جبران کسری بودجه هدفمندی یارانه با اصلاح تعرفه برق

تعرفه‌های فعلی برق به گونه‌ای است که مشترکین پرمصرف یارانه پنهان بیشتری را دریافت می‌کنند. در صورت اصلاح تعرفه‌های برق می‌توان علاوه بر رفع مشکل کسری بودجه هدفمندی یارانه‌ها، سالانه حدود ۱۷۰۰ میلیارد تومان درآمد عاید دولت نمود.

قانون هدفمندی یارانه‌ها برای دستیابی به اهداف مهمی نظیر صرفه‌جویی در مصرف حامل‌های انرژی، رفع مشکلات زیست محیطی، بهبود شاخص‌های توزیع درآمد، حذف قاچاق فرآورده‌های نفتی، حذف واردات فرآورده‌های نفتی وصرفه جویی ارزی ناشی از آن به اجرا درآمد است. مطابق این قانون شانزده قلم کالا و خدمات مشمول حذف یارانه و عرضه به قیمت بین‌المللی می‌شوند و در مدت پنج سال یارانه کالاهایی چون بنزین، گازوئیل، گاز، نفت، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر حذف شده و آن‌ها با قیمت بازارهای منطقه خلیج فارس عرضه می‌شوند. ایران در سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۸۲ میلیارد دلار یارانه پرداخت کرده است که ۴۰درصد آن به مصرف فراورده‌های نفتی، ۳۶ درصد به مصرف گاز طبیعی و ۲۱ درصد به مصرف برق اختصاص یافته است. شیوه نادرست اجرا و پرداخت یارانه موجب شده است که تمام منابع حاصل از افزایش قیمت‌ها به پرداخت نقدی تعلق گیرد و هر ماه برای پرداخت یارانه از دستگاههای دولتی مبالغ کلانی به منظور جبران کسری قرض گرفته شود. یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در آن با روشی نادرست اعمال شد، تعرفه گذاری برق بوده است.

متاسفانه در دولت یازدهم ۲ مرتبه تعرفه‌های برق به شیوه‌های نامناسبی تغییر کرد. یکبار در اسفند سال ۹۲ تعرفه‌های برق برای تمام پلکان‌های مصرف برق ۲۴ درصد افزایش یافت و بار دیگر در اسفند سال ۹۳ تعرفه‌های برق برای تمام پلکان‌های مصرف برق ۱۰درصد افزایش یافت یکسان در نظر گرفتن افزایش تعرفه‌های برق برای تمام پلکان‌های مصرف، سیاستی نادرست در قیمت‌گذاری محسوب می‌شود که باعث شده پلکانهای بالای مصرف برق، انگیزه‌ای برای رعایت الگوی مصرف برق نداشته باشند. در حال حاضر قیمت تمام شده تولید برق در کشور بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت حدود ۱۰۰ تومان است و مصرف کننده فقط ۶۰ تومان از این مبلغ را پرداخت می‌نماید. بنابر اطلاعات آمار تفصیلی صنعت برق در سال ۹۳ حدود ۲۷۰ میلیارد کیلووات ساعت برق در کشور تولید شده است که اگر این مقدار را در تفاوت قیمت تولید برق و هزینه پرداخت شده از سوی مردم ضرب کنیم تنها در سال ۹۳ به میزان ۱۱ هزار میلیاردتومان معادل ۴ماه پرداخت یارانه نقدی از سوی دولت، به صنعت برق یارانه تعلق گرفته است. این بدان معنا است که اگر مشترکی مصرف برق بیشتری داشته باشد، یارانه بیشتری به او تعلق خواهدگرفت که خلاف عدالت و الگوی مصرف انرژی است. در تمام دنیا نظامی هوشمندانه را برای تعرفه گذاری قیمت حامل‌های انرژی وضع کرده‌اند. این نظام به منظوراصلاح الگوی مصرف انرژی در بخش‌های مختلف و به خصوص بخش خانگی اعمال شده است. در این روش، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می‌رود و در اینصورت مصرف بیشتر با یارانه بیشتری همراه نمی‌شود ومشترکین پرمصرف به جای عموم مشترکین در کانون افزایش هزینه قرار می‌گیرند.

در این الگو، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینه واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.

محاسبات نشان داده است که در صورت استفاده از روش‌های هوشمند تعرفه‌گذاری برق سالانه ۱۷۰۰ میلیارد تومان به درآمدهای دولت افزوده می‌گردد.

پیشنهاد می‌شود تعرفه‌های برق به گونه‌ای تنظیم گردد که یارانه پنهان کمتری به مشترکین پرمصرف تعلق گیرد و یارانه ناعادلانه‌ای که در این حوزه پرداخت می‌شود حذف شود.

نویسنده: فاطمه فعالی