گردشگری مجازی، فرصتی طلایی برای بازاریابی و تبلیغات جاذبه‌های گردشگری
یکی از حلقه‌های مفقوده توسعه گردشگری ایران حداقل در ایام پساکرونا چگونگی معرفی این آثار به خیل گسترده گردشگرانی است.
بدون شک امروزه تنوع و رقابت دو اصل اساسی در توسعه صنعت نوپای گردشگری در ایران به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که کشورهای پیشرفته در حوزه گردشگری تدابیر ویژه‌ای را در راستای پیشی گرفتن بر رقبای خود در این دو زمینه اندیشیده و سال‌های متمادی است که این تدابیر را در استای جذب بیشتر مشتری (گردشگر) به کار می‌بندند.
امروزه همگان نیک می‌دانند که گردشگری یکی از روبه رشدترین صنایع در کل گیتی به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که برخی پیش‌بینی‌ها حاکی است که در دهه سوم از سده بیست و یکم میلادی، این صنعت به‌تدریج به یکی از برترین صنایع جهان بدل خواهد شد.
جدای از بروز برخی رخدادها همچون بیماری کرونا که در این روند روبه رشد (به‌صورت موقت) خلل ایجاد کرده، در جهان متکثر امروزی رقابت نقش اول را در توسعه جوامع مختلف ایجاد می‌کند، به گونه‌ای که در حال حاضر در تمامی صنایع بشری که اقتصاد جهانی بر پایه آن‌ها شکل گرفته به‌صورت نهان و آشکار رقابتی گسترده در زمینه دست‌یابی و کنترل بازارهای جهانی در حال رخ دادن است که مثال بارز آن اعمال سیاست‌های تهاجمی دولت کنونی ایالات متحده آمریکا در راستای حفظ و یا بهره‌مندی هرچه بیشتر از خوان گسترده اقتصاد در هم تنیده جهانی است.
در اولین ماه‌های سال 2020 میلادی جهان با پدیده شیوع بیماری کرونا مواجه شد به گونه‌ای که این بیماری تمامی معادلات موجود در روند تولید و عرضه و حتی رقابت صنایع جهانی را درهم ریخت و در این میان صنعت گردشگری و کشورهای پیشرفته در حوزه گردشگری بیشترین لطمه را به‌واسطه شیوع این بیماری و تعطیلی کسب و کار خود حداقل در 50 سال اخیر دریافت کردند. با این وصف با اتمام تدریجی دوران اوج این بیماری و پایان گام‌به‌گام اعمال محدودیت‌ها (دوران قرنطینه)، بسیاری از کشورهای پیشرفته در حال برنامه‌ریزی به‌منظور برون‌رفت از بحران‌های ناشی از شیوع این بیماری در ایام پساکرونا هستند.
نگاه ما در این نوشتار بر صنعت گردشگری متمرکز است، لذا به نظر می‌رسد در ایران چرخ‌های این صنعت حداقل در ماه‌های پیش رو به‌ویژه در اردیبهشت و سپس تابستان حداقل در حوزه گردشگری خارجی به‌خوبی سال‌های گذشته به حرکت در نیاید، با این وصف با اندکی تأمل به نظر می‌رسد که تهدید بیماری کرونا حداقل برای ما ایرانیان فرصت مناسبی را فراهم آورده تا بتوان به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های صنعت گردشگری ایران، یعنی مقوله «بازاریابی و تبلیغات» نیک اندیشید و تلاش کرد تا این معضل را با اندیشیدن تدابیر مناسب از بطن تهدید بیماری کرونا به یک فرصت تبدیل کرد.
