تبعات مثبت و منفی انتقال آب به فلات مرکزی ایران/ انتقال آب از خلیج فارس؛ مسیری درست یا اشتباه؟

ابراهیم رئیسی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی اظهار داشت: اگر طرح از دیدگاه‌های مختلف ارزیابی اقتصادی و محیط زیستی فنی و اجتماعی بشود؛ نتایج آن می‌تواند منجر به این شود که در مورد طرح تصمیم بگیریم. بنابراین انتقال آب، سدسازی و ... نتیجه ارزیابی‌های ما است.

وی افزود: در مورد انتقال آب دریا اساسا موضوع این است که باید از آب دریا به عنوان آب غیرمتعارف استفاده کنیم این به لحاظ منطقی درست و به لحاظ قانونی هم باتوجه به کمبود منابع آبی تکلیف دولت است که آن را اجرایی کند اما اینکه چگونه اجرایی شود هم مهم است. اکنون تمام گمانه زنی‌ها بر اساس قانون همه یا هیچ است اما به هر صورت باید ببینیم اهداف انتقال آب چیست آیا صرفا به منظور شرب است و یا صنایع هم هدف هستند.

این کارشناس حوزه آب تصریح کرد: در هر صورت ما در اقتصاد انتقال آب؛ هزینه‌های زیاد را وقتی می‌پذیریم که ارزش اقتصادی که ایجاد می‌کند و‌ فراتر از میزان هزینه‌های اجرا باشد، هزینه‌های اقتصادی شامل دو قسمت است یکی هزینه‌هایی که مردم مستقیما پرداخت می‌کنند و دیگری هزینه‌های خارجی است که از جمله آلودگی آب دریا و یا اعتراضاتی که مردم در طول مسیر خواهند داشت، باید در ارزیابی‌ها لحاظ شود اما در عین حال ما آثار خارجی مثبت هم داریم تمام خط‌های آبرسانی که حتی برای صنایع می‌روند در مسیر خود روستاها را هم آبرسانی می‌کنند، بنابراین در اینگونه پروژه‌ها موضع له و علیه داریم.

وی گفت: 200 میلیون متر مکعبی که قرار است از خلیج فارس به اصفهان، یزد و کرمان منتقل شود بخشی به منظور تامین آب مورد نیاز صنایع بوده و بخشی برای آب شرب است، به هر صورت وقتی تعارضاتی مثل انتقال بین حوضه‌ای مثلا انتقال آب از اصفهان به یزد را داریم طبیعتا برای رفع تعارضات راه‌های کم هزینه‌تر دیگری را باید دنبال کنیم اما در عین حال باید تمام ابعاد انتقال بین حوضه‌ای و یا انتقال از دریا مقایسه و بررسی شود.

رئیسی خاطرنشان کرد: علاوه بر این پروژه قرار است پساب صنایع یزد هم در قالب پروژه‌های بیع متقابل در اختیار صنایع قرار گیرد، در هر حال یادمان نرود صنایع قلب تپنده و تولیدکننده ارزش افزوده در کشور ما هستند و وظیفه دولت است که همانگونه که آب شرب را تامین می‌کند برای صنعت هم آب تامین کند، این رویکرد که آب و برق صنایع را خودشان تامین کنند عجیب است در همه جای دنیا دولت‌ها تامین و بدرستی پول آن را دریافت می‌کنند اما در ایران پول را با تعرفه پایین دریافت می‌کنند و در نهایت به این نتیجه می‌رسند که خود صنایع آب مورد نیازشان را تامین کنند در نتیجه اولین نقاطی که گازشان قطع می‌شود و یا مازوت می‌سوازنند؛ صنایع و نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها هستند، تبعات آن هم از دست رفتن درآمد ملی کشور است.

وی تاکید کرد: این رویکرد که صنایع علاوه بر برق آب را نیز خودشان تامین کنند نتیجه این است که برای سود حداکثری هر کاری می‌کنند ما اکنون حتی برای صنایعی هم که کنار دریا مستقر هستند، مشکل آب داریم، بنابراین مشکل ما رویکرد تامین آب و سودآوری است.

این کارشناس حوزه آب گفت: سیاستگذاری‌ها باید به نحوی باشد که آنچه از صنایع وجود دارد به انحای مختلف حفظ کنیم اما قطعا نباید صنایع آب در مناطق کویری باز هم گسترش داده شوند، به نظر می‌رسد مباحث مربوط به آمایش سرزمین تاثیر خود را می‌گذارد اینکه صرفا به یک عامل آب فکر کنیم و مانع رشد و تولید و صنعت شویم رویکرد تک گزینه‌ای نا مطلوبی است باید نگاه جامعی داشته باشیم. اکنون صنایع ما سهم عمده ای از تولید ناخالص ملی کشور دارند اشتغالزا هستند، ضمن اینکه آب هم به نسبت کم مصرف می‌کنند کل صنایع کشور کمتر از 3 میلیارد متر مکعب مصرف آب دارند بخش شرب 8 میلیارد متر مکعب مصرف دارد و  مابقی مصرف مربوط به بخش کشاورزی است اتفاقا اگر قرار است انتقال آب صورت گیرد باید برای صنعت منتقل شود اما باید ملاحظات هم در نظر گرفته شود.

وی بیان داشت: قطعا همه نگران این هستیم که آب شیرین کن هم منجر به آلودگی آب دریا می‌شود در خصوص تبعات اجتماعی مسیر باید بحث شود اما کلا نفی نمی‌شود، باید در نظر بگیریم از همان منطقه‌ای که آب منتقل شده محیط زیست آلوده می‌شود، پساب ناشی از تصفیه و شیرین کردن آب مسائل زیست محیطی دارد، در طول مسیر هم مسایل زیست محیطی خواهیم داشت،  مصرف برق را بالا می‌برد، ولی فقط هزینه‌ها باید در کنار منافع اصلی و خارجی باهم دیده شود تا ارزیابی داشته باشیم. از لحاظ اقتصادی و تولید ارزش افزوده از این آب بهتر از آب کشاورزی استفاده می‌شود به لحاظ درآمدی کارایی بالاتری دارد اما تبعات آن را نیز باید در محاسبات در نظر بگیریم.