ایلنا گزارش می‌دهد؛
بانک مرکزی در جدال با تعاونی‌های اعتباری غیرمجاز/ نگاهی به ماموریت موسسه کاسپین و تخلفات ۸ تعاونی
شورای پول و اعتبار با صدور مجوز فعالیت موسسه اعتباری کاسپین در صورتی موافقت کرد که اولین ماموریتش، ساماندهی تعاونی‌های اعتبار فرشتگان، امیدجلین، بدرتوس، پیوند، الزهراء، حسنات اصفهان، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران توسط سهامداران آنها باشد.
ایلنا، مهدی الیاسی، محمد نوحی: بانک مرکزی به عنوان مقام ناظر پولی و بانکی بارها با درج اطلاعیه و نیز قرار دادن لیست بانک‌ها و موسسات مجاز بر روی وب سایت خود از سپرده گذاران خواسته بود که هوشیارانه در حفاظت از اموال و دارایی‌های خود بکوشند. اما آنچه از سالیان قبل آغاز شد این بود که بسیاری از سپرده گذاران به طمع سود بیشتر به سمت سرمایه گذاری در این موسسات روی آوردند. اما همانطور که بارها ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی نیز تاکید کرده است، هیچ بانک و موسسه اعتباری، بی دلیل اقدام به ارائه نرخ های سود بالا نمی‌کند. به بیان بهتر سود بالاتر نه تنها عایدی برای سپرده گذار ندارد، بلکه منافع او را نیز در طولانی مدت به خطر می اندازد و در این بین بانک‌ها و موسسات غیرمجازی که از سوی بانک مرکزی، مجوزی را کسب نکردند، به هیچ وجه مکانی امن برای سپرده گذاران و حفاظت از پول آنها نیستند.
ساماندهی بازار غیر متشکل پولی
اما بانک مرکزی با توجه به مشکلاتی که از سوی فعالان غیرمجاز در بازار پول به وجود می آمد در راستای تکالیف قانونی و قانون بازار غیرمتشکل پولی مصوب سال ۱۳۸۳ و آیین نامه اجرایی قانون مذکور مصوب سال ۱۳۸۶ و مصوبه مورخ ۱۳۹۰.۲.۲۷ شورای پول و اعتبار، اقدامات لازم به منظور ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی از جمله تعاونی های اعتبار غیرمجاز را از سنوات گذشته در دستور کارخود قرار داده است.
شرط بانک مرکزی برای صدور مجوز موسسه اعتباری کاسپین
با این حال ذکر این نکته ضروری است که شورای پول و اعتبار با صدور مجوز فعالیت موسسه اعتباری کاسپین در صورتی موافقت کرد که اولین ماموریتش، ساماندهی تعاونی‌های اعتبار فرشتگان، امیدجلین، بدرتوس، پیوند، الزهراء، حسنات اصفهان، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران توسط سهامداران آنها باشد. به گفته معاون نظارتی بانک مرکزی در پی این امر و انحلال تعاونی‌های یادشده، مجوز فعالیت موسسه اعتباری کاسپین با هدف ساماندهی تعاونی‌های اعتبار منحله هشت گانه یادشده در بیش از یک سال پیش صادر شد.
بر همین اساس، مدیرعامل و اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری کاسپین موظف شدند در راستای وظایف خود با طی فرآیند لازم و انجام مراحل حسابرسی، کارشناسی و ارزیابی لازم برای تعیین ارزش و انتقال دارایی‌ها و بدهی ها و همچنین برآورد میزان مازاد یا کسری هریک از تعاونی های منحله هشت گانه اقدام کنند.
تخلفات در تعاونی‌های هشت گانه: معاملات صوری و پرداخت نرخ‌های سود غیر واقعی
اما با توجه به گستردگی کار و همکاری نامناسب و تعلل‌های صورت گرفته، فرآیند انحلال و انتقال دارایی‌های تعاونی‌های هشت گانه منحله به موسسه اعتباری کاسپین طولانی شد. معاون نظارتی بانک مرکزی درباره طولانی شدن فرایند ساماندهی این موسسات اعلام کرده بود که با توجه به اینکه تعاونی‌ها در سراسر کشور فعالیت می‌کردند و بیش از ۴۵۰ شعبه و ده‌ها هزار سپرده گذار و تسهیلات گیرنده داشتند طبیعی است شناسایی، ارزیابی و تقویم دارایی و بدهی آنها زمان‌بر باشد. از طرفی در برخی از این تعاونی‌ها تخلفاتی از جمله معاملات صوری، مخدوش و پرداخت نرخ‌های سود غیر واقعی و بسیاری تخلفات دیگر صورت گرفته است. همچنین دخل و تصرف‌های غیر قانونی صورت گرفته در برخی از این تعاونی ها پیچیدگی کار را دو چندان کرده است.
پرداخت سود از محل وجوه سپرده‌گذاران جدید!
