نقش زنان در صنعت نفت امروز ایران، بی سابقه است/ "نفــت" زن و مرد ندارد

«ما تبعیض جنسیتی را نمی‌پذیریم.» این شاه بیت سخنرانی‌های مختلف حسن روحانی در مناسبت‌های فراوان از جمله کارزار انتخابات ریاست جمهوری اخیر بود. صدای جامعه زنان از سوی رئیس جمهوری تکرار شد؛ موضوعی که روزنه‌های امید آن در دولت یازدهم هم به چشم آمد. همان زمان که رئیس جمهوری آزمون استخدامی را به تعویق انداخت تا حقوق زنان در فرصت‌های شغلی تامین و سهمیه‌های جنسیتی در مسیر رعایت عدالت اصلاح شود.

به گزارش ایلنا به نقل از شانا ، اهمیت این مسئله از سوی روحانی در برگزیدن چهار زن در کابینه هم عیان بود، همان ایام که معصومه ابتکار به سمت ریاست سازمان حفاظت محیط زیست،  زهرا احمدى پور، به عنوان رئیس سازمان میراث فرهنگى، شهیندخت مولاوردی، به معاونت رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده، و الهام امین زاده هم به عنوان معاون حقوقى و دستیار رئیس جمهور در امور حقوق شهروندى منصوب شدند و خارج از کابینه نیز سمت‌هایی مانند سخنگوی وزارت امور خارجه، فرمانداری و... به بانوان سپرده شد.

این نگاه تنها به این عرصه‌ها محدود نشد و در وزارت نفت نیز با انتصاب‌های کلیدی بیژن زنگنه، به حضور نمادین زنان  پایان داده شد و به شکلی رسمی برای زنان احکام مهمی صادر شد که باید آن را همسطح با انتصاب‌های تعیین شده از سوی حسن روحانی تلقی کرد.

حالا پس از انتخابات و درست در روزهایی که زنان مطالبه گر و پی‌گیر کرسی‌های وزارت در کابینه دولت دوازدهم هستند، بیژن زنگنه در حکمی موارد رفع تبعیض در جذب و به کارگیری بانوان در مشاغل و سمت‌های متناسب با توانمندی‌های آنها را در صنعت نفت ابلاغ کرده است.

ارتقای جایگاه مدیریت زنان و افزایش میزان مشارکت آنان در سطوح مدیریتی در برنامه جامع اصلاح نظام اداری کشور از جمله برنامه‌های روحانی در حوزه «زنان و خانواده» در دولت دوازدهم به شمار می‌رود که وزارت نفت در آن پیشگام شده است. کارنامه وزیر نفت  هم طی سال‌های اخیر در به کارگیری زنان درخشان دیده می‌شود. این راه  از طریق انتصاب مشاور امور زنان و خانواده صنعت نفت و همچنین راه‌اندازی شبکه مشاوران زن در زیرمجموعه‌ها آغاز شد و روزنه امیدی برای زنان ایجاد کرد.

انتصاب شگفت‌انگیز زنگنه

این اما همه ماجرا نبود؛ مدت زیادی از حضور زنگنه در طبقه پانزدهم وزارت نفت نگذشته بود که دست به قلم شد و حکمی صادر کرد که ابتدا حتی رسانه‌ها در صحت  انتشار  آن تردید داشتند؛ اما خبر درست بود. زنگنه یک زن را به عنوان معاون خود در امور پتروشیمی و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران منصوب کرده بود. 

انتصابی در این سطح برای جامعه زنان هم شگفت انگیز بود، از این رو این حکم زنگنه، باعث واکنش‌های گوناگونی در رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب شد که از آن استقبال کردند. اینچنین بود که مرضیه شاهدایی عنوان نخستین مدیر ارشد زن در تاریخ وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران را به خود اختصاص داد.

مدیریت وی بر تخصصی ترین حوزه وزارت نفت به دلیل سابقه ای است که از گذشته داشته است؛ دانش آموخته مهندسی شیمی از دانشگاه صنعتی شریف، فعالیت در مدیریت طرح‌های پتروشیمی و عضویت در هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی، اعتماد وزارت نفت را برای مجموعه ای که یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های فراورده‌های پتروشیمی در خاورمیانه  محسوب می‌شود، جلب کرد.

زمان زیادی لازم نبود که نفتی‌ها و غیرنفتی‌ها یک زن را در مراسم کلنگ زنی، افتتاح پتروشیمی‌ها، بازدیدها و مهم تر از آن برخی از حوادث این صنعت ببینند.

