اضطراب،افسردگی و وسواس فکری ارمغان سوگ‌های ابراز نشده از کرونا/ برادر یکی از جان باختگان: هنوز نتوانستم مرگ برادرم را باور کنم

به گزارش خبرنگار ایلنا از مشهد، چند روز پیش کرونا داغ بزرگی بر  دل ما گذاشته و جان برادرم را گرفت، از آخرین باری که برای تغسیل به آرامستان رفته بودم، سال‌ها می‌گذشت و بر خلاف آن سالها باید برادرم را در نهایت خلوتی و تنهایی برای غسل و کفن و دفن به بهشت رضا می‌بردم.

حامد 38 ساله  افزود :برای مراسم تدفین چند نفری از اقوام آمده بودند، اما ترس از چشمانشان هویدا بود، بالای سر قبر برادرم ایستادیم و نماز میت را با همان تعداد حداقلی با رعایت حداکثری فاصله اجتماعی خواندیم.هیچ‌ کمکی برای برداشتن جنازه برادرم از روی زمین و حمل آن داخل قبر نداشتیم؛ بالاخره جنازه برادرم را به دست یکی از افرادی که با شیلد و لباس‌های مخصوص داخل قبر ایستاده بود سپردیم تا در خانه ابدیش آرام گیرد اما هنوز بعد 10 روز  باورم نمی‌شود که برادرم هرگز به خانه باز نمی‌گردد.

سوگ‌های انجام نشده

این سرگذشت بسیاری از خانواده‌هایی است که در روزها و ماه‌های اخیر عزیزان خود را بر اثر کرونا از دست دادند و نتوانستند عزاداری کنند و  فرصتی هم برای ابراز آن پس از گذشت  روزها و ماهها پیدا نکردند. حتی معلوم نیست که چه زمان بتوانند مراسمی در شأن عزیزانشان برگزار کنند این همان چیزی است که  وزارت بهداشت  از آن به عنوان«سوگ ابراز نیافته» نام می‌برد و درباره عواقب آن خبر می دهد.

یک روانشناس و تحلیل‌گر الگوهای رفتاری می‌گوید: سوگ، پاسخ طبیعی، مؤثر و سالم به یک مصیبت و فقدان است وتجربه از دست دادن یک عزیز، آدمی را با یک بحران شدید عاطفی روبه‌رو می‌کند.

 محمدرضا ایمانی در گفت و گو با ایلنا می‌افزاید: فرهنگ سوگواری در جامعه ما با برگزاری مراسم تشییع، خاکسپاری، عزاداری جمعی و مراسم متعدد با حضور اقوام، دوستان و آشنایان موجب برون‌ریزی و تخلیه هیجانات منفی می‌شود و زمینه را برای بازگشت به زندگی عادی فراهم می‌کند.

این دکترای روانشناسی  تصریح می‌کند: در صورتی که شرایط برون‌ریزی هیجانات منفی فراهم نباشد یا تجربه سوگواری فرد داغ‌دیده طبق روال عادی پیش نرود، زمینه برای بروز فرایند سوگ ابراز نشده فراهم خواهد شد و فرد عزادار دچار هیجانات منفی و دردناک اندوه، ناراحتی، عذاب وجدان و رنج بسیار زیاد می‌شود به گونه‌ای که حتی با وجود گذشت مدت زمان طولانی از فقدان، قادر به بازگشت به زندگی عادی نمی‌شود.

منتظریم هر لحظه از در وارد شوند

ایمانی ابراز می‌کند: کسانی که در دوران کرونا عزیزانشان را از دست می‌‌دهند مجبورند که مراسمی را برگزار نکنند و این امر چند تأثیر روانی ناخوشایند بر این افراد دارد، یکی اینکه با برگزار نکردن مراسم برای فرد فوت شده و عدم حضور در مراسم خاکسپاری، بسیاری از افراد، حس جدا شدن از فرد فوت شده را پیدا نمی‌‌کنند و همواره احساس می‌‌کنند که این فرد حضور دارد و منتظرند هر لحظه از در خانه وارد شود؛ بنابراین همین امر باعث می‌‌شود فرد از واقعیت‌‌ها فاصله بگیرد.

