در همایش ملی فقه و هنر در شیراز مطرح شد؛
نباید به قدرت فرهنگی کشور با ابزار سیاسی نگاه کرد/ ملتی که سینما نداشته باشد محکوم به حاشیه‌نشینی است/ انتقاد از توقیف فیلم «رستاخیز»
سومین همایش ملی «فقه و هنر» با موضوع تئاتر و سینما با حضور اندیشمندان، فرهنگ‌وران، هنرمندان و جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه در شیراز برگزار شد.
به گزارش ایلنا، نماینده ولی فقیه در استان فارس با بیان اینکه این شهر در عرصه‌های تفکر فلسفی، فقهی و هنری شهری شاخص است، گفت: شیراز باید در این زمینه‌ها به میدان بیاید و درهم‌افزایی با شهر قم فضای خاصی را ایجاد کند.
آیت‌الله لطف‌الله دژکام، افزود: درگیری ذهنی و فکری استادان فارس در زمینه‌های فلسفه و فقه هنر باید بیش از این باشد.
امام جمعه شیراز ادامه داد: برخی می‌گویند در موضوع‌های فقه و هنر، آخرین حرف‌ها زده شده اما باید گفت که با این رویکرد نمی‌توان تمدن اسلامی ساخت بلکه پژوهش در این زمینه تازه به معنای ادامه راه است.
نماینده ولی فقیه در استان فارس بیان داشت: در بحث فلسفه، فقه هنر و در عرصه هنرها بیش از هر چیزی ذهنمان به سمت موسیقی می‌رود اما مسئله خیلی فراتر از آن است.
فقه باید تکلیف هنر را در مصادیق روشن کند
در ادامه شهردار شیراز گفت: با توجه به اینکه هنر، زبان بین‌المللی برای بیان اندیشه‌ها، باورهای یک ملت و انتقال‌دهنده دیدگاه‌های آنها، مستقل از جغرافیا، قوم، مذهب و نژاد است از این رو در حوزه جغرافیایی کشورمان که حکومت دینی برقرار است، فقه باید تکلیف هنر را در مصادیق روشن کند.
حیدر اسکندرپور با بیان اینکه در حوزه نظری در امور زندگی روزمره در بین علما اختلاف نظرهای فقهی وجود دارد، اظهار داشت: از آنجا که حکومت دینی مدعی داشتن برنامه برای امور زندگی مردم است، در مسائلی همچون هنر باید تکلیف روشن شود.
وی افزود: ممکن است در مباحث دانشگاهی، درباره فلسفه هنر سخن گفته شود اما آنچه مبتلا به جامعه است، نحوه برخورد دین و شریعت با مصادیق روشن هنر در جامعه از جمله سینما و موسیقی است.
اسکندرپور با انتقاد از ترک نشست‌های فرهنگی و هنری توسط برخی افراد، بیان کرد: تکلیف چیست آیا این سنت رایج باید ادامه یابد؟ این نشست می‌تواند پاسخ بسیار روشنی به جوانانی دهد که هم می‌خواهند ایرانی باشند، هم می‌خواهند دنیای نو را تجربه کنند و هم می‌خواهند مسلمان متشرع باشند و از حوره هنر و فرهنگ عقب نمانند.
وی ادامه داد: اگر در حوزه هویتی، بحث گسست نسلی را تجربه می‌کنیم و ممکن است در ادامه شاهد گسست اجتماعی هم باشیم، ناشی از آن است که تکلیف اینگونه مسائل روشن نشده است.
موضوع نمایش چهره معصومین، سبب قدسیت‌زدایی از معصوم می‌شود
در ادامه این مراسم معاون فرهنگی قوه قضاییه با بیان اینکه هنرمندان باید هنر بجویند اما به دنبال راز جهان نگردند، گفت: ما دو نوع فقه شامل فقه پیرو و فقه پیشرو داریم.
