ثبات ۸ ماهه نرخ دلار آرامش قبل از طوفان بود

وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره دلایل افزایش نرخ ارز و ادامه روند صعودی نرخ دلار اظهار داشت: نرخ ارز یک متغیر معلول است و در هر کشوری هر اتفاقی که رخ دهد خروجی آن اتفاقات، خودش را در شاخص‌های حیاتی مانند تورم، رشد اقتصادی و ... نشان خواهد داد. بنابراین وقتی درباره نرخ ارز صحبت می‌کنیم باید عوامل پشت صحنه که موجبات بی‌ثباتی در بازر ارز می‌شود را ردیابی و جستجو کنیم.  

وی با بیان اینکه با اشاره به ریشه‌های بی‌ثباتی نرخ ارز در ایران گفت: وقتی درباره نرخ ارز صحبت می‌کنیم باید موضوعات اقتصاد سیاسی را هم در نظر بگیریم و اساسا در این باره ناخودآگاه اقتصاد سیاسی را تحلیل می‌کنیم. مهمترین ریشه‌های بی‌ثباتی‌های ارزی به بحث ناترازی‌های تجاری ایران بر می‌گردد و عامل دیگر ناترازی‌ها در حساب سرمایه است. همچنین سومین عامل، تورم حاکم در اقتصاد ایران است چون ارز و تورم بر یکدیگر اثرگذار هستند، البته تورم هم ریشه‌های دیگری دارد که مهمترین آن  ناترازی‌های اقتصاد کلان بوده و اثر هر ناترازی از جمله ناترازی‌های انرژی، آب، صندوق‌های بازنشستگی، بانک و ... را در کسری بودجه می‌بینیم.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در اقتصادی که تورم‌های بالای 40 درصد دارد در حالی میانگین جهانی نرخ تورم کمتر از 5 درصد است، قطعا این فاصله نرخ تورم به نحوی خود را در نرخ ارز نشان می‌دهد.

شقاقی‌شهری ادامه داد: در بحث حساب سرمایه با این روند مواجه هستیم؛ در حالی که ورود سرمایه نداریم، شاهد خروج سرمایه از کشور هستیم و هر چه خروج سرمایه تشدید می‌شود، فشار را بر بازارساز ارز بیشتر می‌کند. همچنین در کنار خروج سرمایه به دلیل مهاجرت، تمایل ایرانی‌ها برای دریافت خدمات در خارج از کشور و گردشگری و ... با موضوع قاچاق هم مواجه هستیم که اقتصاد زیرزمینی محسوب می‌شود و نیاز به منابع به ارزی دارد.     

وی با اشاره به ناترازی‌های تجاری در اقتصاد ایران، اظهار داشت: وقتی نفت را کنار می‌گذاریم، ناترازی‌های تجاری برجسته‌تر می‌شود به طوریکه در 9 ماه امسال شاهد حدود 10 میلیارد دلار کسری در تجاری غیرنفتی بودیم. هرچند این کسری با درآمد نفتی پوشش داده می‌شود اما این روند افزایش نرخ ارز نااطمینانی آینده را پیش‌خور و به ما گوشزد می‌کند که در آینده اگر تحریم‌های نفتی شدت بگیرد، شدت ناترازی غیر نفتی هم  افزایش پیدا می‌کند و این نااطمینانی‌ها هم خود را در افزایش نرخ دلار نشان می‌دهند.

این کارشناس اقتصادی افزود:‌ بخشی از این ناترازی‌های تجاری‌ها به این برمی‌گردد که بخش واقعی اقتصاد ایران عملکرد مناسبی ندارد و از این رو نمی‌تواند تولیدات باکیفیت رقابتی صادرات محور داشته باشد، از طرف دیگر اقتصاد 85 میلیون نفری نیاز به واردات دارد و امکان کاهش بیش از حد واردات وجود ندارد، از همین روی این ناترازی تجاری به نحوی خود را در ضعف بخش واقعی اقتصاد ایران نشان می‌دهد.

