ورود قرارگاه خاتم به ساخت را‌ه‌آهن رشت- آستارا با تهاتر نفتی/ راه‌آهن؛ حلقه مفقوده کریدور شمال- جنوب

طبق اخبار منتشر شده هند ارسال محمولات تجاری «غیر تحریمی» به روسیه را از طریق کشور گرجستان آغاز کرده است. همچنین در غیاب نقش بنادر و راه آهن روسیه به دلیل تحریم‌‌های بین المللی وضع شده بر علیه مسکو، کارشناسان بانک جهانی به کمک گرجستان و جمهوری آذربایجان آمده‌اند تا مسیر ترانزیتی آنها در امتداد کریدور میانی از عملکرد بهتری برخوردار شود از این‌رو بانک توسعه آسیایی هم قرار است میلیون‌ها دلار برای توسعه کریدور میانی در اختیار گرجستان قرار دهد تا با ظرفیت بالاتر به حمل ریلی کالا و کانتینر از آسیا به اروپا کمک کند.

انتشار این اخبار توجهات بیشتری را متوجه دلایل غیبت کریدور شمال - جنوب در زنجیره تامین بین المللی کرد. به ویژه آنکه در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری های قابل توجهی در بنادری مانند شهید رجایی (بندرعباس)، شهید بهشتی (چابهار)، امیر آباد و انزلی و آستارا انجام شده‌ اما کریدور شمال - جنوب هنوز هم نتوانسته به یک بازیگر کلیدی برای مبادلات تجاری منطقه ای، فرامنطقه ای و بین المللی تبدیل شود.

واقعیت این است که توسعه نقطه‌ای بنادر تجاری کشور بدون برقراری خطوط  مواصلات ریلی و جاده‌ای کارآمد برای تشکیل یک شبکه موثر حمل‌و‌نقلی که حرکت محمولات مختلف را به سمت بازارهای هدف تسهیل کند، منجر به جذب ترافیک کشتی، کالا و کانتینرهای حامل محمولات ترانزیتی نمی شود.

تکمیل نشدن راه آهن در مسیر رشت - بندر کاسپین - بندر انزلی - آستارا و تاخیر در تکمیل پروژه ساخت خط ریل زاهدان - چابهار و همچنین مشکلات ظرفیت حمل و سیر و حرکت راه آهن در مسیر بندر عباس به بندر امیرآباد در سواحل دریای خزر حلقه های مفقوده بزرگی برای دالان ترانزیتی شمال جنوب محسوب می‌شوند.

اواخر سال گذشته، «رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد امیدوار است تا پایان سال ۱۴۰۱، راه‌ آهن رشت به بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی برسد. پیش‌تر هم «محمد باقر نوبخت» معاون رییس  جمهور وقت، ۲ سال پیش گفته بود با تأمین اعتبار انجام شده، اتصال شبکه سراسری ریلی ایران به بندر کاسپین، تا پایان سال ۱۳۹۹ تکمیل می‌شود که البته عملی نشد.

احداث خط آهن۱۶۴ کیلومتری قزوین - رشت که بخشی از کریدور شمال - جنوب یا همان نوستراک محسوب می شود، از مهر ۱۳۸۱ شروع و با گذشت حدود ۱۷ سال در ۱۵ اسفند ۱۳۹۷ به ایستگاه لاکان در نزدیکی رشت رسید، اما بهره برداری از این قطعه، هرگز نتوانست پازل کشورمان را برای انجام مبادلات تجاری منطقه ای تحت کریدور ترانزیتی جنوب-شمال تکمیل کند چرا که قرار بود این خط آهن از رشت در سه مسیر مجزا به بندر کاسپین، بندر انزلی و آستارا امتداد پیدا کند.

در این میان خط ریلی رشت - آستارا در ادامه به راه‌آهن جمهوری آذربایجان متصل و ارتباط بندر عباس در خلیج فارس (و در آینده بندر چابهار در مجاورت اقیانوس هند) را به مسکو در روسیه و هلسینکی در فنلاند میسر خواهد ساخت.

هر چند دو پروژه ریلی در جنوب شرق و شمال کشور مهم‌ترین زیرساخت‌های کریدور ترانزیتی شمال -جنوب هستند اما امروز برای تکمیل این دو طرح با مشکل جدی تامین منابع مالی مواجه هستیم و تا مشکل منابع مالی حل نشود، تکمیل این دو پروژه ریلی مشمول مرور زمان خواهند شد و این به معنای از دست رفتن فرصت‌های ترانزیتی در منطقه.

