تحقق اولویت ها؛ بر بستر توانمندی ها

آنچه مسلم است تاکنون و با به کارگیری فناوری های روز، امکان استحصال حدود ۳۴۰ میلیارد بشکه معادل نفت خام از این ذخایر زیرزمینی محرز شده است که در مقایسه با نرخ تولید فعلی، پیش بینی می شود امکان برداشت از این منابع خداداد تا 100 سال آینده وجود داشته باشد. این در حالی است که محاسبه این رقم با میانگین ضریب برداشت ۲۵ درصدی صورت گرفته و بدون شک با ارتقای دانش روز و تجهیز صنایع نفت و گاز کشورمان به جدیدترین یافته های پژوهشی، این رقم از پیش بینی فعلی بسیار فراتر خواهد رفت.

در سال 1403 و با روی کار آمدن دولت چهاردهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت بر تعمیق اولویت های ساختاری شرکت ملی نفت ایران، برنامه ریزی هدفمندی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز، همپای صادرات انجام شد؛ تا ضمن ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، تحقق چشم انداز برنامه‌های جامع توسعه در کشور را تضمین کند.

بر همین اساس افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل توسعه میادین مشترک پارس جنوبی، غرب کارون و ...،  تنوع بخشی و افزایش فروش نفت از طریق بخش خصوصی و دانش بنیان کردن اقتصاد نفت در چارچوب خنثی سازی تحریم ها و توسعه کسب و کار با رویکرد صادرات محوری از جمله مهمترین اهداف تعریف شده برای فعالیت شرکت ملی نفت کشورمان در دولت مردمی تعیین شد.

اگرچه تنگ تر شدن حلقه تحریم ها و تحولات سیاسی شکل گرفته در اروپا و امریکا طی چندماه گذشته، موقعیت صنعت نفت کشورمان را به مانند دیگر کشورها با چالش های جدیدی مواجه ساخته است، اما به تجربه ثابت شده است که این صنعت با بهره مندی از پشتوانه نیروی انسانی خلاق و تجارب ارزنده خود، همواره توانسته است تا از بزنگاه های حساس تاریخ به سلامت عبور کند.

تداوم فروش نفت ایران در بازارهای جهانی و عقد قراردادهای مربوط به فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی (که از نوع طرح های حیاتی با فناوری پیچیده صنعت نفت کشورمان به شمار می رود) در بحبوحه تحریم ها، نشان از اقتدار و پایندگی صنعت نفت کشورمان دارد.

در عین حال، افزایش قابل توجه تولید نفت خام، ثبت رکوردهای تولید روزانه 1106 میلیون مترمکعب گاز خام و  ۷۱4 میلیون مترمکعب گاز غنی در پارس جنوبی، راه اندازی ایستگاه تقویت فشار چشمه خوش و افتتاح فاز دوم واحد نمکزدایی متمرکز اهواز (با ظرفیت تولید ۱۱۰ هزار بشکه نفت در روز)، از دیگر دستاوردهایی است که همگام با تحولات اقتصادی جهانی و طی چندماه آغاز به کار دولت چهاردهم به منصه ظهور رسیده است.

در این میان، آغاز رسمی طرح توسعه سه میدان نفتی سومار، سامان و دلاوران (با هدف افزایش 10 هزار بشکه ای تولید روزانه نفت و تأمین خوراک پالایشگاه کرمانشاه (نفت خام سبک)) و بارگیری جکت طرح توسعه میدان گازی بلال در میدان مشترک با قطر، راه اندازی واحد گوگردزدایی پالایشگاه فاز 14 میدان مشترک پارس جنوبی و تعهد انجام 621 پروژه عام المنفعه به ارزش 28 هزار و 240 میلیارد ریال تا پایان سال از دیگر دستاوردهایی است که بر توانمندی صنعت نفت کشورمان دلالت می کند.

