مهمترین محورهای گفت‌وگوی وزرای کشاورزی ایران و روسیه تشریح شد

به گزارش ایلنا از وزارت جهاد کشاورزی، مشروح این مصاحبه در ذیل تقدیم می‌شود:

۱. مهمترین بحث و گفتگوهای وزرای کشاورزی ایران و روسیه

نشست بسیار خوبی برگزار شد و در خصوص مسائل مختلفی بحث شد. یکی از مهم ترین بحث ها، سهم تجاری طرفین در حجم کالاهایی که مبادله می شود. همانطور که مستحضر هستید، سهم ما از تجارت و از این حجم تجارت به لحاظ ارزشی کمتر است، ولی پتانسیل‌های تجاری برد - برد بسیار خوبی وجود دارد. به این دلیل که روسیه یکی از کشورهایی است که غلات بسیار زیادی دارد و می شود آنرا در یک چرخه برد - برد طراحی کرد و ما این موضوع را پیشنهاد دادیم. ایران می تواند یک هاب منطقه ای خوب برای غلات روسیه باشد، چون ظرفیت های بسیار خوبی در بحث آرد، فرآورده های جانبی از گندم دارد. در بحث ظرفیت های خوراک دام دارد و ما در حدود ۲۷ میلیون تن ظرفیت کارنجات خوراک دام ما است که بخش زیادی از آن خالی می باشد به نظر می آید اگر این همکاری در بخش خصوصی روسیه و ایران شکل بگیرد و دولت ها نقش حاکمیتی خود را خوب بازی کنند، اتفاق های بسیار خوبی هم برای روسیه و هم برای بخش کشاورزی ایران رخ خواهد داد و حجم مراودات ما به لحاظ ریالی به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. یک موضوع که بحث شد، موضوع غلات بود توقع بر این است که قیمت ها، قیمت های مناسبی و قابل رقابت با سایر کشورها باشد، همچنین خط اعتباری که پیش از این قول آن داده شده بود در اختیار تجار ما قرار بگیرد، به نظر من اگر وزیر محترم کشاورزی روسیه با دعوتی که از ایشان صورت گرفته به ایران سفر کنند، این ظرفیت ها را خواهند دید و زمینه برای اینکار فراهم خواهد شد.

بخش دیگری که در خصوص آن گفتگو شد، استحضار دارید که لازمه واردات و صادرات یک کالا، پروتکل های بهداشتی است که بین دو کشور  رد و بدل می شود و کشورها بایستی این پروتکل را قبول داشته باشند و امروز بحث های بسیاری شد. همانطور که مطلع هستید برای سه کارخانه بزرگ ما مشکلاتی بوجود آمده است، به عنوان کیس به آنها ورود کردیم، توضیحاتی و ادله هایی را رئیس محترم سازمان دامپزشکی ارائه دادند و طرف روسی نیز ادله های خود را بیان کردند و قرار بر این شد که این بحث ادامه پیدا کند و در خصوص جزئیات آن بیشتر بحث شود، به این دلیل که ما معتقد هستیم هم در این استانداردی که مطرح شده، جای مباحث علمی بسیار زیاد است و کشورهای شاهد، همانند اتحادیه اروپا، کانادا و خیلی از کشورهایی که در این بخش صاحب نظر هستند و ما با آنها مراودات داریم، پروتکل های ما را در این زمینه با این کشورها و استاندارهای جهانی را به عنوان ملاک قرار بدهیم و بخشی از آنها را ما معتقد هستیم که اصلا مربوط به کارخانه تولید کننده نبوده و در حمل اتفاق افتاده است و اشکالی بوده که در تفاهم نامه بین دو بخش خصوصی  وجود دارد. در این خصوص نیز بحث های بسیاری صورت گرفت. متقاضی یک نمایشگاه بزرگ محصولات کشاورزی در روسیه، بخصوص در شهر مسکو بودیم که با استقبال وزیر محترم روبرو شد و تمام مباحثی که ما در خصوص سرمایه گذاری مطرح کردیم، قرار بر این شد که در یک پکیج سرمایه گذاری مشترک دیده شود و گروهی را پیشنهاد دادند که بر روی بخش روسی کار کنند و این پکیج بخته تر شود و قرار بر این شد که ما نیز فهرستی از سرمایه گذاران خود را در خصوص پیشنهادهایی که عرض کردم، انها را به وزیر محترم کشاورزی روسیه ارائه بدهیم.

