طرح صیانت از فضای مجازی باعث افزایش مهاجرت متخصصین می‌شود/ سهم ۵ درصدی اقتصاد دیجیتال از GDP آسیب می‌بیند/ سایه طرح بیشتر از خود آن است

فرزین فردیس در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد تاثیر طرح صیانت از فضای مجازی بر اقتصاد حوزه IT کشور اظهار کرد: به همان اندازه محتویات طرح صیانت از فضای مجازی، در حال حاضر نحوه پیشبرد طرح تهدید اقتصاد دیجیتال و فناوری کشور است. منظور از محتوا؛ بندها و ماده‌های طرح و منظور از نحوه پیشبرد شیوه مشمول شدن آن برای ماده 85 است که طرح را به یک کمیسیون غیرتخصصی ارجاع می‌دهند که لزوما در این حوزه دانش فنی لازم را ندارند.

وی افزود: در بندهای طرح نگرانی‌هایی داریم مبنی بر این که چه اتفاقی برای محصولات و سرویس‌های شرکت‌های ایرانی می‌افتد. وقتی فضای رقابت از بین برود و فضا بسته شود، قاعدتا کیفیت آنطور که باید رشد نمی‌کند چراکه کاربر انتخاب ندارد. در نتیجه به جای اینکه این صنعت رشد کرده و جایگاه خود را دنیا پیدا کند و حتی به یکی از صنعت‌های پیشران کشور تبدیل شود، مانند خودروسازی با درهای بسته و شرایط انحصاری روز به روز کیفیت آن کاهش یابد و دچار مشکلات بیشتری شود.

فردیس با اشاره به خطر شدت یافتن مهاجرت بین متخصصین این حوزه گفت:‌ طبیعتا زمانی که چنین شرایطی به وجود بیاید، کسانی که امروز در این شرکت‌ها کار می‌کنند و با دانش و نوآوری‌های خود محصولات را توسعه می‌دهند، احساس می‌کنند که دیگر در آینده فضای رقابتی وجود نداشته و شرایط انحصاری به وجود می‌آید و امید خود را برای کار کردن در صنعت دیجیتال از دست می‌دهند و به جای اینکه در کشور مشغول ارزش‌افزایی باشند، به رقبای منطقه‌ای ما مانند امارات، ترکیه و عربستان می‌پیوندند و برای آنها کار می‌کنند و دانش و مهارت خود را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

وی اضافه کرد: جالب است که این طرح همزمان شده با فراخوانی که بسیاری از این کشورها برای جذب نیروی متبحر و متخصص در این حوزه‌ها داده‌اند. نتیجه این است که در جنگ‌ها یا جدال‌های فناورانه آینده که بیشتر در حوزه‌های فناوری‌های جدید است، ما از نیرو، توانمندی و متخصصین کمتری برخوردار هستیم و در عوض رقبای منطقه‌ای ما به منابع بهتری دسترسی دارند.

وی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر ممکن است تولید محتوای فاخر فارسی روی محصولات ساخت ایران به واسطه عدم دسترسی به ابزارهای بین‌المللی کمتر و کمتر شود و ما در این رقابت نرمی که با سایر کشورها داریم، قافیه را ببازیم و نتوانیم تولید محتوای مناسب کنیم. چراکه امروزه ابزارهای بازاریابی دیگر نمایشگاه‌های تجاری نیستند، امروز دیگر جلسات کاری چهره به چهره نیست که باعث فروش محصولات می‌شود بلکه بازاریابی دیجیتال و ابزارهای آن و همچنین دسترسی به رسانه‌های بین المللی است که باعث می‌شود یک محصول در یک کشور دیگر شناخته شود و کمک می‌کند که سهم بیشتری از بازار به دست بیاید. وقتی از این ابزارهای فناورانه برای فروش محصولات برخوردار نباشیم، توان صادراتی کشور تضعیف می‌شود. همین شرایط نه چندان دلچسب را که در صادرات داریم را نیز خودمان تضعیف می‌کنیم.