در گزارش پیش رو، نگاهی خواهیم داشت به مهمترین دستاوردهای شرکت ملی نفت ایران در سال 1403 و به صورت موجز، بخش هایی از مهمترین دستاوردها را با هم مرور خواهیم کرد:

افزایش تولید نفت و شکستن رکورد تولید گاز

از اقدامات شاخصی که در سال 1403 روی داده است، می توان به افزایش قابل توجه ظرفیت تولید روزانه نفت اشاره کرد که بیشتر آن در مناطق نفت‌خیز جنوب، غرب کارون و در شرکت بهره‌برداری نفت و گاز اروندان محقق شده است؛ اگرچه بخشی از این افزایش تولید نیز محصول انجام طرح‌ها و به مدار آوردن چاه‌های جدید و انجام طرح‌های نمک‌زدایی در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران است.

افزایش تولید نفت از میدان های سپهر و جفیر، رامشیر و رگ سفید، به همراه افزایش تولید شرکت های نفت و گاز آغاجاری، کارون، گچساران و اروندان، از نمونه های موفقی است که در یک سال گذشته به انجام رسیده و  عملیاتی شدن آن به افزایش تولید نفت ایران منتهی شده است.

در ادامه اقدامات راهبردی انجام شده در مجموعه شرکت ملی نفت ایران که در مدت کوتاه شروع به کار دولت چهاردهم به ثمر نشسته است، می توان از افزایش قابل توجه گاز (در مقایسه با سال گذشته) یاد کرد که با توجه به ناترازی گازی در فصل زمستان، اقدامی قابل توجه و شایسته تقدیر به شمار می آید.

شرکت ملی نفت ایران، با درک نیاز روزافزون تامین گاز در نیمه دوم سال، برنامه‌ریزی برای تأمین گاز زمستانی و افزایش ذخایر استراتژیک با هدف جلوگیری از بحران انرژی در فصول سرد سال را در اولویت کاری خود قرار داد و موفق شد تا  قبل از ورود به بحران هوای سرد، روزانه به میزان بیش از ۳0 میلیون مترمکعب (معادل مصرف ۲ استان کشور) به تولید گاز کشورمان اضافه کند که عمده این افزایش تولید با اضافه کردن برخی چاه‌های جدید به مدار تولید حاصل شده است.

این در حالی است که به‌طور متوسط در ۶ ماه دوم سال گذشته، ۳۶ میلیون مترمکعب در روز (معادل یک و نیم فاز پارس جنوبی) تولید گاز افزایش یافته است و در بهمن پارسال نیز به تنهایی مقدار گاز تحویلی به شبکه سراسری گاز به ۸۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است؛ عددی که در تاریخ صنعت نفت بی‌سابقه است.

در این میان، تولید ۷۱6 میلیون مترمکعب گاز غنی در پارس جنوبی که بالاترین رکورد تولید روزانه گاز از تأسیسات فراساحلی این میدان مشترک به شمار می آید، از مهمترین اقداماتی است که با هدف افزایش تولید گاز کشور در حوزه پارس جنوبی انجام شده است.

اگرچه نقش شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، به عنوان قطب تولید گاز در خشکی نیز در این زمینه بسیار پررنگ بوده است بطوریکه این شرکت توانسته است رکورد تولید 248 میلیون متر مکعب تولید گاز در زمستان امسال را به نام خود ثبت کند.

در حال حاضر حدود ۲۵ درصد گاز کشور در محدوده فعالیت این شرکت تولید و بخشی از آن برای مصرف در نیمه دوم سال در ۲ مخزن سراجه قم و شوریجه سرخس در خانگیران ذخیره می شود.

تنها در منطقه خانگیران (به عنوان تنها میدان گازی در شمال شرقی کشور)، روزانه ۶۵ میلیون متر مکعب گاز تولید می شود که به منزله ۸ درصد از تولید کل گاز کشور بوده و نیازهای ۶ استان شمال شرقی شامل خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان، مازندران و بخشی از استان سمنان را تامین می کند.

