شروط ایران برای ماندن در برجام

اخیرا مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا برای ادامه برجام بدون حضور آمریکا با سفر رئیس جمهور به کشورهای سوئیس و اتریش که دومی ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را نیز بر عهده گرفته جدی‌تر از گذشته ادامه دارد و به نظر می‌رسد با برگزاری جلسات فیمابین رئیس جمهور کشورمان و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خانم موگرینی و سایر طرف‌های اروپایی موضوع وارد فاز جدیدی شده است.

ایران کماکان منتظر ارائه بسته پیشنهادی اروپا برای تامین منابع حاصل از برجام در غیاب آمریکاست که می‌بایست بر اساس سفارشات رهبری توسط اروپاییان و سایر کشورهای امضاءکننده پیمان، مورد تضمین قرار گیرد.

همچنین کشورهای روسیه و چین به عنوان دیگر اعضای پیمان نیز در گذشته مورد مذاکره و رایزنی قرار گرفته‌اند که امید است همه اعضا که جملگی بر اقدام غیرقانونی و هنجارشکن آمریکا در خروج از این پیمان بین المللی متفق القول هستند، از تلاش برای جبران خسارت وارده و تامین منابع کشورمان کوتاهی نکنند. 

از جمله پیشنهادات مشخص اتحادیه اروپا که تا حد زیادی بیش از سایر پیشنهادات می‌توان بر اجرایی بودن آن اطمینان داشت، خرید روزانه یک میلیون بشکه نفت اتحادیه اروپا و پرداخت قیمت آن از طریق بانک مرکزی اروپا است.

بانک مرکزی اروپا (European Central Bank) ، بانک مرکزی واحد پولی یورو مسئول اجرای سیاست‌ پولی منطقه یورو شامل 19 کشور عضو است که یکی از بزرگترین واحدهای پولی در جهان محسوب می‌شود.

بانک مرکزی اروپا بسیاری از اختیارات بانک مرکزی یک کشور را دارد، هر چند ابهامات درباره میزان استقلال این نهاد در مدیریت تقاضای پولی کشورهای عضو وجود دارد، ولیکن امید می‌رود با توجه به اینکه تصمیمات مهم این بانک توسط مقامات بانک انجام می‌شود، مقامات اتحادیه اروپا و سران کشورهای عضو بتوانند تاثیرگذاری لازم و توانایی انتقال اهمیت بر جا ماندن توافقات انجام شده در برجام را برای مسئولان بانک مذکور داشته باشند؟

آنچه از نتیجه مذاکرات و اقدامات به عنوان اخبار به بیرون درز کرده است، این است که ایران لیستی از خواسته‌هایش را اعلام و به شکل مشخصی درخواست نموده اروپا بایستی هزینه خروج آمریکا و خسارات و شرایط ناپایدار ناشی از آن را جبران نماید.

از طرف اروپا تنها قول‌های مساعد مبنی بر انجام کلی خواسته‌ها بدون ذکر جزئیات و شفافیت و تضمین لازم ارائه شده که با توجه به تعامل این اتحادیه با آمریکا و احتمال عدم توانایی در انجام تعهدات و قول‌ها، بدون ارائه تضمین معتبر ممکن است تجربه ناخوشایند گذشته تکرار شود.

تکلیف شرکت‌های بزرگ اروپایی که مشخص است، آنها از منافع خود پیروی می‌کنند و بعید است تابع سیاست‌ها و دستورات مسئولین کشورهای خود باشند و با توجه به روابط گسترده اقتصادی این شرکت‌ها با آمریکا امکان ادامه همکاری آنان با ایران تقریبا وجود ندارد.

شرکت‌های متوسط و کوچک که مراودات تجاری کمتری با آمریکا دارند و یا ندارند، تابع منافع تجاری خود هستند، بنابراین در مورد اقدامات آنان تضمینی از جانب دولت‌ها متصور نیست! در این صورت با توجه به جمیع جهات مهمترین موضوع قابل مذاکره تضمین خرید روزانه یک میلیون بشکه نفت و پرداخت بهای آن توسط بانک مرکزی اروپا است که در صورت جدیت مقامات کشورهای عضو در انجام آن و همکاری مقامات بانک می‌تواند مبنائی برای سایر توافقات باشد!

بنابراین به نظر می‌رسد این خواسته در صدر درخواست‌های ایران قرار گرفته و نسبت به تضمین انجام آن از همه طرف‌های اروپایی و عضو اتحادیه اقدام شود و لیکن سایر مطالبات و خواسته‌ها از جمله انجام امور بانکی و تجاری از طریق سوئیفت و همچنین استفاده کامل از سهمیه صادرات نفت اوپک و تضمین خرید آن و لغو هر گونه محدودیت تجاری تحت هر عنوان و جبران خسارات ایجاد شده نیز بایستی در دستور مذاکرات باشد. 

یادداشت از : محسن صلصالی