هیچ موسسه غیر مجاز وجود ندارد/پرداخت سود بالا از سوی خودرو سازان و موسسات مشکل جدی بانک مرکزی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، ولی الله سیف در بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی گفت: این همایش‌ها آثار مثبتی در اصلاح تدریجی بانکداری بدون ربا داشته و طرح اصلاح نظام بانکی که در مجلس تصویب شد تحت تاثیر این همایش‌ها بوده است.

وی ادامه داد: با وجود تنگناهای موجود در کشور اعم از تحریم‌های بین المللی اما نظام بانکی در تامین اعتبارات توفیقات خوبی داشته است. علاوه بر آن بانک مرکزی توانسته در مهار قیمت ارز و اقدامات ضد تورمی، فعالیت‌های مثبتی انجام دهد.

سیف تصریح کرد: حل مشکل موسسات غیر مجاز، تلاش برای کاهش سود بانکی، اعطای تسهیلات مالی به بنگاه های متوسط و کوچک، اجرای طرح ضربتی وام ازدواج از دیگر اقدامات بانک مرکزی بوده است.

وی تصریح کرد: آمارها حاکی از آن است که در فصل اول سال جاری پیشرفت های خوبی داشته ایم. در بازار سرمایه شاهد بهبود عملکرد شاخص های صنعتی نسبت به سال قبل بوده ایم به طوریکه در 13 گروه صنعتی  از 15 گروه شاهد افزایش درآمد بوده ایم. این درحالی است که در 3 ماهه اول سال 95 عملکرد 8 گروه کاهش داشت است.

رئیس بانک مرکزی با اشاره به وضعیت اقتصادی کشور در سال جاری گفت:برای سال جاری ما پیش بینی رشد داریم،بهبود روند رشد اقتصادی آغاز شده و استمرار خواهد داشت این درحالیست که با توجه به استفاده از ظرفیت نفت در سال گذشته و عدم استفاده از این رشد برای امسال دیگر نمی توان انتظار رشد اقتصادی حاصل از درآمد نفتی داشت.

وی تصریح کرد:انتظار می رود رشد اقتصادی در سال جاری تاثیر پذیری از رشد اقتصاد غیر نفتی داشته باشد که عموما در بخش صنعت رخ خواهد داد.

سیف درباره افزایش اندک نرخ بیکاری در سال گذشته گفت: در حوزه اشتغال نیز باید به این نکته اشاره کرد که اگرچه نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ اندکی افزایش یافته است (از ۱۲.۲ درصد در سال ۱۳۹۴ به۱۲.۶   درصد در سال ۱۳۹۵)،  طی این مدت، حجم اشتغال فزاینده بوده و افزایش اندک نرخ بیکاری رخ داده در سال گذشته عمدتاً از بالا رفتن نرخ مشارکت نیروی کار ناشی بوده است.

رییس شورای پول واعتبار مهم ترین دستاورد اقتصادی دولت و بانک مرکزی در سال‌ ۱۳۹۵ را دستیابی به سطوح تک‌رقمی نرخ تورم پس از ۲۶ سال عنوان کرد و گفت: با در نظر گرفتن تهدیدهای تورمی ناشی از رشد بالای متغیرهای پولی در چند سال گذشته، روند نرخ تورم در ماه‌های ابتدایی سال ۱۳۹۶ اندکی تغییر جهت داده و روند افزایشی در پیش‌ گرفت. هر چند که این مسئله نگرانی‌های جدی را در خصوص بازگشت نرخ تورم به سطوح دو رقمی ایجاد می‌کرد اما خوشبختانه روند نرخ تورم نقطه به نقطه به عنوان یک شاخص پیش‌نگر در زمینه نرخ تورم کاهش یافت.

وی افزود: نرخ تورم نقطه به نقطه براساس سال پایه ۱۰۰=۱۳۹۵ از ۹.۴ درصد در تیرماه ۱۳۹۶ به ۸.۶  درصد در مردادماه سال جاری رسید. امید است با استمرار روند کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه، نرخ تورم در سطوح تک‌رقمی استمرار یافته و زمینه اصلی ایجاد فضای باثبات برای فعالیت‌های اقتصادی و به تبع آن خروج غیرتورمی از رکود حاصل شود.

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به تحولات رخ داده در متغیرهای پولی تصریح کرد: حجم نقدینگی در پایان تیر ۱۳۹۶ به رقم ۱۳۳۳۷.۴ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به اسفند و تیر ۱۳۹۵ به ترتیب معادل ۶.۴ و ۲۳.۳ درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین، حجم پایه پولی با ۶۵.۴ هزار میلیارد ریال افزایش نسبت به اسفند ۱۳۹۵ به رقم ۱۸۶۳.۷ هزار میلیارد ریال در پایان تیر ۱۳۹۶ رسید که نسبت به اسفند و تیر ۱۳۹۵ به ترتیب معادل ۳.۶ و۱۶.۶ درصد رشد داشته است.