در حوزه فعالیت شرکت نفت مناطق مرکزی ایران همچنین، با پایان‌یافتن عملیات ساخت و نصب ایستگاه تقویت فشار چشمه خوش، راه اندازی این ایستگاه با ورود گازهای همراه نفت میدان چشمه‌خوش به آن، آغاز شده است.

پایان عملیات تعمیرات اساسی منطقه عملیاتی تنگ‌بیجار به‌عنوان تنها میدان گازی غرب کشور نیز به تنهایی در تأمین بخشی از گاز زمستانی غرب کشور و تضمین پایداری انرژی در این منطقه نقش داشته است.

در ادامه تلاش های صورت گرفته، می توان از راه اندازی چاه شماره ۸۵ منطقه عملیاتی خانگیران سرخس یاد کرد که دی ماه سال گذشته انجام شده و طی آن، تولید روزانه ۲ میلیون متر مکعب گاز طبیعی از میادین گازی کشور ممکن شد.

در کنار این موارد، می توان بخشی از موفقیت های ناشی از رفع ناترازی گاز را در تکمیل هفتمین حلقه چاه میدان گازی کیش جستجو کرد.

تکمیل این چاه، تحقق ظرفیت‌سازی در تولید ۱۴ میلیون مترمکعب گاز در بزرگ‌ترین میدان گازی مستقل کشور را رقم زد که گام بزرگی برای جبران بخشی از ناترازی انرژی در کشور به شمار می رود.

با نصب این جکت که ساخت آن تماما توسط متخصصان ایرانی انجام شده است، آمادگی برای حفاری دریایی در موقعیت مرزی میدان بلال با قطر فراهم می‌شود.

امضای قراردادهای 17 میلیارد دلاری فشارافزایی پارس جنوبی و نگهداشت تولید گاز

یکی از مهمترین طرح هایی که در راستای بهره برداری حداکثری از میدان گازی پارس جنوبی و رفع ناترازی گازی کشور صورت گرفت، امضای قراردادهای 17 میلیارد دلاری فشارافزایی است که اسفند ماه امسال پس از بررسی های متعدد در بخش های مختلف شرکت ملی نفت ایران، در مراسمی با حضور رییس جمهوری انجام شد.

 این طرح بزرگ ملی براساس 7 قرارداد جداگانه با پیمانکاران طراز اولی که سابقه اجرایی در پارس جنوبی را داشتند، اجرا خواهد شد و پیش بینی می شود که درآمدزایی معادل 780 میلیارد دلار تا پایان سال 1430 را برای کشورمان به همراه داشته باشد که عمدتا از محل تولید میعانات و سایر محصولات جانبی این طرح بزرگ ملی خواهد بود.

این در حالی است که بیش از 70 درصد از ملزومات این طرح از داخل کشور تامین شده و پیش‌بینی می‌شود در اوج عملیات اجرایی طرح، حدود 17 هزار نفر به صورت مستقیم و 50 هزار نفر به صورت غیرمستقیم در آن مشغول به کار شوند.

اهمیت این رویداد تاریخی به حدی است که رئیس جمهوری در مراسم این قرارداد ضمن تاکید بر اهمیت آن در تامین پایدار گاز کشور اظهار داشت: «جلوگیری از قطع گاز زمستانی را مرهون تلاش کارکنان صنعت نفت هستیم.»

افتتاح واحد نمکزدایی متمرکز اهواز با فرمان رییس جمهوری

یکی از اتفاقات مهمی که در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری و هیئت همراه به استان خوزستان شاهد آن بودیم، افتتاح فاز دوم طرح نمک‌زدایی اهواز متمرکز بود که با ظرفیت ۱۱۰ هزار بشکه در روز راه اندازی شد و به این‌ ترتیب این امکان فراهم شد تا تعدادی از چاه‌های نفتی که پیش از این به‌ دلیل تولید نمک اضافی، امکان تولید نفت را نداشتند، دوباره در مدار تولید قرار گیرند.