حجت‌الاسلام و المسلمین هادی صادقی با اشاره به اینکه فقه پیرو به معنای پاسخگوی به موضوعات مطرح و فقه پیشرو به معنای فقه موضوع‌آفرین است، افزود: در مورد هنر سینما، فقه باید هم پیرو و هم پیشرو باشد.
صادقی در ادامه با یادآوری این نکته که فقه پیشرو شامل فقه خرد (مربوط به جزئیات) و فقه کلان (تعیین رویکردهای کلی) است، خاطرنشان کرد: بسیاری از موارد مانند خشونت، جذابیت‌های جنسی و...، جزو جاذبه‌های یک فیلم است، اما فقه باید بررسی کند که نمایش هرکدام از این موارد باید چگونه، تا چه‌اندازه و در چه راستایی باشد.
معاون فرهنگی قوه قضاییه در ادامه با بیان اینکه موضوع نمایش چهره معصومین، سبب قدسیت‌زدایی از معصوم می‌شود، افزود: به عنوان مثال در زمان ریاست علی لاریجانی بر سازمان صداوسیما، سریال «ثارالله» به سبب آنکه از واقعه عاشورا قدسیت‌زدایی می‌کرد، تولید و عرضه نشد، اما فیلمی مانند «روز واقعه» به سبب آنکه از حاشیه به متن وارد می‌شد، فیلم مناسب‌تری برای بیان آنچه در عاشورا گذشت، بود.
محتوا، فرم، هدف و منشاً فیلم باید مورد بررسی قرار گیرد
حجت‌الاسلام والمسلمین هادی صادقی در ادامه با اشاره به اینکه در روند بررسی فقاهتی ساخت فیلم، صلاحیت دینی و اخلاقی سازندگان فیلم نیز باید مورد بررسی قرار گیرد، گفت: نباید به هرکسی با هر نوع صور خیال، اجازه صاختن فیلم داد.
صادقی در پایان با اشاره به مضامین فقه کلان در تولید و ساخت اثر هنری و به‌ویژه سینما گفت: در این بررسی، باید 4 پرسش را مورد بررسی قرار داد.
به گفته معاون فرهنگی قوه قضاییه این پرسش‌ها شامل این موارد می‌شود: فیلم چه می‌گوید؟ (مایگان)، چگونه می‌گوید؟ (فرم)، چرا می‌گوید؟ (غایت و هدف) و از کجا می‌گوید؟ (منشأ عقلانی، دینی و...). از این منظر حجت‌الاسلام و المسلمین هادی صادقی معتقد است باید به منشأ سالم اجازه ساخت فیلم را داد.
آیا امروز درباره می‌توان شاهنامه فیلم ساخت؟
در ادامه این مراسم مدیر خانه سینما با اشاره به اینکه مهم‌ترین توقع سینماگران در رابطه با فقه آن است که نسبت بایدها و نبایدها، با شرایط زمان‌مند و مکان‌مند خود مورد انطباق قرار گیرد، گفت: باید این پارادایمی که اکنون بر سیستم فکری ما درباره سینما وجود دارد، تغییر کند.
منوچهر شاهسواری با بیان اینکه در جهان کنونی امکان قرنطینه وجود ندارد، افزود: باید بپذیریم که هیچ امری در هیچ وضعی قابل بستن نیست.
شاهسواری با طرح این پرسش گفت: نحوه مدیریت سیستم‌های فکری، فرهنگی و هنری در دوران عدم قرنطینه چگونه است؟
این فیلمساز و تهیه‌کننده سینما در ادامه با اشاره به اینکه با سیم خاردار نمی‌توان جلوی سیل را گرفت، گفت: هیچ چیزی نمی‌تواند در مقابل طوفان تغییرات، سیستم فکری و فرهنگی ما را نگه دارد؛ جز نهضت تولید محتوا.
