گزارش ایلنا از رودخانههای زرجوب و گوهر رود رشت؛
نگرانی ساکنان لاکان از ابتلا به سرطان/ اردک‌ها پس از خوردن آب فلج می‌شوند/ رئیس شورا: بودجه ساماندهی رودخانه‌ها در جای دیگر هزینه شد
حال دو رودخانه مهم رشت، زرجوب وگوهر رود سال‌های سال است خوب نیست. آب این دو رودخانه به دلیل ورود زباله‌های صنعتی، خانگی و بیمارستانی به آن آلوده است. سال‌هاست که مردم رشت کتبی و شفاهی اعتراض خود را در این باره به گوش مسئولان رسانده‌اند اما کو گوش شنوا.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی پیش رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های کشور، کشاورزی استان را قربانی آلایندگی رودخانههای گوهر رود و زرجوب رشت دانست و از ورود حجم زیاد فاضلاب خانگی، صنعتی و بیمارستانی به این رودخانه‌ها که زمانی در آن مردم ماهیگیری می‌کردند انتقاد کرد. در آن روز علیرضا شعبان‌نژاد گفت: «این رودخانه‌ها هم اکنون به وضعیت بدی دچار شده‌اند، به سخت‌گیری‌های محیط زیست در جلوگیری از ادامه آلودگی‌ها بسیار علاقمندیم. »
اما بیشتر از مسئولان، شهروندان ساکن در کنار این رودخانه‌ها نگران محیط زندگی خود هستند. یکی از ساکنان منطقه لاکان رشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به بی‌توجهی مسئولان برای حل مشکل فاضلاب منطقه گفت: تا کنون چند بار برای حل مشکل رودخانههای لاکانشهر از طریق ادارات مربوطه پیگیری کردیم ولی تاکنون جوابی نگرفتیم. شهرک صنعتی رشت بالاتر از منطقه لاکان است و ما چون پایین‌دست هستیم فاضلاب شهرک صنعتی وارد آب منطقه‌ای میشود و در رودخانههای مجاور اینجا ریخته و آب را دچار آلودگی می‌کند.
سعید که در کار ساخت وساز است در ادامه افزود: استشهادیه‌ها و امضاهای زیادی را اهالی در اعتراض به این موضوع نوشته و جمع کرد‌ه‌اند ولی تاکنون کوچکترین اهمیتی به مشکل مردم از سوی مسئولان استانی داده نشده است. از سال 1380 تاکنون مردم منطقه لاکان همچنان منتظرند تا مسئولان گوشه چشمی به این منطقه داشته باشند.
وی افزود: پنج سال پیش برخی از ساکنان محل تصمیم گرفتند آب آلوده رودخانه را که در شب‌ها بوی نامطبوعی دارد و محیط زیست منطقه را نیز آلوده کرده بر روی مدیرکل وقت سازمان محیط زیست استان بریزند که ریش سفیدان محل مانع این کار شدند.
این شهروند عنوان کرد: کم‌آبی‌های اخیر باعث شده عده‌ای از کشاورزان از آب رودخانه برای تولید محصولات کشاورزی خود استفاده کنند که متاسفانه به دلیل آلوده بودن رودخانه،امکان آلودگی محصولات به انواع بیماری‌ها وجود دارد، به طوری که بعضی از کشاورزان از محصولات‌شان استفاده نمی‌کنند زیرا معتقدند سرطان زا است.
وی افزود: اداره محیط زیست، بیشتر محیط خراب‌کن است تا حفاظت کننده؛ ما نمی‌دانیم دردمان را به چه کسی بگوییم که چاره‌ای برایمان بیندیشد به هر اداره‌ای مراجعه می‌کنیم می‌گویند مشکلات را پیگیری و بررسی می‌کنند اما در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد. متاسفانه روزگاری از این رودخانه‌ها ماهی سفید صید می‌شد اما الان قورباغه هم در آن پیدا نمی شود.
روزگاری در این آب ماهی بود
جدا از ورود فاضلاب شهری به این دو رودخانه، نفوذ پساب کارخانه‌های شهر صنعتی رشت به داخل این رودخانه‌ها نیز مشکل دیگر شهروندان رشت است. شعبان رشیدی یکی از دیگر شهروندان منطقه لاکان رشت معتقد است: این رودخانه‌ها در گذشته آبی بسیار تمیز و زلال داشت به حدی که مردم از این آب می‌خوردند و ماهیگیری می‌کردند ولی متاسفانه به دلیل ورود پساب ،فاضلاب و زباله‌های کارخانه‌های شهرصنعتی و خانگی و بیمارستانی در آن هیچ جنبنده‌ای در داخل این رودخانه‌ها وجود ندارد.
هر اردکی که داخل این آب می‌رود بعد از مدتی دچار بیماری شده و فلج میشود وای به حال ما که آدمیم و کم طاقت؛ تاثیر آن را هم می‌توان از شلوغی بیمارستان‌ها و افزایش انواع سرطان‌ها در بین مردم فهمید. باید سال‌ها هزینه کنیم تا شاید مداوا شویم
رشیدی ادامه داد: در منطقه لاکان رشت 4500 خانوار در کنار این رودخانه زندگی می‌کنند که باید با بوی بسیار نامطبوع این رودخانه ها روزگارشان راسپری کنند. مواد شیمیایی که در این آب وجود دارد حتی به حیوانات نیز آسیب زده است. همه را به مسئولان مربوط گفتیم ولی متاسفانه هیچ کسی جوابگو و پیگیر مشکلات نیست. از مسئولان مربوط استان می‌خواهم فقط یک ساعت کنار این رودخانه بنشینند تا ببینند چطور ما سال‌ها بوی بد این رودخانه را تحمل کرده و زندگی می کنیم به خدا اگر یک ساعت طاقت بیاورند.
