گفت وگو ایلنا با «میثم ناهید» نویسنده :
فرآیند داستان کودکانه ایرانی متاثر از روحیه جمعی است/ سیستم آموزشی آنگونه که باید به کودکان اهمیت نمی‌دهد
ادبیات کودک و نوجوان آن چنان مهم است که برخی از پژوهشگران را بر آن داشته تا اذعان کنند که نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان تاثیرگذارتر از نویسندگان دیگر ژانرهای ادبی بر سیر تکامل فرهنگ بشری هستند.با این حال این شاخه ادبی در ایران آنچنان که می‌بایست مورد توجه و اهمیت قرار نگرفته است. در سالیان اخیر نویسندگانی تلاش داشته‌اند خلاء محتوایی در این حوزه را برطرف کنند، اما همچنان این نیاز احساس می‌شود که فرهنگ ایران با یک پشتوانه عظیم فرهنگی بستر مناسبی برای خلق آثار ادبی برای کودکان است و این مهم کمتر مورد توجه بوده است.
به گزارش ایلنا،«میثم ناهید» یکی از نویسندگان نسل جوان ادبیات کودک و نوجوان کشورمان است که از سال 1387 فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرده است که از جمله مهم‌ترین آثار این نویسنده می‌توان به مجموعه «بیشه دانایی» اشاره کرد.
در طول تاریخ، برخی از نویسندگان مطرح جهان با آفرینش داستان‌هایی برای کودکان، توانسته‌اند مخاطبان ادبیات کودک را از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی فراتر ببرند؛ از این جمله می‌توان از لئو تولستوی در ادبیات روسیه و هاروکی موراکامی در ادبیات ژاپن یاد کرد.
به عبارت دیگر می‌توان گفت وی این روزها مشغول نگارش کتابی دیگر برای گروه سنی نوجوان است. به همین بهانه گفت‌وگویی با این نویسنده داشته‌ایم که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.
با توجه به اهمیت رشته ادبیات کودک و نوجوان، چرا در ایران کمتر مورد توجه محافل فرهنگی قرار گرفته است ؟
بله، موافق هستم. به باور من اولین مشکل بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی در ایران، مشکلات اقتصادی است که همین امر بر ادبیات کودک و نوجوان هم تاثیر گذار بوده است. در حقیقت فرآیند آفرینش داستان آن هم برای کودکان نمی‌تواند متاثر از روحی جمعی مردم نباشد. در خلاصه‌ترین حالت ممکن می‌توانم بگویم تا زمانی که بزرگ‌ترین دغدغه مردم سیر کردن شکمشان باشد کار فرهنگی معنی پیدا نمی‌کند.
با توجه به اینکهروانشناسان بر این باورند که تاثیرگذاری فرهنگی در کودکان کاری دشوارتر است. تجربه شما از این حساسیت‌ها در کارتان چه بوده است؟
همان طور که خودتان هم اشاره کردید نویسندگی برای رده سنی کودک و نوجوان کار به غایت دشواری است و مستزلم داشتن دانش این کار است. کودکان سرشار از احساسات و عواطف و همچنین آرزوهای بسیاری هستند؛ به همین دلیل باید به شکلی اصولی و زیرکانه با آن‌ها ارتباط برقرار کرد. یعنی باید روشی را به کار برد که آموزه‌های درست زندگی را با زبان خودشان و در قالب‌هایی جذاب و خلاقانه به آن‌ها آموخت.
داشتن مهارت برقراری ارتباط، شناخت روحیات کودکان، آشنایی با روانشناسی کودک و نوجوان، فرهنگ‌شناسی و دیگر موضوعات مربوطه از جمله مباحثی است که کار را برای نویسنده ادبیات کودک روان‌تر می‌کند.
وضعیت کلی ادبیات کودک و نوجوان را در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فرهنگ ایران از دیرباز تا کنون منبع الهام بسیاری از شاهکارهای ادبی بوده است. گرچه نام بسیاری از نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان نزد عموم مردم شناخته شده نیست اما نمی‌توان از این حقیقت چشم پوشید که نویسندگان بسیار خوبی در کشورمان داریم.
یکی از مشکلاتی که بر سر راه پدیدآورندگان ادبیات کودک در کشورمان وجود دارد این است که سیستم آموزشی آنگونه که لازم است به اهمیت داستان و نقش آن در رشد و نمو فکری کودکان اهمیت نداده است.
در اینجا لازم می‌دانم به نکته دیگری نیز اشاره کنم. فرهنگ کهن ایرانی پر است از اسطوره‌ها و کهن‌الگوهایی که هر کدام از آن‌ها می‌توانند سوژه آفرینش داستان‌هایی فاخر و ارزشمند برای رده سنی کودکان باشند اما نظام آموزشی ما به این مقوله توجهی ندارد.
ادارات فرهنگ و ارشاد استان‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین متولیان فرهنگی در این حوزه توانسته‌اند نقش خود را به عنوان یاری دهنده نویسندگان این حوزه ایفا کنند؟
متاسفانه واقعیت این است که سیاست‌های ادرات فرهنگ و ارشاد نه تنها کمکی به وضعیت این بخش از فرهنگ نکرده است بلکه با سنگ‌اندازی در راه نویسندگان و علاقه‌مندان جوان امید و انگیزه ادامه کار را هم از آن‌ها گرفته اند.
پیشنهادتان را برای کسانی که به این گونه ادبی علاقه‌مند هستند، بیان کنید؟
حقیقت این است که نویسندگی کودک، کار پول‌سازی نیست؛ بنابراین پیش‌فرض یک علاقه‌مند باید این حقیقت باشد که از این راه نمی‌تواند امرار معاش کند، در این رشته تنها علاقه و ذوق عامل و انگیزه فعالیت است.پیشنهادم برای علاقه‌مندان این است که در ابتدا از کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی اساتید به نام این رشته استفاده کنند و با مطالعه فراوان تلاش در آفرینش ادبی داشته باشند.
گفت و گو: سعید دهقانی