۲. پروژهای مورد بحث ایران و روسیه (دامداری یا کشاورزی) و موضوع صادرات و واردات

البته ما تمام این موارد را کشاورزی می دانیم، دامپروی، شیلات و همه این ترم ها را تحت یک ترم عمومی کشاورزی می دانیم. قسمتی از اینها بخش هایی هست که ما ذاتا مجبور به واردات هستیم، به این دلیل که در یک کشور خشک و نیمه خشک واقع شدیم و مجبور هستیم یک دانه همچون دانه ذرت که یک گیاه کشت تابستانی و آب بر هست را برای گردش صنایع تولید پروتئین وارد کنیم. در اینجا ما مجبور به واردات هستیم، خوب می توانیم واردات خود را جهت دار با روسیه ببندیم و در مقابل آن بحث های مربوط به خودمان را داشته باشیم، به این دلیل که ما ظرفیت های خیلی خوبی در تولید سبزی و صیفی و گیاهان دارویی، ظرفیت عظیمی در خصوص پرورش آبزیان داریم و می توانیم آنها را با یکدیگر در قالب یک پکیج سرمایه گذاری مشترک روی آنها بحث کنیم و این بالانس را تعدیل کنیم، ولی چون عملا ذات حجم واردات دانه ها بسیار بالاست، قطعا این حجم از نظر ارزشی به سمت روسیه است ولی من معتقد هستم که با وجود اینکه روسیه مقدار بسیار زیادی سبزی و صیفی و محصولات کشاورزی مصرف می کند، اگر نقاطی که ما امروز به آن اشاره کردیم، همچون حمل و نقل و مباحث مرتبط بتوانیم وضعیت آنها را بهتر بکنیم و همچنین پروتکل های بهداشتی، این به شدت افزایش پیدا می کند، چون این ظرفیت در ایران بسیار بسیار زیاد است.

 ۳. پروژه کشت فراسرزمینی و پرورش زنبور عسل

در خصوص کشت فراسرزمینی بحث ویژه ای با وزیر محترم روسیه نداشتیم ولی یکی از اولویت های ما در پکیج غلات هست. الان نیز در دستورالعمل هایی که برای واردات انواع دانه ها داریم، اولین اولویت ما، کشت فراسرزمینی است. یعنی اگر وارد کننده ای باشد، ایرانی و یا مستقلا با یک سرمایه گذار خارجی در خصوص کشت فراسرزمینی قراردادی داشته باشد، مستندات مربوط به اجاره و کشت و کار را نشان می دهد، از نظر ما برای واردات دانه و ارزی که باید به آن تخصیص داده شود در اولویت هست و بعد از آن تجاری هستند که به صورت اعتباری وارد می کنند.

در خصوص زنبور عسل صحبتی نشد، به این دلیل که یکی از به اصطلاح موانعی که امروزه در خصوص بحث زنبور عسل وجود دارد، موضوع پروتکل های بهداشتی آن است که ما در این خصوص با روس ها گفتگوهای خود را آغاز نکردیم ولی با اتحادیه اروپا تقریبا روبه اتمام است و فکر می کنم که یک بستری بشود برای ایران و ما تقریبا ۱۱۵ هزار تن عسل در داخل ایران تولید می کنیم و عسلی که در داخل ایران تولید می شود، عسلی است که به دلیل تنوع آب و هوایی که داریم از ارزش بسیار زیادی برخوردار است و بسیار متوع است.

به طور مثال عسلی که در کهکیلویه و بویر احمد تولید می شود، ویژگی های خاص خودش را دارد و عسلی که در دل کویر تولید می کنیم، ویژگی های خاص دیگری دارد.

من فکر می کنم آن پروتکل ما که زودتر شروع شده و کارهای نهایی آن در حال انجام است، زمینه بسیار مناسبی خواهد بود که ما پروتکل های بهداشتی را نیز با طرف های روس ببندیم.

۴. واردات گوشت حلال از روسیه

نکته ای که دوستان سازمان دامپزشکی روسیه مطرح کردند در خصوص واردات گوشت به ایران بود که بیشتر بحث های حاکمیتی و بحث های پروتکلی حاکم بر سازمان دامپزشکی را مطرح کردند، ولی با اطلاعاتی که من دارم، این موضوع مرتبط با سازمان دامپزشکی نیست. چون سازمان دامپزشکی، پروتکل ها را خیلی خوب دیده که این اتفاق بیقته. ولی عملا با توجه به اینکه با ارز نیمایی وارد می شود، اون کشش قیمتی برای مصرف وجود ندارد و ایرانی ها بیشتر ترجیح می دهند گوشت یخ زده گوساله را مصرف کنند تا گوشت گوسفند و علاقه دارند که گوشت گوسفند را تازه مصرف کنند. این انفاقات مربوط به بازار است و مربوط به سازمان دامپزشکی نیست.