اما یکی دیگر از مشکلاتی که موسسه اعتباری فرشتگان با آن مواجه است، کسری دارایی است. بنا به گفته معاون نطارتی بانک مرکزی، مسئولیت پاسخگویی به کسری احتمالی دارایی های انتقال یافته در هر یک از آنها با سهامداران، مسئولین و مدیران تعاونی های منحله مذکور بوده و نقل و انتقال دارایی‌ها و بدهی‌ها به معنی عدم مسئولیت تعاونی‌های منحله درخصوص کسری احتمالی نخواهد بود و موسسه اعتباری کاسپین مکلف شده است در مرجع قضایی نسبت به طرح دعوی علیه تعاونی های یادشده- که کسری دارایی دارند- اقدام کند. این در حالی است که حدود ۸۶۰۰ میلیارد تومان سپرده‌ای که در مجموع، فرشتگان جذب کرده بود، رقمی نزدیک به ۳۰۰۰ میلیارد تومان را سودهایی در برمی‌گیرد که وجود خارجی نداشته و ماهیتی ندارند. به این صورت که نرخ‌های سود پرداختی ناشی از فعالیت عملیاتی تعاونی نبوده بلکه از محل وجوه سپرده گذاران جدید، سود به سایر سپرده گذاران پرداخت می شده است.
شناسایی ۳۰ ملک که به صورت غیرقانونی به نام مدیران تعاونی‌های غیرمجاز منحله شده بود
از این رو بانک مرکزی این ارقام را نپذیرفته و با حذف کردن این وجوه غیرواقعی، مجموع اصل و سود سپرده سپرده‌گذاران تعاونی غیرمجاز منحله فرشتگان به حدود ۵۶۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. تاکنون از اموال فرشتگان حدود ۳۱۰۰ میلیارد تومان شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته که ۱۷۰۰ میلیارد آن را دارایی‌های غیرمنقول و تا ۱۴۰۰ میلیارد تومان دارایی منقول تشکیل می‌دهند. در این بین در صورتی که به منابعی نیاز باشد، بانک مرکزی در مقابل دارایی‌های تضمین شده فرشتگان خط اعتباری را در اختیار کاسپین قرار خواهد داد.
پیش از این فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی اعلام کرده بود که تا امروز حدود ۱۷۰۰ میلیارد تومان دارایی های غیرمنقول این تعاونی غیر مجاز شناسایی شده است و حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان هم دارایی این تعاونی به صورت تسهیلات پرداختی است که در مجموع این دو حدود ۳۱۰۰ میلیارد تومان است. همچنین با همکاری‌های پلیس آگاهی و مرجع قضایی در دو هفته گذشته حدود ۳۰ ملک مدیران این تعاونی غیرمجاز منحله را که به نحو غیرقانونی از این منابع به نفع خود استفاده و املاکی را به نام نزدیکان خود تهیه کرده بودند، شناسایی شده‌اند.
تعیین تکلیف سپرده‌گذاران زیر ۱۰ میلیون تومان
بر اساس آخرین تصمیم بانک مرکزی و قوه قضاییه که در اردیبهشت ماه اتخاذ شد، از ۲۸ اردیبهشت ماه تا امروز، ابتدا سپرده‌های زیر ۱۰ میلیون تومان پرداخت می‌شود، در این مرحله و با توجه به اینکه سپرده گذاران تعاونی منحله غیرمجاز فرشتگان، بالغ بر ۴۵۰ هزار نفر هستند؛ براساس برآوردها حدود ۴۰۰ هزار نفر یعنی ۸۷ درصد آنها ( زیر ۱۰ میلیون تومان سپرده ) تعیین تکلیف می‌شوند.
۸ خرداد آخرین مهلت تعیین شده برای تعیین تکلیف وضعیت سپرده‌گذاران زیر ۱۰ میلیون تومان در مرحله ابتدایی است. تاکنون حدود ۱۳ میلیارد تومان تنها بابت تعیین تکلیف سپرده‌گذاران تا سقف ۱۰ میلیون تومان پرداخت شده است. که این رقم در مقایسه با تعداد حدود ۴۰۰ هزار نفری که برای این مرحله پیش‌بینی شده بود رقم اندکی است. البته در این میان تعداد شعب دارای مجوز کاسپین در سراسر کشور تنها حدود ۲۰ مورد است که نمی‌تواند پاسخگوی نیاز مشتریان باشد و در همان حال پراکندگی شعب نیز یکی دیگر از مشکلات است. البته پیش بینی شده است که کاسپین مجوز تاسیس تا ۸۰ شعبه را از بانک مرکزی دریافت کند. البته اخذ این مجوز منوط به این امر است که در ازای تعطیلی هر ۵ شعبه تعاونی‌های موجود، یک شعبه جدید در اختیار موسسه اعتباری کاسپین قرار گیرد.
