میراث شوم جنگ هنوز قربانی می‌گیرد / 10هزار کشته و معلول؛ تلفات مین‌های جامانده از جنگ/ به بخش دشوار "خوشه‌های مرگ" رسیده ایم

بهنام صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره مین‌های به جا مانده از دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق، اظهار داشت: طبق برآورد کارشناسان مساحت مناطق آلوده به مین‌های باقی‌مانده از جنگ در کشور چهار میلیون و 200 هزار هکتار از مناطق مرزی است.

وی در ادامه به تفکیک اراضی آلوده به مین در استان‌های مرزی غرب و جنوب غرب کشور پرداخت، گفت: یک میلیون و 700 هزار هکتار از این اراضی در استان ایلام، یک میلیون و 500 هزار هکتار در استان خوزستان، 700 هزار هکتار در استان کرمانشاه و استان های کردستان و آذربایجان غربی هر کدام 150 هزار هکتار اراضی آلوده به مین دارند.

یک کارشناس مین: بعد از اتمام جنگ و طبق برآوردهای اولیه چهار میلیون و 200 هزار هکتار از اراضی کشور آلوده به مین و انواع مواد منفجره اعلام شد

کارگذاشتن 16 هزارمین در 5 استان

مدیر سایت مین و زندگی گفت: حدود 16 هزار مین در 5 استان غربی کشور در جبهه های جنگ به کار رفته است که بلافاصله بعد از جنگ پاکسازی ها در چندین مرحله انجام گرفت و در ابتدا این پاکسازی‌ها مدتی زیر نظر ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی بود و از سال 83 کار پاکسازی به ترتیب به وزارت کشور، مرکز مین‌زدایی و وزارت دفاع واگذار شد و بعد طی برنامه‌ای از سوی مسئولان کشوری قرار بر این شد که معاونت مهندسی وزارت دفاع کار پاکسازی را به صورت تخصصی به اتمام برساند.

یک درصد مین ها باقی مانده است

صادقی گفت: کار پاکسازی بخش‌های بسیاری از زمین‌های آلوده به مین در یک دوره طولانی از سال 67 تا سال 83 انجام شد و از سال 83 مراکز مین زدایی دوره جدیدی را آغاز و حتی مناطقی که قبلا نیز پاکسازی شده بود را دوباره به صورت تخصصی پاکسازی کردند و در سال 90 اعلام شد که تمامی مناطق آلوده پاکسازی عمومی شده و تنها یک درصد دیگر از اراضی آلوده به مین و مهمات جنگی باقی مانده است.

این کارشناس مین‌های جنگی تصریح کرد: یک درصد اراضی باقی مانده از مین های جنگی شامل مناطق صعب العبور کوهستانی اند که دسترسی به آنها بسیار دشوار است. مین ها در این مناطق در شیب‌ها، پرتگاه ها، باتلاق ها، مراب‌ها، نیزارها و ماسه زارها قرار گرفته‌ و یا در عمق زمین فرو رفته‌اند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر مناطق آلوده به مین در کشور بسیار محدود شده است، گفت: اینکه اعلام می شود مناطق مرزی ایران آلوده به 16 هزار میلیون مین است، منطقی نیست و با پاکسازی هایی که در طول چند دهه گذشته صورت گرفت تعداد مین‌های خنثی نشده بسیار کم شده است.

صادقی: مقامات رسمی کشور تلفات جانی مین ها را بعد جنگ تحمیلی 10 هزار نفر اعلام کرده اند که از این تعداد 3 هزار نفر جانباخته و 7 هزار نفر زخمی و معلول شده اند

مدیر سایت مین و زندگی ادامه داد: در مناطق کردستان و آذربایجان‌غربی بخشی از این مین‌ها در اطراف شهرها، روستاها و جاده‌ها برای تامین جان مردم بومی در مقابله با نیروهای مسلح دشمن و برخی اطراف مناطق حساس دولتی توسط نیروهای خودی کار گذاشته شده اند.

10 هزار کشته و زخمی بر اثر انفجار مین

وی در ادامه به تلفات جانی بر اثر انفجار مین‌های باقی مانده از جنگ تحمیلی اشاره کرد و افزود: مقامات رسمی کشور این تلفات جانی را 10 هزار نفر اعلام کرده‌اند که از این تعداد 3 هزار نفر جانباخته و 7 هزار نفر زخمی شده‌اند. تا سال 70 هیچگونه ماده قانونی برای مصدومین و جان باختگان براثر انفجار مین های باقی مانده از جنگ تحمیلی تعیین نشده بود.