او همسو با دیگر مدیران و حتی پیگیرتر از سایرین، سفرهای استانی برای بازدید و بررسی از روند طرح‌های مختلف پتروشیمی در نقاط مختلف ایران را در برنامه ریزی خود قرار داد و در سفرها تنها، بازدیدکننده نبود، بلکه نتیجه و روند مثبت کار را مطالبه می‌کرد. اینگونه بود که اخبار افتتاح طرح‌های پتروشیمی، یکی پس از دیگری نوید بخش روزهای ثبات و توسعه بود که وزیر نفت از آن به عنوان سال استثنایی صنعت پتروشیمی نام برد و مرضیه شاهدایی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی هم با توجه به راه‌اندازی طرح‌های جدید پتروشیمی، سال‌های 95، 96 و 97 را سال‌های طلایی صنعت پتروشیمی دانست.  از سال 92 تاکنون، 13 طرح پتروشیمی به بهره‌برداری رسیده و تا پایان سال 1397 نیز 30 طرح پتروشیمی به بهره‌برداری می‌رسد. این کارنامه ای است که با مدیریت یک زن به ثمر نشسته است.

مرضیه شاهدایی در سخنانی گفته است که زنان شاغل، برنامه‌ریزان بهتری هستند. از این رو او برای ﻣﺪﯾﺮیت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﯾﺰی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ هم یک زن را برگزیده و اکنون فرناز علوی عهده دار این سمت است و افزون بر آن  بسیاری از کارکنان فعال شرکت ملی صنایع پتروشیمی را زنان تشکیل می‌دهند.

شاهدایی خود زنی است که  از سال 1366 کارش را با کارآموزی در پتروشیمی آغاز کرد و 28 سال طول کشید تا به مدیریت ارشد در سطح معاون وزیر برسد؛ راهی که گاه بعضی مردان در تمام سال‌ها بدون طی این مسیر به آن رسیده و می‌رسند.

راه موفقیت‌آمیز زنگنه

حضور شاهدایی ادامه راهی بود که زنگنه پیش از آن در توجه به رفع تبعیض جنسیتی در این صنعت با توجه به توانایی‌های زنان طی کرده بود، همان ایامی که حکم فاطمه تندگویان را زد.انتصاب فاطمه تندگویان، خواهر شهید محمد جواد تندگویان، وزیر پیشین نفت از همان ابتدا بارقه امید را در نگاه متفاوت بیژن زنگنه در توجه به مساله زنان ایجاد کرد.

فاطمه تندگویان، فعالیت حرفه ای خود را پس از اخذ مدرک دبیری ریاضی با تدریس در مدارس جنوب شهر و فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با آن آغاز کرد، آن هم در ایام پیش از انقلاب که این قبیل فعالیت‌ها با مخاطره‌های خاصی همراه بود. پس از انقلاب نیز فعالیت او با آغاز جنگ تحمیلی (در کنار مشاهده رنج مادر و همسر برادر) به عنوان  مشاور خانواده‌های شهدا، جانبازان و اسرا ادامه داشت؛ با مشاهده گسترش شرایط پیش آمده برای خانواده‌های آسیب‌پذیر که ناشی از اعتیاد، فقر، طلاق و دیگر آسیب‌های اجتماعی بود،کار خود را با  ایده تاسیس موسسه فرهنگی رایحه و... ادامه داد.  او افزون بر مدیریت بنیاد رایحه از دی ماه سال 92 در کسوت مشاور زنان و خانواده وزارت نفت، مشغول به خدمت است که ماموریت اصلی این نهاد، بهبود وضع شغلی و ارتقای جایگاه زنان شاغل از طریق توانمندسازی آن‌هاست.

تندگویان نیز مشاوران زن را در بخش‌های مختلف منصوب کرد که از جمله آنان نوشین نجار، مشاور زنان شرکت ملی نفت ایران، ‌ آمنه علمی، مشاور زنان شرکت ملی پالایش و پخش ایران، فریده پاداشی، مشاور زنان شرکت ملی گاز ایران و فرزانه  شهبازی، مشاور زنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی اشاره کرد. به دیگر انتصاب‌های شاخص در صنعت نفت باید نام افخم زروانی را هم اضافه کرد که به ریاست صندوق‎های بازنشستگی صنعت نفت منصوب شده است. این راهی است که با ابلاغیه جدید وزیر نفت تداوم خواهد داشت. با نهادینه شدن نگاه جدید، آرام آرام به سمتی گام برداشته می شود که تبعیض‌ها برچیده شود؛ همان وعده‌ای که حسن روحانی به زنان ایرانی داده است.