نکته جالب در مورد این دستاورد نفتی آن است که با وجود تحریم ها، ۸۵ درصد تجهیزات مورد استفاده در واحد نمک‌زدایی متمرکز اهواز از سوی صنعتگران و سازندگان ایرانی ساخته شده است که از توان بالای متخصصان ایرانی حکایت دارد.

درآغاز افتتاح این طرح، تولید روزانه نفت خام به میزان ۱۵ هزار بشکه افزایش یافته و به تدریج بیشتر خواهد شد.

آغاز طرح افزایش برداشت نفت از میدان مشترک یادآوران

یکی از طرح های مهم صنعت نفت که امسال محقق شد، طرح افزایش تولید نفت از میدان مشترک یادآوران است که با هدف تولید روزانه ۴۲ هزار بشکه نفت و با سرمایه‌گذاری ۳۵۰ میلیون دلار آغاز شد.

براساس این طرح، حفاری ۲۴ حلقه چاه در این میدان مشترک نفتی انجام خواهد شد.

اما میدان آزادگان از دیگر پروژه های کلیدی این منطقه است که با همت پیمانکاران داخلی به افزایش تولید رسیده است؛ بزودی با بهره برداری از فاز دوم آزادگان، تولید این میدان به ۵۵۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.

تحقق و اولویت توسعه میادین غرب کشور

از دیگر طرح های مهمی که در حوزه افزایش تولید نفت و تحقق توسعه میادین نفتی کشور محقق شده است، می توان به آغاز رسمی طرح توسعه سه میدان نفتی سومار، سامان و دلاوران (در مناطق کمتر توسعه یافته غرب کشور) اشاره کرد که در اوایل بهمن ماه امسال اجرایی شد.

حجم نفت درجای این سه میدان بالغ بر410 میلیون بشکه تخمین زده می شود و پیش بینی می شود که با روند توسعه این میادین طی 55 ماه، سودآوری 1.6 میلیارد دلاری (طی 20 سال) برای کشورمان محقق شود.

جذب سرمایه و سرعت بخشیدن به حرکت قطار توسعه نفت

با توجه به اهمیت راهبردی مقوله سرمایه گذاری در صنعت نفت، با شروع به کار دولت چهاردهم، انجام مذاکرات پیچیده و پیگیری های مدیران ارشد صنعت نفت باعث شد تا سرانجام مجوز پرداخت تسهیلات به شرکت ملی نفت ایران به مبلغ ۳ میلیارد دلار از طریق بانک‌های عامل اخذ شود.

این مهم، با هدف افزایش تولید نفت خام میدان‌های هیدروکربوری به مقدار ۲۵۰ هزار بشکه در روز از تولید پایه یک میلیون و ۹۳۹ هزار بشکه در روز به ۲ میلیون و ۱۸۹ هزار بشکه در روز انجام خواهد شد. در عین حال بانک مرکزی نیز مجاز شد تا به تشخیص خود با استفاده از انواع راهکارها نسبت به تأمین مالی این طرح اقدام کند.

در آبان ماه نیز، شورای ملی تأمین مالی در ششمین نشست خود شیوه‌نامه تأمین مالی قراردادهای بالادستی نفت و گاز را تصویب و وزیر اقتصاد به‌عنوان رئیس شورا این شیوه‌نامه را برای اجرا به دستگاه‌ها ابلاغ کرد. بر اساس مفاد این شیوه‌نامه، شرکت ملی نفت ایران عواید، منافع و حقوق قراردادی متعلق به بخش خصوصی و غیردولتی را در مراحل مختلف قرارداد برای استفاده از ابزارهای مختلف بازارهای پول و سرمایه، شناسایی و به نهادهای مالی ارائه خواهد کرد.

امکان استفاده بخش خصوصی و غیردولتی از ابزارهایی همچون انواع صکوک، صندوق پروژه، گواهی سپرده کالایی نفت خام، حواله تحویل نفت خام، گواهی تعهد پرداخت و انواع تسهیلات بانکی به‌منظور تأمین مالی این دسته از قراردادها از نتایج و مزایای این شیوه‌نامه است که برای نخستین بار امکان استفاده از سرمایه‌های خرد مردمی را برای توسعه میدان‌های نفتی و گازی را فراهم می‌کند.