۵. خشکسالی و کمک هایی که روسیه می تواند داشته باشد

امسال اتفاقات تلخی رخ داد و بارندگی به شدت کاهش یافت و تقریبا حدود ۵۰ درصد به طور متوسط بارندگی در سطح مزارع ما کمتر بود و میزان تولید علوفه در سطح مراتع خیلی کاهش پیدا کرد، جو نیز کاهش پیدا می کند و کمکی که روس ها می توانند داشته باشند، این مراوداتی که ما در خصوص واردات جو داریم و اگر اینها وارد بشوند، من امروز نیز پیشنهادی را به وزیر کشاورزی روسیه ارائه دادم که کشاورزی قراردادی بود.

آنها منابع عظیمی از جو و غلات دارند که جو برای ما بسیار مهم است و ما ظرفیت عظیمی از دامدارهای خیلی خوب داریم که می توانند دامداری کرده و پرورش دام داشته باشند و سپس محصول آنرا می توانند سرمایه گذاری مشترک داشته باشند و هم روسیه می تواند به کشورهای عربی صادر کند و هم ایران می تواند به کشورهای عربی و سایر کشورها صادر کند. فکر می کنم این نکته مهمی باشد، در سطح خیلی پائین تر و ضعیف تر. یکی دیگر از بحث هایی که داشتیم، ورود فناوری و تکنولوژی در حوزه بخش کشاورزی بود. روسیه تکنولوژی های بسیار خوبی دارد که در این زمینه بحث خشکسالی می تواند به ما کمک کند. در این راستا نیز رئیس مرکز همکاری های علمی ریاست جمهوری و هم معاون تحقیقاتی ما حضور دارند که طی دو روز آینده با همتا های خود در روسیه دیدار و گفتگو خواهند داشت.

۶. موضوع حمله ملخ ها

امسال خداروشکر تمامی این بلایا با هم نیامد، چون وقتی بارندگی زیاد می شود، علف های هرز نیز زیاد می شود و کشورهایی مثل عربستان و یا کشورهایی در آفریقا که مبارزه نمی کنند، ما مجبور می شویم که میزبان هجوم سیل عظیم ملخ ها باشیم که الحمدلله مقداری نبود که بخواهیم در مورد آن صحبت کنیم، به این دلیل که خشکسالی بود. البته سال گذشته فشار زیادی به بخش کشاورزی وارد شد ولی اجازه ندادیم به مزارع برسد و تنها با ذات خود ملخ مبارزه می کردیم که مبارزه بسیار گسترده ای بود و بیش از یک میلیون هکتار با ملخ ها مبارزه کردیم، هر چند پیش بینی ها می گفتند که دچار صدماتی می شویم، خوشبختانه در لکه های بسیاری کوچکی بود که به خوبی کنترل شد.

۷. برنج تراریخت

در اینجا ما باید دو بحث را از یکدیگر جدا کنیم، یکی موضوع بذر است. ما اجازه ندادیم که هیچ بذر تراریختی وارد عرصه کشاورزی بشود، ولی این به این معنا نیست که ما بذر تراریخت در سیستم های پژوهشی نداشته باشیم. ولی اجازه رلیزه  آنرا به  داخل مزارع کشاورزی ندادیم.

تنها بذری که ما متقاضی داشتیم به کشاورزی ایران ورود کند، بذر پنبه تراریخت بود که شاید سه سال پرونده این بذر در وزارت جهاد کشاورزی بود و بحث های علمی زیادی صورت گرفت و در نهایت مورد تایید ما قرار نگرفت و برگشت خورد. بنابراین از نظر بذر هیچ اجازه ای به بذرهای داخلی و خارجی تراریخت برای ورود به کشور ندادیم و کشوری پاک در زمینه بذر هستیم و برای ما خیلی اهمیت دارد که گیاهانی که به ویژه خوراکی هستند و مستقیما مورد مصرف قرار می گیرند، به هیچ وجه تراریخت نباشند. اما در خصوص تحقیقات، تقریبا می توان گفت که ما تحقیقات را تقریبا باز گذاشته ایم و تمام پژوهشگرها می توانند پژوهش کنند و آماد گیاهان تراریخت داشته باشند ولی به جز پنبه به نتیجه ای نرسیده بودند که پنبه نیز در مرکز صدور مجوز های تراریخت رد شد.