سیف مطالبات بانک مرکزی از بانک ها در دوره مورد اشاره با سهمی معادل ۴.۵ واحد درصد، را مهمترین عامل رشد ۳.۶ درصدی پایه پولی نسبت به پایان سال ۱۳۹۵ دانست و اظهار کرد: براساس بررسی عوامل موثر بر رشد پایه پولی در پایان تیر ۱۳۹۶ می توان گفت که افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز عمدتاً از رویکردهای شبه بودجه‌ای دولت و مواردی نظیر خرید تضمینی محصولات کشاورزی راهبردی (به ویژه گندم) و همچنین ضعف مدیریت منابع و مصارف در برخی از بانک ها نشأت گرفته است.

سیف رویکرد سال گذشته دولت درخصوص استفاده از منابع بانکی را در افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی موثر عنوان و بیان کرد: هر چند در پایان سال ۱۳۹۵، اجرای بخشی از تبصره (۳۵) قانون اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۵ (مصوب شهریورماه ۱۳۹۵)، تا حدودی از روند فزاینده افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی کاست اما با توجه به تداوم رویکرد سال گذشته دولت در خصوص استفاده از منابع بانکی برای پی‌گیری طرح‌های حمایتی (در حوزه خرید تضمینی محصولات کشاورزی و اشتغال‌زایی) و همچنین اعطای خط اعتباری به منظور ساماندهی موسسات مالی غیرمجاز در سال جاری، نگرانی‌ها در خصوص افزایش بدهی بانکها به بانک مرکزی کماکان پابرجاست. همچنین، در پایان تیر ۱۳۹۶، ضریب فزاینده نقدینگی با ۲.۷ درصد رشد نسبت به پایان سال ۱۳۹۵ به ۷.۱۵۶ رسید که در مقایسه با رشد دوره مشابه سال ۱۳۹۵ (۲.۰ درصد)،  ۰.۷ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی

رییس شورای پول و اعتبار از اعطای بیش از ۱۵۳۳.۱ هزار میلیارد ریال تسهیلات طی چهار ماهه سال ۱۳۹۶  از سوی شبکه بانکی به بخش‌های مختلف اقتصادی خبر داد و اظهار کرد: این میزان نسبت به رقم دوره مشابه سال قبل  ۱۲۹۵.۱ هزار میلیارد ریال طی چهارماهه سال ۱۳۹۵ به میزان ۱۸.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد.

وی اولویت اصلی سیاست‌های اعتباری بانک مرکزی را تامین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی دانست و گفت: بر این اساس ۶۴.۹ درصد از تسهیلات پرداخت‌شده طی چهارماهه اول سال ۱۳۹۶ صرف تامین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی شده است. البته این سیاست با قوت بیشتری در بخش صنعت و معدن نیز دنبال شده؛ به گونه‌ای که از مجموع تسهیلات پرداخت شده در این بخش، ۸۶.۷ درصد صرف سرمایه در گردش واحدهای صنعتی و معدنی شده است.

سیف از اعطای ۱۷۵ هزار میلیارد ریال تسهیلات به ۲۴.۹ هزار بنگاه تولیدی کوچک و متوسط در سال گذشته خبر داد و عنوان کرد: در راستای حمایت از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط، این بانک در ابتدای سال ۱۳۹۵ نسبت به تنظیم «دستورالعمل تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط» اقدام و آن را به شبکه بانکی ابلاغ کرد که این امر شرایط مناسبی را برای تأمین مالی واحدهای یاد شده ایجاد کرد. همچنین در سال جاری نیز دستورالعمل تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط پیش‌بینی شده است که ۳۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات توسط شبکه بانکی به این ‌بنگاه‌ها پرداخت شود.

رییس شورای پول و اعتبار از اعطای مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی به بنگاه های کوچک و متوسط به منظور ایجاد فرصت های شغلی جدید خبرداد و گفت: طبق آئین‌نامه اجرایی بند "الف" تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۳۹۶ مقرر شده است مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و پایدار برای بهره‌برداری از مزیت‌های نسبی و رقابتی با اولویت مناطق روستایی، عشایری و محروم به طرح‌ها و پروژه‌های کوچک، متوسط و صنایع دستی پرداخت شود.