شاهسواری با اشاره به استنادات مکرر معاون فرهنگی قوه قضاییه به اشعار فردوسی گفت: باید از حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی پرسید که آیا امروز درباره می‌توان شاهنامه فیلم ساخت؟
ملتی که سینما نداشته باشد، محکوم به حاشیه‌نشینی، تبعیت و نابودی است
مدیر خانه سینما در ادامه با اشاره به ظرفیت بالای قدرت تبدیل هنر و سینما گفت: ما هنوز تصور می‌کنیم باید سخن خود را بگوییم، اما از عمل خوب پرهیز کنیم.
منوچهری شاهسواری در ادامه با بیان اینکه عرصه فرهنگ عرصه گفت‌وگوست، افزود: باید امکان گفت‌وگوی چندسویه بر اساس نیازها و علایق مختلف را احیا کرد.
شاهسواری با اشاره به اینکه تکنولوژی سیستم تولید فیلم و سینما را تغییر داده است، گفت: باید بتوانیم این مرزها را از طریق مواجهه خلاقانه و مدبرانه، به سمت هویت‌ها و اعتقادات خود برگردانیم.
تهیه‌کننده فیلم «مزار شریف» در ادامه با یادآوری اینکه سینما تنها هنر، صنعت و تجارت نیست، گفت: در جهان پرآشوب کنونی، ملت و مملکتی که سینما (صدا و تصویر) نداشته باشد، محکوم به حاشیه‌نشینی، تبعیت و نابودی است.
به باور این فیلمساز تنها با مدد صدا و تصویر خلاقانه و مدبرانه است که می‌توان در جهان حضور داشت، سخن گفت و ذائقه موردعلاقه خود را به دیگران نیز عرضه کرد.
نباید به قدرت فرهنگی کشور با ابزار سیاسی نگاه کرد
منوچهر شاهسواری با تأکید بر اینکه نباید به قدرت فرهنگی کشور با ابزار سیاسی نگاه کرد، گفت: سینمای ایران وامدار انقلاب اسلامی و مردم ایران است و از همین منظر باید پاسخگوی نیازهای متنوع مردم باشد.
مدیر خانه سینما با تأکید بر اینکه باید به نیازهای متنوع مردم احترام گذاشت، افزود: باور کنیم که همه ما موجودات نیازهای متنوعی داریم و تنوع نیازها در درون هر فرد مشاهده می‌شود.
این تهیه‌کننده سینما با بیان اینکه ما انسان‌ها با مجموعه‌ای از نیازها پا به این جهان گذاشته‌ایم، خاطرنشان کرد: باید این نیازها به رسمیت شناخته شود.
اجازه دهیم مهربانی و عاطفه در سینما ارائه شود
در ادامه این مراسم بهروز شعیبی (بازیگر و کارگردان سینما) نیز با بیان اینکه محدودیت‌های زیادی در ساخت فیلم‌های عاطفه‌ای داریم، گفت: ما نمی‌توانیم در هنگام ساخت فیلم، روابط عاطفی زن و شوهر را به شکل واقعی و لطیف مطرح کنیم.
کارگردان فیلم «سیانور» با اشاره به اینکه در سریال‌های تلویزیونی زن به شوهرش نمی‌تواند حتی بگوید «عزیزم»، افزود: فرزندان ما چه زمانی باید روابط اصیل خانوادگی را بیاموزند؟
بازیگر فیلم «طلا و مس» در ادامه افزود: روحانیت اجازه دهد که مهربانی در سینما ارائه شود؛ چراکه به دلیل ایجاد محدودیت در ساخت فیلم‌های عاطفی است که امروز اغلب فیلم‌های ما با محوریت خشونت یا طنز ساخته می‌شود.
بازیگر فیلم «آژانس شیشه‌ای» سپس با انتقاد از توقیف فیلم «رستاخیز» خاطرنشان کرد: با توقیف این فیلم، دریچه ساخت فیلم در مورد عاشورا و امام حسین (ع) بسته شد.