در خصوص واردات ما تنها کالایی را که وارد می کنیم و در آن تراریخت وجود دارد، ذرت و دانه سویا است.

دانه سویا به دلیلی که از آن روغن گرفته می شود و حدود ۲۰ درصد آن روغن هست، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از نظر ترا ریخت مورد بررسی قرار می گیرد. در مورد ذرت حدود ۲۳۰ رخداد در دنیا داریم که ایران ۲۳ مورد آنرا پذیرفته است و یک اتاقی را ما طراحی کردیم که در این اتاق وزارت علوم، وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت، انجمن ایمنی زیستی، سایر انجمن ها و دانشمندان مربوط به این موضوع حضور دارند و هنگامی که وارد کننده قصد وارد کردن این ذرت را دارد، باید اظهار کند که تراریخت هست یا خیر. سپس رخدادهای آن را اعلام کند. پیش از توقف کشتی، قایق هایی روانه می شوند، نمونه برداری می کنند و در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران و پژوهشگاه مهندسی زیستی وزارت علوم مورد آزمایش قرار می گیرند و اگر خارج از ۲۳ رخداد تعیین شده باشد، به طور کلی رد می شود، ضمن اینکه براساس پروتکل های ما بایستی حداقل در ۳ کشور توسعه یافته و کشور صادر کننده، مصرف شده باشد. بنابراین پروتکل بسیار سنگینی است و اینکه مصرف خوراکی ندارد و مستقیم برای مصرف دام وارد شده و دارای برچسب است.

۸. گرانی محصولات دامی

در مجموع محصولات پروتئینی در ایران محصولات ارزان÷ قیمتی هستند. اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی را برداریم، قیمت مرغ از ۳۵ هزار تومان افزایش پیدا نخواهد کرد و قیمت مرغی که در ایران تولید می شود با مرغی که در روسیه، اروپا و یا ترکیه تولید می شود، هم قیمت است و نشان می دهد که ظرفیت های تولیدی یکسان است. اما مشکل ما این است که ایران تحریم است. ایران در سال ۱۳۹۹ بیشترین فشارها را تحمل کرده وقتی بانک ها تحریم هستند و مراودات پولی و ارری به سختی صورت می گیرد و ما از پول های خود در بانک های جهانی نمی توانیم استفاده کنیم، بنابراین تدارک یک عدد سنگین ۱۷ میلیون تن کالا برای تولید مرغ و گوشت و تخم مرغ و غیره کار بسیار سختی است. بخشی از این مشکلات مربوط به این موضوع است و بخش دیگر مربوط به این است که اگر شما از اسفند ماه سال ۹۹ تا به امروز قیمت ها را مقایسه کنید، برخی کالا ها ۲۰ تا ۳۰ گران شده اند. قیمت دانه سویا را اگر نگاه کنید، ۱۰۰ الی ۱۱۰ دلار افزایش قیمت داشته و مربوط به افزایش قیمت غلات در دنیا است، بویژه که الان خشکسالی نیز در برزیل و خیلی از جاهای دیگر هم نسبت به سال های دیگر رخ داده است.

نکته بعدی که خیلی مهم است این زنجیره است که ایران در شرایط خوبی بوده است. نفت می فروخته، پول در اختیار داشته و کالا وارد می کرده و بخشی از این گره های زنجیره در پوشش این فراوانی دیده نمی شده و پس از تحریم، یکی از اتفاقاتی که برای مرغ در سال ۹۸ رخ داد، تحریم گله اجداد بود و این تحریم ضربه زد به اصطلاح به مادر گوشتی و بعد از آن جوجه ریزی و بعد از آن تولید مرغ، اما حالا به لطف خدا این موضوع کنترل شد ولی نکات بسیار ریزی دارد که در حال برنامه ریزی هستیم که بتوانیم نوسانات این موضوع را بگیریم و من فکر می کنم اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی در یک شرایط مناسبی، پس از اینکه دولت ها تغییر و تحول آنها اتفاق افتاد، انجام شود، به نظر من بازار، مصرف کننده و تولید کننده یکدیگر را پیدا می کنند.