پول باشد، راه‌آهن زاهدان تا سال 1402 به چابهار وصل می‌شود

 «عباس خطیبی»معاون ساخت و توسعه راه آهن،بنادر و فرودگاه‌ها شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره آخرین وضعیت دو پروژه ملی ریلی ساخت راه آهن چابهار- زاهدان و راه آهن رشت – انزلی - آستارا که حلقه‌های مفقوده کریدور شمال جنوب محسوب می‌شوند، اظهار داشت: اهمیت تکمیل زیرساخت‌های کریدور ترانزیتی شمال – جنوب بر کسی پوشیده نیست و بارها درباره اهمیت این کریدور و لزوم تکمیل آن تاکید شده‌ و تمام کارشناسان بر این موضوع  اذعان دارند که هر چه زودتر باید حلقه‌های مفقوده این کریدور تکمیل شود. البته بخش‌هایی از این کریدور هم که ساخته شده باید شرایط مناسب برای بهره‌برداری داشته باشند. یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های این کریدور راه‌آهن چابهار- زاهدان است که در حال حاضر پیشرفت فیزیکی این پروژه به ۵۹ درصد رسیده است.

وی با بیان اینکه اگر با مشکلات تامین منابع مالی مواجه نشویم این ابر پروژه ریلی تا پایان ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد، ادامه داد: ۷۰ درصد زیرسازی این مسیر انجام شده و محدوده خاش تا زاهدان به طول ۱۵۴ کیلومتر ریل‌گذاری شده و این خط آهن تا چند ماه آینده به بهره برداری می رسد.

تکمیل راه‌آهن زاهدان- چابهار 12 هزار میلیارد تومان منابع می‌خواهد

معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل افزود: با پیمانکاری قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا برای پروژه راه آهن چابهار-زاهدان برنامه ویژه‌ای در نظر گرفته‌ایم و اجرای این برنامه‌ها به ۱۲ هزار میلیارد تومان نیاز دارد که البته بخشی از آن را از ۱۰۰ میلیون یورو صندوق توسعه ملی و بخشی دیگر را هم از ظرفیت قانون بودجه تامین خواهیم کرد.

ورود قرارگاه خاتم‌الانبیا به ساخت راه‌آهن رشت- انزلی

خطیبی با اشاره به پروژه راه آهن رشت - انزلی - استارا  بخشی دیگر از زیرساخت‌های ریلی کریدور شمال – جنوب اظهار داشت: عملیات ساخت راه آهن رشت - آستارا که آخرین حلقه مفقوده کریدور شمال -جنوب در ایران محسوب می‌شود، آغاز شده و تا پایان امسال مسیر ریلی رشت - بندر کاسپین به طول ٣۵ کیلومتر به بهره‌برداری می‌رسد.  

معاون ساخت راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و نقل تاکید کرد: با وجود تکمیل نشدن راه آهن رشت تا آستارا، ظرفیت و شبکه کریدور شمال -جنوب به نحوی تکمیل می‌شود که امکان حمل بار و بهره‌بردای از آن برای اتصال خلیج فارس و دریای عمان به دریای خزر وجود داشته باشد و در نبود زیرساخت راه آهن رشت- آستارا، ظرفیت و فرصت از دست نمی‌رود.

وی با بیان اینکه برای تکمیل خط‌ آهن رشت تا آستارا بیکار نمانده‌ایم، اظهار داشت: با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا ساخت این پروژه آغاز شده و حدود ١٢ کیلومتر پیمان‌سپاری شده و برای تامین باقی منابع مالی این پروژه قرار بر این شده که از ظرفیت قانون بودجه و تهاتری نفت استفاده کنیم و به طور یکجا با قراردادی با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا کار را پیش ببریم.

با تامین منابع مالی، راه‌آهن آستارا 4 ساله ساخته می‌شود  

خطیبی درباره مذاکرات برای خط اعتباری روسی پروژه راه آهن رشت-آستارا گفت: در سفر اخیر ریاست جمهوری و وزیر راه و شهرسازی به روسیه قرار براین شد که دو پروژه ریلی از جمله رشت-آستارا از وام ۵ میلیارد دلاری استفاده کنند. که البته تامین منابع مالی از منابع داخلی کشور برای این پروژه شروع شده و معطل این منابع نمانده‌ایم.

معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل تاکید کرد: اگر منابع تامین شود راه‌آهن رشت - انزلی - آستارا در طول مدت ۴سال ساخته و تکمیل و تحویل خواهد شد.

خبرنگار: مهدیانی