در گفت‌وگو با ایلنا تشریح شد:
آب‌های ژرف حاوی رادیواکتیو هستند/سیستان و بلوچستان به آب غیرمتعارف دل نبندد
یک فعال بخش آب و محیط زیست گفت: اخیرا کارشناسان محیط زیست اعلام کردند که آب ژرف دارای رادیواکتیو است، از ابتدا مشخص بود که آب‌هایی که از عمق زیاد استخراج می‌شوند دارای رادون است که آسیب‌زا بوده و برای سلامتی مضر است.
محسن موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی برداشت آب‌های ژرف اظهار داشت: پروژه مطالعاتی آب ژرف از منطقه سیستان آغاز و تاکنون 3 چاه آب بین عمق 2 تا 3 هزار متر حفاری شده و طبق اطلاع حاصله این چاه‌ها مقادیری آبدهی داشته‌اند، اما موضوع این است که این آب‌های ژرف به قطعیت نرسیده و اولین بار بوده که این کار انجام شده، گرچه مطالعاتی هم انجام شده اما نباید به عنوان نکته امیدبخش برای تامین آب سیستان مطرح می‌شد.
وی افزود: اخیرا کارشناسان محیط زیست اعلام کردند که این آب دارای رادیواکتیو است، از ابتدا مشخص بود که آب‌هایی که از عمق زیاد استخراج می‌شوند دارای رادون است که آسیب‌زا بوده و برای سلامتی مضر است، از چند ماه قبل کارشناسان اعلام کردند که نباید این آب را به عنوان یک منبع قطعی مطرح کنند و تامین آب سیستان را با آن گره بزنند، مضافا اینکه سیستان بیش از 50 میلیون متر مکعب در سال آب برای شرب نیاز دارد که برای این میزان آب حداقل به 100 تا 150 حلقه چاه با این خصوصیات نیاز است، ضمن اینکه نمی‌دانیم چاه‌هایی که در آینده احداث می‌شوند آیا آب خواهند داشت یا خیر.
این فعال بخش آب و محیط زیست تصریح کرد: طبق مطالعات گفته شده که این آب تجدیدپذیر است و مشکلی ندارد اما نیاز به مطالعه و بررسی دارد نباید فورا قضاوت کرد و تامین نیاز مردم سیستان را با این آب ژرف متصل کرد، در هر حال موضع صفر و یک نیست، در منطقه سیستان چند معدن مس در حال بهره‌برداری وجود دارد که این آب برای تامین آب معادن می‌تواند مناسب باشد چون آن اطراف آبی نیست ولی برای شرب که آب زیاد و پایدار و سالم نیاز است، قابل تائید نیست.
وی با انتقاد از اینکه چرا دستگاه حفاری در شهر سراوان منطقه بلوچستان که خود دارای رودخانه بوده و بارش فصلی دارد، مستقر شده، تاکید کرد: هنوز مشخص نیست که چرا در منطقه بلوچستان باید چاه ژرف احداث شود، علاوه بر آن در جلسات استانداری اصفهان هم مطرح شده که در این استان نیز حفاری صورت گیرد در حالی که کار اشتباهی است، ابتدا باید مطالعه صورت گیرد و نتیجه مشخص شود، نه اینکه فورا وارد فاز اجرا شوند و ردیف بودجه‌ای مشخص کنند.
موسوی تاکید کرد: برفرض که آب سالم هم باشد آب ژرف برای تامین شرب حداقل به 100 چاه در منطقه سیستان نیاز است چون از عمق بسیار زیاد پمپاژ می‌شود، ادوات و تجهیزاتی که برای پمپاژ نیاز است به سرعت فرسوده می‌شود، هزینه برداشت یک متر مکعب آب ژرف بیش از 4 دلار است، وزارت نیرو اعلام کرده 10 میلیون متر مکعب خرید آب ژرف را برای تامین شرب اهالی سیستان تضمین می‌کند اما سوال اینکه هر سال در منطقه سیستان 50 میلیون متر مکعب برای 5 شهر و 600 روستا به آب شرب نیاز دارد، آیا این آب پاسخگوی نیاز آبی استان خواهد بود؟
وی در ادامه با اشاره به تجربه دیگر کشورها در حوزه آب ژرف بیان کرد: ما نمی‌توانیم بگوییم چون استرالیا و یا عربستان روی آب‌های ژرف کار کرده‌اند ما هم باید همین کار را بکنیم، کلا ایران در زمینه مدیریت برداشت از آب‌های زیرزمینی خوب عمل نکرده و در حکمرانی آب از منظر استحصال منابع آب زیرزمینی بسیار ناکارامد بوده، به طوری که نیمی از آب‌های استاتیک را که متعلق به نسل‌های آینده است، از دشت‌ها استحصال کرده‌ایم که حاصل آن فرونشست اغلب دشت‌ها بوده است، بنابراین چون کارنامه خوبی در زمینه استحصال آب از منابع زیرزمینی نداریم پیشنهاد می‌شود روی آب‌های ژرف هرچند هم موفق باشد کار نکنیم چون سرنوشتی مثل عربستان را شاهد خواهیم بود که در دهه 2000 با تامین آب از منابع ژرف حتی به صادرکننده گندم تبدیل شد ولی اکنون آب تمام شده و منابع چندانی ندارد، شاید کشوری مثل استرالیا موفقیت‌هایی حاصل کرده باشد ولی ما تا مسائل حکمرانی آب را حل نکنیم نمی‌توانیم مدیریتی روی منابع آب زیرزمینی داشته باشیم.
موسوی خاطرنشان کرد: حتی اگر این آب سالم باشد برای برداشت آن از عمق زیاد باید هزینه بالایی صورت گیرد، تامین برق نیاز دارد، مضافا اینکه با این پروژه‌ها فرصت‌ها را از دست می‌دهیم و سراغ مباحثی می‌رویم که هنوز قطعیت نیافته است، ما روی دیپلماسی آب کار نمی‌کنیم، وزارت خارجه و نیرو تامین حقابه 820 میلیون متر مکعبی از افغانستان را رها کرده و دنبال حفاری آب ژرف که هزینه‌بر و دشوار است، رفته‌اند.
وی گفت: پیشنهاد می‌شود به جای پرداختن به این طرح‌ها سراغ پروتکل ایران و افغانستان بروند و تمهیداتی فراهم شود که این پروتکل اجرایی و آب از آن طریق تامین شود، اقدام دیگر انتقال آب از دریای عمان است.
این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه سیستان دروازه کشور است، از نظر سوق‌الجیشی بسیار اهمیت دارد، بنابراین باید به لحاظ آبی تامین شود، سیستان هیچ منبع آب دیگری غیر از هیرمند ندارد و متاسفانه در 40 سال اخیر اقدامات وزارت خارجه و نیرو در این حوزه ضعیف و کلا منفعل بوده‌اند.
