تدوین طرح ثبت و شناسایی ذخایر ژنتیکی کشور/ خطر انقراض در کمین 11 گونه دامی

به گزارش ایلنا، مرتضی رضایی در آیین شورای کشاورزی کردستان در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان افزود: در طرح ثبت و شناسایی ذخایر ژنتیکی، شناسایی وضعیت موجود سایر ذخایر ژنتیکی کشور، حفاظت از ذخایر ژنتیکی در محیط های طبیعی خودشان، ایجاد بانک ژن از دیگر گونه های موجود، استفاده از اطلاعات بانک ژن های موجود در طرح های حوزه بیوتکنولوژی از جمله راهکارهای مهمی است که در این طرح به آن توجه شده است.

به گفته وی، تغییرات اقتصادی (به صرفه نبودن نگهداری و پرورش گونه ها) و تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی مهمترین علت شناسایی شده برای در خطربودن گونه های مختلف دامی کشور است که در طرح شناسایی بسته ها و قوانین حمایتی، تعیین مشوق ها و تسهیلات برای پرورش دهندگان گونه های مختلف در نظر گرفته تا دولت بتواند به عنوان بازوی حمایتی از دامداران، نقش خود را در حفظ این ذخایر ژنتیکی انجام دهد.

رئیس موسسه تحقیقات علوم دامی کشور ادامه داد: این موسسه علاوه بر تدوین ویژگی گونه های در حال انقراض، اقدام به تاسیس مراکز تحقیقاتی برای برخی از گونه ها کرده که از جمله آن می توان به گاو سیستانی و بز مرخز کردستان اشاره کرد.

به گفته رضایی، گونه های دامی در حال انقراض کشور از نژادهای مختلف از جمله گاو، بز و شتر است که شتر دوکوهانه، گاو سرابی و گاو گلپایگانی، بزمرخز از جمله این گونه ها است.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی کردستان نیز در این آیین گفت: نژاد بز مرخز از معدود گونه های درحال انقراض کشور است که حمایت از آن دارای توجیه اقتصادی است و با توجه به این مساله انتظار می رود وزارت جهاد کشاورزی اعتبار ویژه ای برای احیای آن تخصیص دهد.

سید مادح حسامی افزود: سازمان جهاد کشاورزی کردستان تمام تلاش خود را برای حمایت از این گونه بکار گرفته و اقدام به نگهداری این گونه از سال 68 تا کنون در ایستگاه دامپروری سنندج و ایستگاه تحقیقات بز مرخز سقز از سال 1374 کرده است.

به گفته وی، این گونه همانند عضوی از سازمان در مراکز نگهداری خود حمایت می شود اما با توجه به این که ایستگاه دامپروری سنندج در محدوده حریم شهری و مناطق مسکونی قرار گرفته، لازم است به خارج از شهر منتقل شود.

وی افزود: محل مورد نظر در خارج از شهر شناسایی و اقدامات اولیه آن انجام شده اما برای احداث مرکز نیازمند تخصیص 200 میلیارد ریال اعتبار هستیم که وزارت جهاد کشاورزی می تواند با تامین آن اقدام مناسبی در احیای گونه بز مرخز داشته باشد.

به گفته وی، ایستگاه تحقیقات بز مرخز سقز نیز بستر مناسبی برای انجام پژوهش های ایستگاهی بوده و در طرح های حفظ و اصلاح بز مرخز می تواند نقش بسزایی داشته باشد.

مسئول طرح حفاظت از بز مرخز کردستان نیز در این آیین گفت: بررسی پراکنش جمعیت، تهدیدها و مخاطره ها، تهیه طرح حفاظتی، برگزاری کارگاه های آموزشی و ترویجی در محل های پرورش این گونه از اقدام های انجام یافته توسط سازمان جهاد کشاورزی کردستان است.

حمیدرضا بهمنی افزود: بز مرخز به نام محلی(بزنه مه ره ز) تنها نژاد بز تک پوششی کشور و مولد الیافی براق، ظریف و نرم به نام محلی( مه ره ز) است که فقط توسط این نژاد تولید می شود.

وی گفت: این بز در زیستگاه اصلی پرورش خود در بخش های آلوت و آرمرده شهرستان بانه جزء اصلی درآمدزایی خانوارهای پرورش دهنده محسوب شده و نقش اساسی را در شیوه بهره برداری سنتی موجود ایفا می کند.

کاهش جمعیت بز مرخز به دلایل جلوگیری از سر شاخه زنی درختان بلوط ، محدودیت در منابع خوراک دامی، نبود سیاست های حمایتی از دامهای تولید کننده الیاف و سودآوری کمتر در مقایسه با سایر دامهای پرورشی از مهمترین چالش موجود در کردستان برای این گونه حیوانی است.

جمعیت این بز حدود 700 راس تخمین زده می شود که 450 راس آن در مرکز دامپروری سنندج و مرکز تحقیقات بز مرخز سقز نگهداری می شود و 99 درصد از جمعیتی که در بیرون پرورش داده می شود در یکی از روستاهای بانه است.

اسبچه خزر، اسب دره شوری و اسب کردی، شتر دوکوهانه، بز مرخز و بز نجدی، گوسفند سنگسری، گاو سرابی، گاو سیستانی، گاو گلپایگانی و گاو نجدی دام های در حال انقراض کشور است.