اعطای ۵۷۶ هزار فقره وام ازدواج

سیف با بیان اینکه در طول سال ۱۳۹۵ بیش از ۹۸.۲ هزار میلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به بیش از یک میلیون نفر از متقاضیان پرداخت شده است، تصریح کرد: این میزان از نظر تعداد و ارزش نسبت به سال ۱۳۹۴ به ترتیب ۲۶.۶ و ۳۰۰.۸ درصد رشد داشته است. در چهارماهه سال ۱۳۹۶ نیز ۳۴.۸ هزار میلیارد ریال تسهیلات به بیش از ۳۳۱ هزار نفر اعطا شده است.

رییس کل بانک مرکزی هدف از اجرای طرح ضربتی اعطای قرض الحسنه ازواج را کاهش صف دریافت کنندگان این تسهیلات عنوان کرد و گفت: از ابتدای مردادماه تا پایان شهریورماه سال جاری، طرح ضربتی اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، با تمرکز بر مناطق محروم و با همکاری ۱۱ بانک، در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته است. بر اساس آخرین آمار موجود در این زمینه و از ابتدای مردادماه سال جاری با طرح ضربتی وام ازدواج، در مجموع ۲۴۵ هزار فقره وام ازدواج به زوجین اعطا شده است که ۶۰ هزار فقره از آن در استان‌های محروم و کم برخوردار و ۱۸۵ هزار فقره در سایر استان‌ها و مناطق کشور تخصیص یافته است.

حاکمیت ثبات در بازار ارز

سیف وضعیت بازار ارز را با ثبات ارزیابی کرد و گفت: بررسی آخرین تحولات بازار ارز گویای آن است که متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در پنج‌ماهه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۵ به میزان ۸ درصد رشد داشته است. همچنین در دوره مورد بررسی، ضریب تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۰.۱ واحد درصد کاهش یافته و با توجه به کاهش ۳.۳ درصدی انحراف‌معیار این نرخ، می‌توان گفت بازار ارز از ثبات مناسبی برخوردار بوده است.

 رییس کل بانک مرکزی تحولات نرخ ارز در بازارهای داخلی را ناشی از تغییر برابری ارزها در بازارهای جهانی و تغییرات متغیرهای اقتصاد کلان دانست و اظهار کرد: بانک مرکزی با توجه به این موضوع، در برنامه‌های آتی خود و در راستای برقراری شرایط مناسب برای اجرای کامل یکسان‌سازی نرخ ارز، کماکان بر حفظ ثبات و آرامش بازار، تنظیم و ابلاغ دستورالعمل‌های ناظر بر بازار ارز، ‌فراهم شدن پیش‌نیازهای لازم در این زمینه و کاهش شکاف بین نرخ‌های ارز در بازار آزاد و بازار بین بانکی تاکید دارد.

عالی ترین مقام بانک مرکزی مداخله فعالانه بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی را منجر به کاهش نرخ سود در این بازار دانست و گفت: هر چند که به واسطه مشکلات ساختاری در ترازنامه بانکها و موسسات اعتباری، متوسط نرخ سود در بازار بین بانکی به طور قابل توجهی در ابتدای سال ۱۳۹۴ افزایش یافته بود، اما در سایه تمهیدات و اقدامات بانک مرکزی در این بازار، متوسط نرخ سود بازار بین بانکی ریال در سال ۱۳۹۴ کاهش قابل ملاحظه‌ای یافت و از ۲۸.۱  درصد در فروردین ۱۳۹۴ به رقم ۱۸.۸ درصد در پایان سال ۱۳۹۵ رسید.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: با این حال و علی‌رغم افزایش اندک این نرخ در ماه‌های ابتدایی سال ۱۳۹۶ و در سایه مداخله فعالانه بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی ریالی، نرخ سود بازار بین بانکی ریالی مجدداً روند کاهشی در پیش‌ گرفته و به سطوح پایین‌تر از ۱۹ درصد در روزهای اخیر تقلیل یافت.

مشکلات نظام بانکی در نرخ سود های بانکی نمایان شده است

رییس کل بانک  مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر بازار پول به عنوان تامین‌کننده اصلی نیازهای مالی بنگاه‌های اقتصادی با مشکلات عدیده‌ای مواجه است که نتیجه تمامی آنها در افزایش نرخ سود و چسبندگی رو به پایین آن تجلی یافته است گفت: واکاوی مسأله افزایش نرخ‌های سود و چسبندگی آن در بازار پول حاکی از آن است که در یک دسته‌بندی کلی این مسأله را می‌توان به عوامل مرتبط با درون ساختار ترازنامه‌ای‌ و برون ساختار ترازنامه‌ای بانک‌ها مرتبط دانست. عوامل مرتبط با درون ساختار ترازنامه‌ای بانکها ناشی از مشکلات تنگنای اعتباری و در نتیجه کمبود نقدینگی است که بخش قابل توجهی از این مشکلات نیز ریشه در سلطه مالی دولت بر بانک‌ها و تحمیل تکالیف مختلف در طول سه دهه اخیر داشته است.

