نخستین سخنران این مراسم، علیرضا قلی نژاد پیربازاری از مسئولان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور بود که گفت: شیون فومنی، معمار شعر معاصر گیلکی است. در دوران افول زبان گیلکی، اشعار او بود که خون تازه ای به پیکر فرهنگ و ادب گیلان تزریق کرد.
در ادامه "حامد فومنی"، رئیس بنیاد شیون فومنی، با خیرمقدم و تشکر از حضور استادان، شاعران، هنرمندان و مردم فرهنگ دوست گفت: شیون فومنی، به واقع شیون شعر و شاعر مردم است؛ او نه به واسطه صدای دلنشین دکلمه اش در اجرای شعرهای مردم مدار نوارهای کاست صوتی"گیله اوخان"(پژواک گیلان) بلکه با آمیختگی هنرمندانه از عناصر بومی، باورها، افسانهها، ضرب المثلها و کاربرد و گزینش مناسب واژگان و اصطلاحات در تار و پود برخاسته از جوهره و اصول ادبی و هنری زیبایی شناسانه به درک هستی و به انسان و جهان پرداخت.
وی در ادامه افزود: شعر گیلکی شیون فومنی، نه عصا قورت داده است و نه سرخورده، شعرش، اندیشه های فارسی با لغات گیلکی نوشته شده نیست؛ هر چند در شعر فارسی، شیونی"جهان وطن" است.
سید احمد محیط طباطبایی، کارشناس و پژوهشگر فرهنگی، دیگر سخنرانی بود که پشت تریبون قرار گرفت و تاکید کرد: "شیون فومنی، برآیند فرهنگ گیلکی و ایرانی است؛ آثار او الگویی برای آیندگان است و از این جهت ویژگی موزه ای دارد و باید در شکل فرهنگ موزه ای سامان یابد.
محمدرضا اصلانی، فیلمساز و منتقد سرشناس سینمای مستند ایران، در سخنانی گفت: اگر شیون فومنی، زنده است به زبان زنده است و اگر زبان گیلکی زنده است با شیون زنده است؛ شعر شیون، ژن آزادگی دارد.
سهیل محمودی، شاعرمعاصر و عضو هیات مدیره خانه شاعران ایران، دیگر سخنران این مراسم بود که در سخنانی گفت: شیون فومنی، گیلان را به بسیاری از مردم شناساند؛ او با مردم زیست و یکی از صداهای رسا و ماندگار فرهنگ و ادبیات گیلان در روزگار ماست.
وی در ادامه افزود:کمتر شاعری، فرزند یا فرزندانی دارد که از خود بگذرند تا پدرشان دیده شود و خودشان با وجود اینکه استعداد و ذوق ادبی دارند کاری میکنند تا دیده نشوند و شیون فومنی در کنار پدیده بودنش در شعر گیلکی و غنای شعرهای فارسی اش این سعادت را داشت که فرزندی چون " حامد فومنی" برای تداوم انتشار و گردآوری آثار و زنده نگه داشتن نام پدر، بی دریغ تلاش میکند تا بر اعتبار شیون افزوده شود که این ارزش در جای خود شایسته تحسین و ستایش است.
سید ضیاالدین شفیعی شاعر، پژوهشگر و منتقد ادبی، در تبیین جایگاه و منزلت ممتاز شیون در شعر گیلکی به عنوان نیمای شعر گیلکی و ذکر مصادیقی از مشترکات شعر شاعران هندی زبان با شعر شیون گفت: مردم گیلان، شعر شیون فومنی را در آغوش می کشند چون او را با خود می بینند نه بر خود، او انتخاب کرد در کنار مردم باشد و با این انتخاب، همواره در مضیقه بود.
فرهاد طهماسبی، پژوهشگر، منتقد ادبی و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه های تهران، در تشریح ویژگی های شعر فارسی شیون فومنی گفت: عشق، مرکز شعر شیون است؛ غزل های فارسی او که سرشار از حسن تعبیر و تصویربرداری خلاقانه است؛ کمتر مورد توجه قرار گرفته است که باید بیش از گذشته بر روی آن کار کرد".
وی در ادامه افزود: " با بررسی و پژوهش های وسیعی که از شعر غزلسرایان نامدار معاصر داشته ام به این نتیجه رسیدم غزل های فارسی شیون فومنی، از برجسته ترین، ممتازترین، درخشان ترین و خلاقانه ترین غزل های شعر فارسی معاصر است.
پس از پایان سخنرانی ها، تصویر زنده یاد " شیون فومنی" که به دست تیم رباتیک دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی بوسیله "ربات تصویرگر" ترسیم شده بود با رونمایی از آن به "رفعت اقبال شعار"، همسر شاعر، تقدیم شد و ایشان ضمن قدردانی از زحمات تیم رباتیک دانشگاه، برای بازدید دوستداران فرهنگ و هنر به خانه هنرمندان ایران اهدا کرد".
در پایان این بزرگداشت باشکوه، گروه هم آوایان "مهرورزان" به سرپرستی و رهبری "شاهرخ شیردوست"، هنرمند گیلانی، با اجرای قطعاتی از ترانه های شیون فومنی، مورد تشویق حضار قرار گرفتند.