مبادلات بالای 10 هزار یورو در بازار بورس انجام شود/ ناترازی نظام بانکی دلیل عمده رشد نقدینگی/نرخ آزاد ارز لنگر اسمی اقتصاد ایران است

علی  سعدوندی (استاد بانک‌داری و کارشناس بازار سرمایه) در گفت‌وگو با ایلنا در مورد سیاست‌های بانک مرکزی گفت: سیاست‌های بانک مرکزی باید به طور عمده تغییر کند و اولین سیاستی که باید پیگیری شود عملیات بازار باز است تا بتوان نرخ سود بانکی در بازارها را به طور دقیق تعیین کرد و از این طریق تورم نیز کنترل شود.

وی ادامه داد: عملیات بازار باز بدون هماهنگی با وزارت اقتصاد و انتشار وسیع اوراق و سوق اوراق به سمت یک بازار با نقدپذیری بالا ممکن نیست. علاوه بر این، عملیات بازار باز نیازمند استقلال بانک مرکزی است.

سعدوندی تشکیل بورس ارز برای مبادلات نقد بالای 10 هزار یورو را راهکار دیگر خود برای بانک مرکزی دانست و افزود: بانک مرکزی باید  یک نرخ مرجع را در بازار بپذیرد. بانک مرکزی باید اجازه دهد تا مبادلات بالای 10 هزار یورو در بازار بورس مبادله شود و نرخ مرجع نیز در این بازار تعیین شود.

وی ادامه داد: به علاوه؛ مبادلات مشتقات ارزی (با تسویه ریالی) در این بازار براساس نرخ مرجع ارز تعریف می‌شود و اگر این اتفاق بیفتد، امیدواریم که آرامش به بازار برگردد و کلیه مبادلات بر اساس نرخ مرجع تعیین شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به مشکل نقدینگی در کشور گفت: حجم نقدینگی یک مشکل خاص است که در اکثر کشورها و در طول تاریخ اقتصادی ایران معمولا به علت رشد پایه پولی اتفاق افتاده است. البته در 5 سال اخیر میان رشد پایه پولی و رشد نقدینگی یک نوع واگرایی را شاهد بوده‌ایم و نرخ رشد نقدینگی به مراتب بیش از رشد پایه پولی بوده است.

وی اضافه کرد: دلیل عمده این اتفاق در اقتصاد ایران ناترازی نظام بانکی است. از سویی نظام بانکی با پرداخت سودهای موهومی برای سپرده‌ها در خلق پول بالا تاثیرگذار بوده و از سوی دیگر به دلیل عدم بازپرداخت تسهیلات و وام‌ها، حذف یا محو پول صورت نمی‌گیرد. بنابراین مانده اعتبارات که در واقع همان نقدینگی است مرتب در حال افزایش است.

این استاد دانشگاه در مورد راهکار هدایت نقدینگی گفت: راهکار هدایت نقدینگی قطعا از نظام بانکی بیرون خواهد آمد و باید سیاست‌هایی را در پیش بگیریم که به رونق اقتصادی منجر شود. چون تنها راه ممکن برای کاهش معوقات بانکی رونق اقتصادی است.

وی افزود: تا زمانی که رونق اقتصادی اتفاق نیفتد رشد نقدینگی در کشور ادامه خواهد داشت و بهترین راه هدایت آن به سمت بخش واقعی اقتصاد است که برای این منظور دولت باید از بازار اوراق به عنوان هدایت‌گر استفاده کند.

سعدوندی در مورد کارکرد اوراق قرضه گفت: در اکثر کشورها تامین مالی کسری بودجه از طریق بازار اوراق صورت می‌گیرد. با توجه به اینکه نسبت بدهی داخلی دولت به  GDP  بالا نیست می‌توان از این بازار برای رفع برخی نارسایی‌ها استفاده کرد. در واقع دولت در شرایط خطیر فعلی استقراض می‌کند تا در آینده باز پس بدهد و اگر این اقدام به رشد اقتصادی کمک کند به نفع اقتصاد کلان خواهد بود.

وی عامل انتظارات را برداشت عمومی از اقتصاد دانست و افزود: انتظارت که در ذهن افراد شکل می گیرد معمولا ناشی از وقایع حقیقی است. برهمین اساس تنها یک جنگ لفظی میان دو رییس جمهور نمی‌تواند انتظارات افراد را تغییر عمده‌ای دهد بلکه یک برداشت عمومی از واقعیت‌های اقتصادی است که موجب شکل گیری انتظارات می‌شود.

سعدوندی ادامه داد: در بسیاری از کشورها از جمله ایران برخی لنگرهای اسمی در شکل گیری انتظارات موثرتر هستند. بنابراین اگر بخواهیم تورم  را در کوتاه مدت کنترل کنیم باید توجه ویژه‌ای به شکل‌گیری انتظارت و لنگرهای اسمی داشته باشیم.

این اقتصاددان تاکید کرد: مهمترین لنگر اسمی در اقتصاد ایران نرخ ارز است و اشتباهی که سیاست‌گذار اقتصادی در ایران مرتکب شده، این است که در شرایط فعلی نرخ ارز دولتی را لنگر اسمی می‌داند در حالیکه نرخ بازار آزاد این نقش را دارد.

وی تصریح کرد: بنابراین همان‌گونه که در بازار مشاهده می شود اگر نرخ ارز دولتی تثبیت شود در نرخ ارز آزاد بیش‌جهش (overshoot ) صورت می‌گیرد و این نه تنها در کنترل تورم ناموفق خواهد بود، حتی موجب تشدید تورم نیز می‌شود.