حال سؤالی در اینجا مطرح می‌شود و آن اینکه چگونه می‌توان این تهدید و بلای جهانی را در گردشگری ایران به یک فرصت بدل کرد؟
در کنکاش برای یافتن پاسخی برای این پرسش باید گفت، حال که چرخ‌های توسعه این صنعت در بسیاری از کشورها کند شده و یا کاملاً از حرکت ایستاده، برنامه ریزان و نظریه‌پردازان این صنعت در ایران فرصتی مناسب را یافته‌اند که می‌توانند بر این اساس به دور از نگرانی از سرعت رشد سایر کشورها و رقبا به این نکته بیندیشند که حلقه‌های مفقوده توسعه گردشگری ایران در دو حوزه تبلیغات و بازاریابی در کجا است؟
امروزه همگی ما با رشد روز افزون صنعت گردشگری در جهان مواجه هستیم به گونه‌ای که در کمتر از یک دهه، گونه‌های سفر از 26 گونه به بیش از 50 گونه سفر افزایش یافته، لذا بسیاری از این گونه‌های سفر برخلاف دهه‌های گذشته با قواعد و قوانین و سلایق و اعتقادات ایرانیان هماهنگ است که از آن جمله می‌توان به گونه حال رشد «گردشگری فرهنگی» و زیرمجموعه‌های آن همچون «گردشگری خلاق» اشاره کرد. این گونه‌های سفر امروزه متناسب با تحولات جهانی در دهه‌های اول از سده بیست و یکم میلادی به‌تدریج در صدر گونه‌های مورد علاقه گردشگران به‌منظور سفر در کشور خود و یا اقصی نقاط جهان قرار گرفته است.
حال داشته‌های ایران در این زمینه دارا بودن بیش از یک میلیون جاذبه فرهنگی است که با توسعه این صنعت به‌تدریج زیر ساخته‌ای گردشگری نیز در پیرامون آن‌ها (در راستای دست‌یابی به توسعه پایدار) در حال شکل‌گیری است، لذا به نظر می‌رسد یکی از حلقه‌های مفقوده توسعه گردشگری ایران حداقل در ایام پساکرونا چگونگی معرفی این آثار به خیل گسترده گردشگرانی است که پس از پایان دوران رخوت و سستی ناشی از اعمال محدودیت‌های سلامت (قرنطینه) با توجه به بودجه و توان مالی، خود را مشتاق سفر به اقصی نقاط جهان می‌دانند.
تجربه نسبتاً موفق و فراگیر گردشگری مجازی در طی دو ماه گذشته حداقل برای هموطنانی که به دلیل شیوع بیماری کرونا از سفرهای نوروزی (گردشگری داخلی) بازماندند نشان داد که با استفاده از فناوری‌های نوین عصر ارتباطات و حتی با هزینه‌های نه چندان زیاد با استفاده از فناوری ارتباطات چه کارها که نمی‌توان کرد.
پس اکنون در حالی که به‌تدریج جهان به ایام حداقل اتمام دور اول بیماری کرونا نزدیک می‌شود فرصتی مناسب در پیش روی برنامه ریزان و صاحب‌نظران در این صنعت فراهم آمده تا با بررسی جاذبه‌های موجود در 31 استان کشور و قابلیت خدمات‌رسانی در زیرساخت‌های این جاذبه‌ها به ویژه در استان اصفهان، با یک برنامه‌ریزی جامع و متقن به معرفی مجازی این جاذبه‌ها متناسب با روحیات و سلایق مردم کشورهای هدف گردشگری در فضاهای بین‌المللی مجازی بپردازند.
دراینجا یک نکته مهم را نباید فراموش کرد و آن اینکه مردم جهان به‌ویژه کشورهای پیشرفته که حداقل از جنگ جهانی دوم به بعد تجارب کمتری از درک مشکلات را دارند به‌شدت از تبعات این بیماری خسته و فرسوده شده‌اند. پس فراموش نکنیم که بیماری جهانگیر کرونا فرصتی مناسب را شاید فقط برای یک بار در اختیارمان قرار داده تا پا به‌پای کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری و در یک فرصت یکسان و به دور از نگرانی از هرگونه عقب ماندن از گردونه رقابت جهانی بتوانیم در عرضه تبلیغات مجازی و در رقابتی عادلانه به معرفی درست محصولات گردشگری خود بپردازیم.
شهرام امیری
کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی و گردشگری استان اصفهان