وی توضیح می‌دهد: دوم آن‌‌که عدم برگزاری مراسم باعث می‌‌شود حمایت‌‌های روانی- اجتماعی صورت نپذیرد و فرد احساس تنها و بی‌‌پشتوانه بودن کند و فکر کند که پس از مرگ عزیزی که از دست داده است، همه‌‌چیز نیز پایان یافته و چیزی جز افسردگی و تنهایی باقی نمانده است؛ به همین دلیل ممکن است دچار حالات افسردگی شود و سوم آن‌‌که به دلیل سوگواری و گریه و زاری نکردن، تخلیه روانی، عاطفی و هیجانی انجام نمی‌‌شود و فرد دچار یک بغض در گلو مانده و دل‌‌شکستگی می‌‌شود زیرا در مراسم عزاداری، یادآوری خاطرات متوفی و ذکر مصیب انجام و باعث می‌‌شود افرادی که عزیز خود را از دست داده‌‌اند گریه و خود را تخلیه روانی کنند.

بسیاری دچار  اضطراب، افسردگی و وسواس فکری می شوند

ایمانی تاکید می‌کند: چهارم آن‌‌که وقتی فردی فوت می‌‌کند، بازماندگان او با برگزاری مراسم و دادن خرج و خیرات احساس بهتری پیدا می‌‌کند زیرا حس می‌‌کنند اثرات مثبت و ثواب این کار به روح متوفی می‌‌رسد و وجدان فرد بازمانده نیز آسوده می‌‌شود زیرا حس می‌‌کند برای فرد فوت‌‌شده، کار مثبتی انجام داده است و در دوران کرونا به دلیل این‌‌که برگزاری چنین مراسمی ممکن نیست، فرد بازمانده دچار احساس اضطراب، افسردگی و وسواس فکری می‌‌شود.

وی ادامه می‌دهد: مکانیسم بدن و اعصاب، یک مکانیسم پیچیده و فوق‌العاده هوشمند است که این مکانیسم موجب شده تا توازن را در تمام موضوعات زندگی داشته باشیم و سوگ یکی از این واکنش‌های این مکانیسم به اتفاقات بیرونی و منفی است.

وی در پایان این عوامل را کمک کننده در گذران از بحران دانست و تشریح کرد: یادآوری کارها، خاطرات، فعالیت‌ها، علایق و مرور عکس‌ها و کلیپ‌های خاطره‌انگیز از فرد از دست رفته  و به اشتراک‌گذاری آنها نیز بسیار کمک‌کننده است. انجام کار خیر به نیت فرد فوت شده و اطلاع دادن به خانواده داغدیده هم  برای ایجاد آرامش آنها اهمیت دارد. برگزاری جلسات قرائت قرآن، خواندن دعا به صورت مجازی  با نیت و یاد عزیز از دست رفته مناسب است.

برقراری ارتباط با خانواده داغدار

برگزاری مراسم سوگ برای حل فرایند غم از اهمیت زیادی برخوردار است، در غیر این صورت، فرایند سوگ همچنان پیچیده‌تر خواهد شد؛ بنابراین سوگواری به هر صورت لازم است انجام شود، ولی شکل و سبک آن می‌تواند متفاوت با شرایط معمول باشد. مثلاً از طریق تلفن یا استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صورت تصویری، می‌توان با خانواده داغدار ارتباط برقرار و با آنها همدردی کرد.

قرار بگذارید در زمان معینی مراسم عزاداری مجازی برگزار کنید. در این قبیل مراسم، اجازه دهیم صاحبان عزا احساساتشان را ابراز کنند، به راحتی گریه کنند و خودشان را به صورت کامل تخلیه کنند، در مورد عزیز از دست رفته حرف بزنند و احساسات خودشان درباره اتفاق پیش آمده را بیان کنند.

گزارش: عاطفه خوافیان