رییس کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران در مورد نگرانی‌ها حول فرآیند بررسی گفت: وقتی از فرآیند صحبت می‌کنیم، نگرانی در مورد اینکه آیا زمینه برای اصلاح این مواد یا بندها وجود دارد یا خیر، معنا پیدا می‌کند. درصد زیادی از افراد هنوز که طرح به تصویب نرسیده و شورای نگهبان به آن رسیدگی نکرده در حال جستجوی راه‌های مهاجرت هستند یا دنبال کار در شرکت‌های بین‌المللی می‌گردند. این موضوع نشان می‌دهد که سایه طرح از خود طرح ترسناک‌تر به نظر می‌رسد. بسیاری از افرادی که امید داشتند بتوانند در فضای سالمی در کشور فعالیت کنند، امیدی به اصلاح بندهای طرح و اینکه کمیسیون‌های تخصصی با دعوت از کارشناسان و نماینده‌های مختلف بخش خصوصی به گونه‌ای که اقتصاد کشور به مخاطره نیافتد و اهداف تدوین‌کنندگان هم به خطر نیافتد اصلاح کنند.

وی در ادامه تصریح کرد: فرآیند تصویب طرح نشان می‌دهد که ترسی که در جامعه ایجاد شده بیشتر ترس ناشی از فرآیند است. متاسفانه نتوانستیم این موضوع را به خوبی مدیریت کنیم که موجب شد حتی پیش از تصویب طرح تعداد زیادی از جوانان کشور نسبت به آینده نگران و ناامید باشند.

فردیس همچنین یادآور شد: امروز هم ما شاهد مهاجرت بسیار زیاد متخصصان حوزه IT هستیم. با بررسی وضعیت نسبت به سال گذشته می‌بینیم بسیاری از همکاران ما که سال پیش در شرکت‌های ایرانی کار می‌کردند الان در استانبول، دوحه، دبی یا ابوظبی کار می‌کنند. یا در ایران هستند اما برای عمان یا آذربایجان برنامه‌نویسی می‌کنند. بنابراین الان هم مهاجرت به شدت وجود دارد. اما متاسفانه تصویب طرح صیانت از فضای مجازی، مهاجرت متخصصین حوزه IT را شدت و سرعت می‌بخشد. یعنی تعداد بیشتری از متخصصین با سرعت بیشتری مهاجرت می‌کنند. این موضوع ترس اصلی ما در اتاق بازرگانی تهران و کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال است.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به سوالی در مورد گستردگی تاثیر این طرح بر اقتصاد دیجیتال کشور گفت: اقتصاد دیجیتال ما بسته به اینکه بخش ارتباطات را نیز شامل شود یا نه، می‌تواند بین 2.5 تا 5 درصد از GDP ما را در شرایط کنونی شکل دهد. طبیعتا با اجرای این طرح بخشی از اقتصاد دیجیتال ما از بین می رود. از طرف دیگر زیرساخت‌هایی که این فناوری‌ها برای صنایع دیگر ایجاد می‌کنند هم دچار مشکل می‌شود.

وی در پایان اضافه کرد: این روزها تجارت الکترونیک فقط یک مقوله اقتصاد دیجیتالی نیست بلکه در این شرایط کرونایی کشور به کمتر شدن سفرهای درون شهری و اینکه افراد پرریسک‌ کمتر نیاز به خروج از منزل داشته باشند، کمک می‌کند. این موارد هم طبیعتا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. علاوه بر این وقتی ما خودمان را از فضای تبادلات بین‌المللی محروم کنیم، بازاریابی منطقه‌ای بعضی از محصولات خود را در کشورهای همسایه یا مقاصد صادراتی از دست می‌دهیم چراکه بازاریابی دیگر با سفر هیئت‌های تجاری یا نمایشگاه‌های تجاری نیست بلکه عمده مروادات بزرگ تجاری بر بستر شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است. ما عملا می‌پذیریم که با حصارهایی که دور خود می‌کشیم خودمان را از دسترسی به بعضی بازارها محروم کرده یا سهم‌مان را به رقبا واگذار کنیم.