یابد. یعنی 1.4 برابر تعرفه موجود برای کسانی که مازاد بر الگو، مصرف می‌کنند حساب شود.

سروش با تاکید بر اینکه ما هیچ گونه صادرات آب به هیچ کشوری نداریم یادآور شد: نه در حال حاضر و نه در گذشته به هیچ کشوری آب صادر نکرده‌ایم.

وی در ادامه با بیان اینکه 220 هزار چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد که باید مسدود شوند، درباره مهاجرت ناشی از بحران آب اظهار داشت: اگر در زمینه مدیریت مصرف و تامین آب به صورت کارشناسی و متعادل عمل نکنیم باعث کوچ جمعیت می‌شود، تامین آب شرب در اولویت است و برای توسعه آینده ممکن است آمایش حول محور آب باشد ولی فعلا شرایط کنونی را نمی‌توانیم به هم بزنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه اگر 10 درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه‌جویی شود سه برابر آنچه از انتقال آب می‌توانیم حاصل کنیم، آب به دست خواهیم آورد گفت: در حال حاضر در برخی استان‌ها 94 درصد منابع آب صرف کشاورزی می‌شود که اگر صرفه‌جویی شود آب صنعت و شرب قابل تامین است.

سروش درباره برنامه استفاده از آب‌شیرین‌کن‌‌ها گفت: بر اساس برنامه ششم 30 درصد آب به مناطق جنوبی باید از آب‌شیرین‌کن‌ها تامین شود بهای تمام شده از آب‌شیرین‌کن‌ها 5 هزار تا 10 هزار تومان برای هر متر مکعب است اما به طور میانگین این میزان آب را با قیمت 500 تومان از محل اعتبارات خرید تضمینی به مردم ارائه می‌دهیم. البته ا ممکن است برای انتقال آب از آب‌شیرین‌کن‌ها تا مشهد حتی تا 20 هزار تومان هم هزینه در بر داشته باشد در کل برای این موضوع تمرکز ما این است که بخش صنعت سرمایه‌گذاری کند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 200 هزار مترمکعب در شبانه‌روز تولید آب از آب‌شیرین‌کن‌ها داریم افزود: برنامه‌ریزی ما برای استحصال یک میلیون مترمکعب در شبانه‌روز از این طریق است.

سروش درباره اینکه آیا برنامه‌ای برای جیره‌بندی دارید اظهار داشت: با مدیریت مصرف و کاهش مصرف در کشاورزی می‌توانیم تامین آب را داشته باشیم ضمن اینکه برنامه‌ تنظیم فشار را نیز اعمال می‌کنیم چراکه انتظار نداریم در شرایط جاری وضع ناگوارتر شود.

وی با بیان اینکه در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس، جنوب شرق و مرکز 60 تا 75 درصد کاهش بارندگی داریم افزود: این موضوع باعث کم شدن آب‌های سطحی شده و حتی می‌بینیم که در هرمزگان ورودی سدها صفر شده است که باید با حفر چاه و یا کمک آب‌شیرین‌کن‌ها آب مردم را تامین کنیم. با کمک بخش خصوصی و مردم کارهایی را شروع کرده‌ایم اما راه دراز است و سرمایه‌گذاری نیاز دارد.

وی درباره جذب سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی تصریح کرد: برای تمام طرح‌های نیمه تمام و جدید سعی می‌کنیم که از سرمایه‌ بخش خصوصی استفاده کنیم در این رابطه تمهیداتی اندیشیده شده و کارهایی آغاز شده است. البته مادامی که قدر و قیمت آب واقعی نشود در زمینه سرمایه‌گذاری با مشکل مواجهیم زیرا توان دولت نیست که سرمایه جذب کند بنابراین باید از بخش خصوصی کمک بگیریم.

وی درباره سطح پوشش شبکه فاضلاب در کشور گفت: در حال حاضر 48 درصد از کشور تحت پوشش فاضلاب قرار دارد و رقم حق انشعاب نیز به طور میانگین 800 هزار تومان و برای تهران یک میلیون تومان است.

