پژوهشگر سیاستگذاری آب در گفت‌وگو با ایلنا:
ساختار حکمرانی آب را فراموش کرده‌ایم/ قصور نهادهای متولی در حل مشکل آبهای مرزی
میان آبادی گفت: اکنون با توجه به سیاست گذاری ها و رویکرد حاکم بر آب چشم انداز خوبی دیده نمی شود و با تمام هزینه هایی و شعارهایی که داده می شود در سه دهه اخیر رویکرد و سیاست گذاری ها غلط بوده است.
حجت میان آبادی پژوهشگر هیدروپلیتیک و سیاستگذاری آب در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایلنا با بیان اینکه مسائل آب ایران موضوعی در هم تنیده و پیچیده است، اظهار داشت: برای حل مشکلات آب در کشور باید ابتدا مشکلات و سپس عوامل ایجاد این مشکلات را شناسایی و واکاوی کرد که این واکاوی مشکلات آب، نیاز به نگاه جامع از جمله توجه به مسائل اجتماعی، ساختاری، نهادی، سیاسی، حقوقی، محیط زیست و اقیلم دارد چرا که مجموعه ای از این عوامل با هم در چالش آب ایران اثر گذار هستند.
وی نگاه ساختاری بالا به پایین به مسئله آب را از جمله مشکلات این بخش برشمرد و افزود: یک مشکل اساسی ما در این زمینه، نوع نگاه به مسئله آب است که باعث ایجاد مشکلات جدی شده است، ما باید به آب نگاه شبکه ای یعنی نتورکینگ داشته باشیم و در این نگاه و رویکرد مشکلات لزوما بالا و پایین و ساختار رده ای نخواهند داشت بلکه به طور کامل با یکدیگر درهم تنیده هستند.
میان آبادی با بیان اینکه برای نمونه، مسائل اجتماعی نقش بسیار پررنگی در چالش های آبی داشته و آن را تشدید می کنند، تاکید کرد: ما باید نوع نگاه و رویکردمان را به آب عوض کنیم و اگر نگاه منطقی و صحیح به این مساله داشته باشیم می توانیم راحت تر با این مسئله و رفع مشکلات آن برخورد کنیم.
وی ادامه داد: باید نگاه متخصصین، دانشگاهیان، فرهیختگان، دولتمردان و مردم به مسئله آب اصلاح شود و ابتدا اهمیت این موضوع را درک کنیم سپس وارد مباحث اصلی شویم در غیر این صورت این مشکلات حل نمی شود.
این پژوهشگر هیدروپلیتیک و سیاستگذاری منابع آب بیان کرد: رویکرد غالب و نوع نگاه به مباحث سیاستگذاری، ساختاری و حکمرانی آب در ایران اشتباه است برای نمونه ماحصل این رویکرد غلط، تأکید بیش از حد بر مدیریت عرضه است و فراموشی جدی داریم که آیا قبل از مسئله مدیریت مشکلی بنام ساختار حکمرانی داریم یا خیر؟
وی ادامه داد: ما در حالی تمام تمرکزمان را روی مدیریت می گذاریم که بحث مهمتری به نام ساختارهای حکمرانی و حکمرانی خوب را فراموش کرده ایم.
این فارغ التحصیل دانشگاه دلفت هلند گفت: برای طراحی ساختارهای حکمرانی نیاز به تغییر نگاه و رویکرد داریم تا این سراشیبی به سمت سقوط را که آب و محیط زیست کشور طی می کند، اصلاح شود.
وی یادآور شد: اکنون با توجه به سیاست گذاری ها و رویکرد حاکم بر آب چشم انداز خوبی دیده نمی شود و با تمام هزینه هایی و شعارهایی که داده می شود در سه دهه اخیر رویکرد و سیاست گذاری ها غلط بوده است و این روند متأسفانه ظاهراً همچنان ادامه دارد. بنا بر این قبل از پرداختن به بحث حکمرانی باید روی رویکرد و پارادایم درست تمرکز کنیم.
این پژوهشگر هیدروپلیتیک و دیپلماسی آب به بحث آب های مرزی اشاره و اظهار داشت: وقتی بحث رودخانه های مرزی پیش می آید پیچیدگی و در هم تنیدگی مسائل آبی بسیار شدیدتر می شود و چالش ها علاه بر ابعاد اشاره شده قبلی، ابعاد گسترده سیاسی، اجتماعی، حقوق بین الملل، نهادهای بین المللی، رویکردهای دیپلماتیک و تاریخی پیدا می کند چون بحث امنیتی پیش می آید و رویکرد ملی به جای منافع انسانی جایگزین رویکرد کشورها می شود و در همه چای دنیا هم به همین صورت است.
وی ضمن تاکید بر قصورهای نهادهای اصلی متولی دیپلماسی آب در کشور اشاره کرد: بحث مدیریت آبهای مرزی را نمی توان فقط متوجه یک دستگاه و سازمان و نهاد کنیم گرچه وزارت نیرو، امور خارجه و سازمان محیط زیست متولیان اصلی هستند ولی تمام تمرکز این موارد نباید تنها بر روی آنها محدود شده و انگشت اتهام به سمت اینها رود، نمی توانیم وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، راه و شهرسازی، نفت و سازمان بنادر را دخیل در مسایل دیپلماسی آب و چالش های آب های فرامرزی ندانیم و بتوانیم به حل بحران کمک کنیم.
میان آبادی گفت: سازمان ها و نهادهای متعددی در بحث آبهای مرزی اثرگذار بوده و نقش پررنگی در آبهای مرزی در حل چالش ها و تنش ها دارند.
وی خاطرنشان کرد: همچنین باید در نظر داشته باشیم که تنها دولت مقصر نیست. مجلس و نهادهای بالادست دیگر نیز باید نگاه درستی داشته باشند، نقش نهادهای مدنی و مردمی را نیز نمی توان نادیده گرفت. هر کدام نقش و اثر گذاری قطعی و متفاوتی دارند که نمی توان قصور هیچ یک را نفی کرد.