شرکت ملی نفت ایران، در همین رابطه، بیش از 100 بسته سرمایه گذاری آماده مذاکره با پیمانکاران و سرمایه گذاران مختلف را در دست اقدام دارد و هم اکنون نیز مذاکره با برخی از بانک ها و سرمایه گذاران بخش خصوصی را آغاز کرده است که بر همین اساس رویداد تحول در سرمایه‌گذاری و توسعه در بالادست نفت و گاز ایران، ۲۶ فروردین سال ۱۴۰۴ در تهران برگزار می شود. در این رویداد برای نخستین بار فرصت های سرمایه گذاری و تامین مالی طرح های شرکت ملی نفت ایران در قالب‌های قراردادی گوناگون معرفی و از بیش از ۲۰۰ فرصت سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز رونمایی خواهد شد.

حمایت از شرکت های ایرانی و امضای میلیاردها دلار قرارداد و تفاهم نامه

یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته در سال جاری، امضای تفاهمات و قراردادهای متعدد با شرکت های داخلی است که علاوه بر حمایت از پیمانکاران و صنعتگران ایرانی، تاثیر قابل توجهی در پیشبرد اهداف توسعه ای صنعت نفت کشورمان دارد.

در این رابطه می توان از امضای قراردادهای توسعه میدان های چنگوله و بند کرخه یاد کرد که به همراه قرارداد خرید خدمات فرآورش نفت خام در 27 خرداد ماه امسال امضا شد.

انجام مسئولیت‌های اجتماعی در کنار تولید و توسعه

شرکت ملی نفت ایران، در کنار فعالیت های توسعه ای خود، تمرکز بالایی بر رفع محرومیت ها و حوزه مسئولیت های اجتماعی دارد و تکالیف مربوط به آن را همگام با اولویت های توسعه و تولید از میادین نفتی و گازی دنبال می کند.

از این رهگذر، از ابتدای امسال، برنامه ریزی برای کمک به مردم مناطق محروم و کم برخوردار شتاب بیشتری گرفته است که ماحصل آن را در تقویت زندگی معیشتی و رفاه خانواده های مناطق همجوار نفت و گاز می توان شاهد بود.

تعهد انجام 621 پروژه عام المنفعه به ارزش 28 هزار و 240 میلیارد ریال تا پایان امسال، ازجمله اقداماتی است که از سوی مدیریت نظارت بر طرح های عمرانی مناطق نفتخیز برای عمل به مسئولیت های اجتماعی دنبال می شود.

این در حالی است که تاکنون بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های مرتبط با مسئولیت‌های اجتماعی در سطح استان خوزستان (به عنوان یکی از مناطق هدف در طرح مسئولیت های اجتماعی) تعریف شده که تاکنون حدود نیمی از این اعتبار هزینه شده است.

کلام آخر...

نگاهی به دستاوردهای یکساله شرکت ملی نفت ایران مهر تاییدی بر این واقعیت است که تلاش های کارکنان همیشه در صحنه نفت در پهنه خشکی و دریا؛ از میادین نفتی و گازی تا سکوهای خلیج همیشه پارس، تلاشی ماندگار است؛ تلاشی که ماحصل آن را می توان در افزایش خیره کننده تولید نفت و گاز و مدیریت پالایش و توزیع بیش از یک میلیارد مترمکعب روزانه این سوخت پاک، رشد بی‌سابقه تولید فرآورده‌های استراتژیک و توزیع آن، امضای قرارداد تاریخی ۱۷ میلیارد دلاری فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی با تکیه بر توانمندی پیمانکاران داخلی و مدیریت هوشمندانه انرژی در زمستانی سخت و صدها مورد دیگر -که ذکر آن ها در  این گزارش کوتاه قابل بیان نیست-، شاهد بود.