وی افزود: از جمله نمودها و نتایج بروز پدیده تنگنای اعتباری و مشکلات نقدینگی بانکها می‌توان به مواردی نظیر مطالبات غیرجاری آشکار و پنهان، حجم بالای مطالبات بانک‌ها از بخش دولتی (دولت و شرکت‌های دولتی)، رسوب انواع دارایی‌های غیرتسهیلاتی و نقدپذیری پایین آن (مانند املاک و مستغلات و سهام) اشاره کرد که در عمل باعث شده تا حجم قابل توجهی از دارایی‌های شبکه بانکی از فرایند واسطه‌گری مالی بانک‌ها خارج شود.

طرح اصلاح نظام بانکی گامی رو به جلو برای حل مشکلات بانک هاست

سیف با اشاره به اینکه بانک مرکزی با هدف حل و فصل مشکلات ترازنامه ای بانک ها و رفع مشکل تنگنای اعتباری آنها، با هماهنگی دستگاه‌های مرتبط در دولت طرح اصلاح نظام بانکی را در دستور کار خود قرار داده است تصریح کرد: از سوی دیگر، بخش دیگری از مشکلات مربوط به افزایش نرخ سود و چسبندگی رو به پایین آن را باید در مشکلات برون ترازنامه‌ای بانک‌ها جستجو کرد که از جمله موارد مهم مرتبط با عوامل برون‌ ترازنامه‌ای بانکها می‌توان به بالا بودن نرخ سود اوراق تامین مالی (نظیر اوراق بدهی دولتی، اخزاها، سخاب و غیره)، پرداخت سود بالا از سوی خودروسازان در قالب سود مشارکت و انصراف از مشارکت در طرح‌های پیش فروش خودرو و پرداخت سود نامتعارف از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و از همه مهمتر رقابت های غیر اصولی موسسات غیر مجاز اشاره کرد.

رییس شورای پول و اعتبار تحولات صورت گرفته در خصوص پدیده های برونزای چسپندگی نرخ سود را موجب بروز زمینه‌های اخلال در نرخ‌های سود بانکی در بازار پول دانست و گفت: در این مسیر و تحت تاثیر این عامل بر چسبندگی رو به پایین نرخ‌های سود سپرده‌ها دامن زده است. بدیهی است که حل و فصل این قبیل مشکلات مستلزم همکاری جدی و هماهنگی تمامی نهادها و دستگاه‌های ذیربط بویژه دولت است. با این حال بانک مرکزی با آسیب‌شناسی دقیق تحولات بازار پول و آگاهی کامل نسبت به ریشه‌های چسبندگی نرخ سود بانکی، اقدامات عاجلی را در جهت غلبه بر معضلات مزبور انجام داده است.

درمان معضلات بانک ها با ساماندهی موسسات غیرمجاز

سیف یکی از مهمترین اقدامات ریشه‌ای و اساسی بانک مرکزی در راستای حل و فصل مشکلات بازار پول، ‌ را ساماندهی کامل موسسات غیرمجاز در سال ۱۳۹۶ برشمرد و گفت: هر چند که بر مبنای مصوبه شورای عالی امنیت ملی، سال ۱۳۹۴ را می‌توان به عنوان اولین سال برخوردهای جدی این بانک با موسسات غیرمجاز قلمداد کرد، لیکن نقطه اوج فرایند ساماندهی این موسسات را می‌توان در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ مشاهده کرد؛ به‌طوری که بانک مرکزی در راستای اجرای این مصوبه برنامه جامع ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی را در چهار گام "شناسایی نهادهای پولی غیرمجاز"، "تعیین وضعیت نهادهای متقاضی مجوز"، "جلوگیری از فعالیت نهادهای غیرمجاز" و "انحلال و پی‌گیری حقوقی کیفری نهادهای غیرمجاز" دنبال کرد.

وی افزود: انحلال تعاونی‌های اعتباری "ثامن‌الحجج" و "میزان" به دلیل مشکلات اساسی موجود در صورت‌های مالی موسسات مزبور و تعیین تکلیف بیش از یک میلیون سپرده‌گذار در این موسسات، تعیین تکلیف ۹۶ درصد تعداد سپرده گذاران تعاونی منحله فرشتگان و برنامه واگذاری مدیریت دارایی و بدهی سه مؤسسه البرز ایرانیان، افضل توس و وحدت (آرمان) به بانک های «تجارت»، «آینده» و «موسسه اعتباری ملل» از مهمترین اقدامات اجرایی صورت گرفته در این زمینه بوده است؛ به نحوی که می‌توان ادعا کرد که در حال حاضر هیچ موسسهء غیر مجازی در بازار پول فعالیت ندارد و کلاً تعیین تکلیف شده اند.

اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی به خط اعتباری تبدیل شد

رییس کل بانک مرکزی گفت: علاوه بر ساماندهی موسسات غیرمجاز که نقش موثری در کاهش اختلالات موجود در بازار پول ایفا می‌کند، بانک مرکزی با هدف کاهش فشار نقدینگی در بانک ها و کنترل روند فزاینده اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی، "برنامه جامع ساماندهی اضافه برداشت بانکها و موسسات اعتباری" را در سال جاری در دستور کار خود قرار داده است.

وی افزود: این بانک با در نظر گرفتن تمهیداتی برای بانک ها، اضافه برداشت آنها را به خطوط اعتباری با نرخ سود ۱۸ درصد تبدیل کرد. همچنین، در صورتی که این تسهیلات همراه با تودیع وثیقه از سوی بانک‌ها باشد و در کنار آن مدیریت منابع و مصارف بانک‌ها بهبود یافته و سررسیدهای در نظر گرفته شده برای این خطوط نیز رعایت شود، این نرخ به ۱۶ درصد کاهش می‌یابد.

سیف ادامه داد: در این راستا با کاهش نرخ‌های سود در بازار بین بانکی ریالی زمینه‌های لازم جهت کاهش نرخ‌های سود مورد عمل بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی در شبکه بانکی فراهم آمده است.

ابلاغ بخشنامه هشت بندی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی

عالی ترین مقام بانک مرکزی به فراهم شدن شرایط و زمینه‌های لازم برای کاهش نرخ سود بانکی و همچنین به منظور تحقق اهداف کلی اقتصاد مقاومتی در افزایش تولید و اشتغال، به بخشنامه هشت بندی بانک مرکزی در هفته گذشته اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی در آخرین اقدام خود در موضوع نرخ سود سپرده های بانکی بخشنامه هشت‌بندی را با هدف انتظام‌بخشی به نرخ‌های سود سپرده‌ها در بازار به شبکه بانکی ابلاغ کرد. در این راستا، ضمن تاکید بر علی‌الحساب بودن نرخ سود بانکی در زمان عقد قرارداد با مشتری و با عنایت به مصوبات پیشین شورای پول و اعتبار، نرخ های سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک‌ساله حداکثر معادل ۱۵ درصد و نرخ سود علی الحساب سپرده های کوتاه مدت عادی روزشمار حداکثر معادل ۱۰ درصد تعیین گردید.

وی افزود: علاوه بر این، تأکید مجدد بر لزوم رعایت نرخ‌های سود مصوب شورای پول و اعتبار توسط تمامی بانکها و جلوگیری قاطعانه از اقدامات تخلف‌آمیز در زمینه انحراف از مقررات مربوط به نرخ سود از جمله مهمترین رویکردهای اتخاذ شده در این بخشنامه بوده است.

سیف ابراز امیدواری کرد با اجرایی شدن این بخشنامه در شبکه بانکی، هدف اصلی بانک مرکزی در کاهش هزینه تأمین مالی در اقتصاد محقق شود و زمینه‌های لازم برای تحریک تولید و افزایش اشتغال در کشور فراهم گردد.

وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه هر چند که بانک مرکزی مجدانه به دنبال اجرای دقیق این بخشنامه در شبکه بانکی است و بر رعایت نرخ‌های سود مورد عمل در شبکه بانکی نظارت خواهد کرد گفت: در کنار این امر تحقق الزاماتی نظیر ایجاد انضباط و هماهنگی میان سیاست‌های پولی و مالی، ساماندهی رویه‌های تأمین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بانک ها با هدف کنترل نرخ سود سپرده‌ها، پایبندی شرکتهای خودروساز به توافقات صورت گرفته با بانک مرکزی در خصوص سقف نرخ‌های سود در قراردهای مشارکتی و پیش‌فروش محصولات، توجه به ابعاد مختلف انتشار انواع اسناد بدهی دولتی با هدف مدیریت آثار  منفی نرخ‌ بازدهی اوراق مزبور بر نرخ‌های سود در بازار پول و عنایت به روشهای نوین بانکداری و درآمدزایی از طریق ارائه خدمات بانکی نیز از جمله مواردی است که دنبال خواهد شد.