شقاقی‌شهری با بیان اینکه‌ تمام این موضوعات در نرخ ارز اثرگذار است و دلیل افزایش بیش از 6 هزار تومانی نرخ دلار در روزهای اخیر به تشدید ریسک‌های اقتصادی برمی‌گردد، تاکید کرد: هر چه به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نزدیک شویم این ریسک‌ها بیشتر می‌شود. باید توجه داشت ترامپ در دومین ایالت هم پیروز شد و پیشتاز است و دموکرات‌ها هم درباره پیروزی ترامپ اعلام نگرانی کرده‌اند.

وی گفت: نتایج نشان می‌دهد هر چه به انتخابات آمریکا نزدیک شویم نرخ دلار در ایران بیشتر می‌شود و دلیل آن راهبرد جمهوری خواهان بوده و ما در ایران و دوره گذشته ریاست جمهوری ترامپ زخم خورده این راهبرد بودیم و کمپین فشار بزرگ که ترامپ آن را شروع کرد و از تبعات این کمپین کاهش فروش نفت ایران کمتر از 300 هزار بشکه در روز بود، چراکه تحریم‌های شدیدتری برای ایران اعمال شد. الان هم ترامپ از هر تریبونی در سخنرانی‌ها درباره ایران و اعمال تحریم‌های فلج کننده علیه ایران و تشدید فشار اقتصادی حرف می‌زند و اینکه بایدن امتیازات نفتی به ایران داده‌ و این اظهارات نشان می‌دهد ذهنیت ترامپ همچنان در ادامه کمپین فشار بزرگ علیه یران است.

این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: این موضوعات بر نرخ ارز اثرگذار است چراکه نرخ ارز آینده را هم پیش خور می‌کند و مردم به دلیل نگرانی از آینده و برای حفظ قدرت خرید نسبت به تبدیل ریال به دلار و طلا و هر دارایی‌های دیگر که در برابر تورم سال آینده مقاوم باشد، اقدام می‌کنند.

هیچ تفکری برای درکی تلاطمات آینده وجود ندارد

وی ادامه داد: از سوی دیگر رویکردی که قرار بود تاب آوری اقتصاد را بیشتر کند، رها شد و بحث اقتصاد مقاومتی به اجرا نرسید و الان هم هیچ تفکری در دولت برای اینکه درکی از تلاطمات آینده داشته باشند و ضربه گیر باشد، وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی درباره این ادعای دولت مبنی بر اینکه تنها دلیل افزایش نرخ ارز تنش‌های اخیر است وگرنه در 8 ماه اول امسال نرخ دلار ثبات مانده بود، تاکید کرد: نکته این است که در 8 ماه گذشته تمام اخبار مثبت پمپاژ شد و حجم این اخبار بسیار زیاد بود. امسال را با تنش زدایی بین کشورمان با عربستان را شروع کردیم و به پیمان‌های شانگهای و بریکس و آزادسازی منابع ارزی ایران در کره جنوبی و عراق رسیدیم و چند بار هم موضوع مذکرات هسته‌ای پیش آمد، همه اخبار مثبت کار شد و انتظارات تورمی تا حدودی فروکش کرد.

شقاقی‌شهری گفت: اما این آرامش قبل از طوفان بود چراکه اقتصاد ایران بعد از التهاباتی که در 5 سال گذشته تجربه کرد در ریاست جمهوری بایدن وارد دوره تنفس شد اما همواره انتخابات امریکا جزو موارد کلیدی بوده و این موضوع از بابت ضعف و شدت تحریم‌ها اهمیت دارد و خروجی انتخابات ایران برای ایران تشدید تحریم‌ها است.  

وی افزود: بایدن یک راهبرد کج‌دار و مریز را با ایران شروع کرد که به دنبال آن صادرات نفت افزایش یافت هر چند که دلار آن وارد ایران نمی‌شود اما می‌توانستیم از هند و چین تهاتر کالایی داشته باشیم و در نتیجه التهابات تا حدودی کاهش پیدا کرد اما مشخص بود که انتظارت تورمی با نزدیک به انتخابات آمریکا افزایش پیدا می‌کند.  

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: ماحصل این تنش‌ها خود را در متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهد چراکه وقتی درباره انتخابات آمریکا حرف می‌زنیم یعنی تحریم‌ها تشدید می‌شوند و به دنبال آن کاهش صادرات نفت و در نتیجه تشدید ناترازی تجاری، تشدید ناترازی ارزی و در نهایت فشار بر بازار ارز در انتظار ماست.