به هر حال دهک های مختلف جامعه از نظر در آمدی تحت تاثییر تحریم ها قرار گرفته و ما باید یشتر از پیش کار بکنیم تا این پروتئین را با قیمت ارزان تر در اختیار مردم قرار دهیم. اگر پیشنهادی که به وزیر محترم کشاورزی روسیه داده ام، عملیاتی شود، قیمت گوشت در ایران بسیار پایین می آید چون جو فراوان می شود و واحدهای دامپروری خوب بسیار شکل می گیرد، اشتغال رشد پیدا می کند و در نهایت قیمت گوشت پائین تر می آید.

۹. ماهیگیری چینی ها در ایران

تفاهم نامه ۲۵ ساله همکاری ایران و چین بر خلاف تصوری که در جامعه ما وجود دارد و مردم روی آن حساس شدند، در واقع یک تفاهم نامه یسیار ساده است نه یک قرارداد است. ما با همتایان چینی بر اساس این سند قدم های جدی تری را بر داشته باشیم و به کارهای مشخصی را تیدیل نماییم. در این صورت حتی در بخش کشاورزی یک بازی برد - برد خواهد بود. شخصا من هیچ نگرانی در بخش کشاورزی در این تفاهم نامه بلند مدت با چین نمی بینم.

۱۰. آیا ایران برنامه‌ای برای مدرن سازی بخش کشاورزی خود دارد؟

ما با کشاورزی مدرن فاصله زیادی داریم و سرمایه‌گذاری های انجام شده در بخش کشاورزی (حدود ۳-۴ درصد) بسیار کم است و بخش قابل توجهی از این موضوع به عوامل دولتی باز می گردد. مقام معظم رهبری امسال را سال پیشتیبانی از تولید نامیدند و بحث مانع زدایی ها مطرح شدند که شاید یکی از نمونه های بارز آن در بخش کشاورزی باشد. یکی از غصه های بنده در بخش کشاورزی اینست که وقتی یک سرمایه گذار می خواهد آغاز کار کند چقدر با بروکراسی اداری مواجه می شود تا کاری را انجام دهد. الگوهای بسیار خوبی در بخش کشاورزی داریم که به صورت لکه کوچک کشاورزی پیشرفته دارند و حتی آبیاری با سیستم های نوین اتفاق می‌افتد، اما این موضوع در سطح بزرگتری توسعه نیافته است و باید طرح و نگاه دیگری آماده شود.

از سوی دیگر زمین های کشاورزی ما در اختیار بهره برداران خرد است و این تعداد زیاد بهره برداران و یکپارچه سازی اراضی خرد نیازمند مشوق های دولتی و حاکمیتی سنگین است ولی ما از این نگاه خیلی عقب هستیم.

روسیه وضعیت کشاورزی خوبی دارد که بخشی از آن نعمت های خداوندی است که مشابه  آن نیز در جاهایی خداوند به ما نعمت های خیلی بیشتری داده است که بهره برداری خوبی از آن نکردیم. روسیه می تواند با دانش، تکنولوژی و ماشین آلاتی که دارد در قالب سرمایه گذاری مشترک به ایران کمک کند اما باید مشکل خرده مالکی در ایران حل شود.

۱۱. مشکل اصلی ایران برای صادرات میوه با روسیه در کدام بخش است؟

مارکتینگ یک دانشی است که ما در مراودات با روسیه نمی بینیم؛ گاهی یک نفر تولید کننده خود می خواهد یک بازرگان و توزیع کننده نیز باشد. خیلی از افراد به اشتباه به این موضوع ورود پیدا می کنند و به تولید و صادرات ضربه می زنند. این موضوع نیاز به یک سری زیر ساخت ها دارد که با وزیر کشاورزی روسیه نیز در مورد آن بحث شد.

یکی از بحث های مهمی که در خصوص صادرات محصولات کشاورزی وجود دارد، بحث حمل و نقل است و در صورتی که ما بتوانیم حمل و نقل را از طریق دریای خزر طراحی کنیم و اگر مراوداتی که ما پیش بینی می کنیم با ورود کشتی های سنگینی که بتوانند غلات را از روسیه وارد ایران کنند و هم بتوانند کانتینرهای بسیار بزرگ را جابجا کنند، انجام شود، در آن صورت محصولات کشاورزی در یک فاصله کوتاه و بدون واسطه و ماندگاری به سرعت به روسیه می رسند و بازار خود را پیدا می کنند.