صادقی اضافه کرد: بعدها نمایندگان مجلس لایحه ای را تصویب کردند به نام ماده 2 استانداری و با تشکیل کمیسیون پرونده جانباختگان و مصدومان ناشی از انفجار مین های جنگی توسط اعضای این کمیسیون مورد بررسی قرار می‌گیرند و چنانچه حادثه دیدگان ناشی از انفجار مین های جنگی دارای شرایط لازم باشند، با تشخیص اعضاء و با رعایت قانون در شمول خدمات حمایتی دستگاه‌های ذیربط حسب مورد بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و کمیته امداد امام خمینی (ره) قرار می گیرند.

 به جای دشوار خنثی سازی مین‌ها رسیده ایم

این کارشناس مین با بیان اینکه هم اکنون مراکز مین زدایی به بخش دشوار کارشان رسیده‌اند، گفت: مین‌ها در طول سال ها به اعماق زمین فرو رفته‌اند به شکلی که با دستگاه‌های متداول مین یابی قابلیت کشف و خنثی‌سازی ندارند و مین روب‌ها مجبورند با روش های ابتکاری مین ها را پیدا کنند که یکی از روش‌ها این است که از دستگاه عمق یاب که کارش پیدا کردن مین نیست استفاده کنند و گاهی در مناطق سخت گذر کوهستانی برای دستیابی به مین مجبورند کیلومترها راه سازی انجام دهند.

صادقی عنوان کرد: خنثی سازی مین در نقاط کوهستانی و دره‌ها برای دستیابی به مین نیاز به ابزارهای خاصی دارد که خوشبختانه در ایران این ابزارها در حال تولید هستند و به دلیل سختی کار روند عملیات‌ها کند پیش می رود به طور مثال در برخی مناطق مین ها به عمق 3 متری زمین نفوذ کرده اند.

وی با بیان اینکه مین‌ها در 2 حالت منفجر می‌شوند،گفت: مین‌ها یا بر اثر فرسودگی زیاد آنقدر حساس می‌شوند که با کوچکترین حرکتی به حالت انفجار درمی آیند و یا بر اثر فرسودگی از هم متلاشی شده و هیچ خطری ندارند. همیشه نیروهای مین یاب نوع اول را در نظر می‌گیرند؛ بنابر این شهروندانی که در مناطق جنگی زندگی می کنند باید این موضوع را در نظر بگیرند که مین ها با کوچکترین حرکتی منفجر می شوند.

خطر انفجار مین در فصل سرد برای 2 استان

مدیر سایت مین و زندگی اظهار داشت: استان خوزستان و ایلام و در فصول پاییز و زمستان که هوا خنک تر می شود، عشایر کوچ رو برای دستیابی به مراتع دست نخورده به سوی مناطق مرزی می روند و متاسفانه دچار حادثه انفجار مین می شوند. همواره آمار حوادث مین بین شهروندان 2 استان خوزستان و ایلام در فصل های سرد افزایش می یابد و در تابستان این آمار به دلیل گرمای شدید هوا و کند شدن فعالیت عشایری با کاهش روبروست و این در حالی است که در استان‌های آذربایجان‌غربی، کردستان و کرمانشاه آمار حوادث مین در فصل بهار و تابستان به دلیل هوای مناسب و حضور عشایر در این مناطق بیشتر می شود.

مردم به مناطق مرزی آلوده به مین نزدیک نشوند

وی در پایان تاکید کرد: مردمی که در مناطق جنگی زندگی می‌کنند از رفتن به مناطق آلوده به مین خودداری کنند هر چند که این مناطق علامت گذاری شده ولی به دلیل گستردگی مناطق و فاصله زیادی که با مرز دارند و همچنین عدم دیوار و فنس کشی توصیه می شود در این مناطق تردد نکنند و حتما در کلاس های آموزشی خطر مین که توسط مراکز مین زدایی هلال احمر و بهزیستی برگزار می شود، شرکت کنند و به اشیای مشکوک باقی مانده از دوران جنگ دست نزده و آنها را به مقامات انتظامی اطلاع دهند.

گفت‌وگو: مریم بازوند