وی درباره بحث حوزه‌های مشترک آب با کشورهای همسایه بیان کرد: در رابطه با کشورهای همسایه در موضوع آبهای مرزی ما در پایین‌دست افغانستان و در بالادست عراق قرار داریم. سال‌هاست که با این کشورها تعامل داریم و مشکل چندانی نداریم. در زمینه آب‌های مرزی دیدگاه‌ها باید درازمدت و مسائل امنیتی، دینی و انسانی در نظر گرفته شود و به کل منطقه به صورت یک بسته نگاه شود چراکه این موضوعات در درازمدت می‌تواند تبدیل به بحران شود.

وی افزود: در حال حاضر در زمینه حقابه‌ها و دبی رودخانه‌ها با همسایه‌ها در تعامل مثبت هستیم. مثلا حقابه ما از افغانستان سالانه 830 میلیون مترمکعب است اما امسال فقط 30 میلیون مترمکعب تخصیص داشته. در مذاکراتی که با کشور افغانستان داشته‌ایم مطرح کردند که کاهش ورودی آب به ایران به دلیل تغییر اقلیم است و ادعا می‌کنند که امسال خشکسالی بوده است و ما اکنون در حال بررسی دقیق موضوع هستیم.در مورد حقابه هیرمند نامه نوشتیم و در حال بررسی هستیم که کم شدن آب چاه‌نیمه‌ها در سیستان و بلوچستان مربوط به تغییر اقلیم و یا توسعه سدسازی در افغانستان بوده است.

معاون وزیر نیرو در ادامه اظهار داشت: موضوع آب‌های مرزی در مورد ترکیه متفاوت است. به دلیل سدهایی که روی رودهای دجله و فرات بسته شده کشورهای سوریه و عراق دچار مشکل شده‌اند اما در دبی آب ما موثر نبوده ولی آثار زیست‌محیطی به جا گذاشته. ما در این خصوص نیز نامه‌ای به این کشور ارسال کردیم تا موضوع سدسازی‌های ترکیه مورد بررسی قرار گیرد.

وی درباره تعامل با وزارت جهاد کشاورزی برای عدم کشت محصولات آب‌بر در استان‌های کم‌آب اظهار داشت: ما باید این موضوع را به تدریج حل کنیم. مثلا در حال حاضر در استان گیلان 11 هزار هکتار از اراضی تحت کشت برنج است اما می بینیم که استانی مثل فارس که کم‌آب نیز هست 40 تا 50  هزار هکتار کشت برنج دارد. بنابراین باید با سرعت پایین موضوع را حل کنیم و با جایگزین‌سازی صنایع دیگر عدم کشاورزی را جبران کنیم، مثلا می‌توانیم با تعرفه آب بازی کنیم و برنامه را تا جایی پیش ببریم که کشت برنج غیر از گیلان و مازندران ممنوع شود. ما حق نداریم که در اینگونه موارد با فشار و نیروی انتظار ورود کنیم، باید مردم را توجیه کنیم، نباید اقدامی صورت گیرد که نارضایتی و عوارض اجتماعی داشته باشد. با ایجاد محدودیت منطقی و پیش‌بینی کشت جایگزین موضوع کنترل می‌شود. حتی می‌توانیم روی بحث قیمت برق پمپ‌های کشاورزی نیز کار کنیم.

سروش با بیان اینکه موضوع آب یکی از دو ابرچالش کشور ماست اظهار داشت: بحث آب می‌تواند ما را رستگار کند یا همه چیز را به هم بریزد، شاید شرایط کنونی از جنگ نیز پیچیده‌تر باشد باید برای چنین شرایطی آمادگی داشته باشیم که صرفا نیز دولتی نیست باید توافقی ملی وجود داشته باشد.

وی افزود: در بخش حاکمیت توافق صورت گرفته اما کار روی تشکل‌ها، بخش خصوصی و عامه مردم ساده نیست. ارزش آب را باید در عمل بدانیم وقتی می‌گوییم مدیریت مصرف و تقاضا داریم امیدواریم این فرهنگ در مشارکت مردم دیده شود.