وی با بیان اینکه این مشکل از سال 70 تاکنون در منطقه لاکان شهر وجود دارد، افزود: با گرم شدن هوا بوی نامطبوع آن دو چندان میشود و حشراتی که از این آب‌ها و لجن‌ها به سوی مردم می‌آیند ناقل انواع بیماری‌ها هستند. هر اردکی که داخل این آب می‌رود بعد از مدتی دچار بیماری شده و فلج میشود وای به حال ما که آدمیم و کم طاقت؛ تاثیر آن را هم می‌توان از شلوغی بیمارستان‌ها و افزایش انواع سرطان‌ها در بین مردم فهمید. باید سال‌ها هزینه کنیم تا شاید مداوا شویم. محیط آلوده این رودخانه مشکل بسیار بزرگی شده حتی برای حل مشکل به ادارات کشوری نیز مراجعه کردیم ولی تاکنون کوچکترین توجهی به این مسئله نشده و اصلا جان مردم برای مسئولان مهم نیست.
مسئولانی که پاسخگو نیستند
برای شنیدن پاسخ‌ها و راهکارهای مسئولان درباره حل مشکل دو رودخانه آلوده رشت، سراغ مسئولان می‌رویم، خیلی از ادارات پاسخگو نیستند. آنهایی هم که حاضر به پاسخ‌دهی شدند از قبول مسئولیت شانه خالی کرده و حل مشکل را در گرو همکاری نهادهای دیگر می‌دانند. مسئولان شرکت آب و فاضلاب گیلان ، شهر صنعتی رشت و دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان هم پس از چندین بار تماس تلفنی حاضر به گفت وگو نشده و به گفته برخی از آنها دلیلی برای پاسخگویی نیست.
البته نهادهای مسئول دیگری همچون استانداری گیلان، شورای شهر و اداره حفاظت از محیط زیست گیلان به پرسش‌های این گزارش پاسخ گفتند.
معرفی مدیرعامل شهر صنعتی به مراجع قضایی
یک عضو شورای شهر رشت با اشاره به اینکه روزانه بیش از یکهزار تن زباله در منطقه سراوان شهرستان رشت تخلیه میشود، گفت: حدود 600 تن از این زباله‌ها مربوط به شهرستان رشت و 400 تن آن از شهرستان‌های همجوار در این منطقه تخلیه میشود که شیرابه‌های آن آسیب جدی به این دو رودخانه و محیط زیست منطقه وارد می‌کند.
احمد رمضانپور افزود: بر اساس آمار هر ثانیه پنج لیتر شیرآبه از این زباله‌ها خارج میشود و زمانی که هوا بارانی است 18 تا 22 لیتر در ثانیه شیرآبه به عمق زمین وارد میشود که طبیعتا ورودشان به دو رودخانه به لحاظ زیست‌محیطی آسیب‌رسان است.
عضو شورا : با یک شرکت چینی به نام تی تی اس نیز قرارداد داشتیم که متاسفانه در چند سال گذشته استان ما به دلایل گوناگون نتوانست از مزایا و اعتبارات آن استفاده کند، تنها استان مازندران به تنهایی توانست استفاده کلانی از این قرارداد ببرد. کاش همگان به اهمیت این موضوع پی ببرند که اگر حوزه‌های آب زیرزمینی آلوده باشد دودش به چشم همه می رود
قربانعلی محمدپور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان نیز که از طریق نمابر به سوالات ما پاسخ گفت وضعیت رودخانه‌های‌های رشت را اسفناک خواند و برایمان نوشت: به‌رغم پیگیری‌های انجام شده تاکنون احداث سیستم تصفیه فاضلاب شهر صنعتی رشت محقق نشده و این اداره کل به عنوان دستگاه نظارتی، مدیرعامل شهر صنعتی رشت را به جرم ایجاد آلودگی به مراجع قضایی معرفی کرده است.
وی ادامه داد: مستنداتی هم مبنی بر بیماری و مرگ و میر ماهیان رودخانههای زرجوب و گوهررود موجود است که علت آن کاهش اکسیژن آب و کاهش دبی رودخانه در فصل تابستان و ورود فاضلاب شهری وصنعتی به داخل آنها است.
وی با اشاره به اینکه سیستم تصفیه شیرآبه سراوان با ظرفیت 3 لیتر در ثانیه احداث شد، گفت: تست اولیه آن نیز توسط این اداره کل و شرکت آب و فاضلاب انجام شده و این روزها مشغول تست نهایی و آماده‌سازی برای نصب آن در محل هستیم.
رمضانپور هم به زمانی که در مجلس بود اشاره کرد و گفت: در آن زمان سعی کردم راهکاری برای حل مشکل پیدا کنم. در این یک سال و اندی هم که در شورا هستم با توجه به شناختی که از موضوع دارم من و همکارانم تلاش کردیم تصفیه‌خانه‌ای ایجاد کنیم تا این شیرآبه‌ها را به آنجا سوق دهیم تا پس از تصفیه، از آب آن بتوان برای کشاورزی استفاده کرد.
وی تصریح کرد: موضوع دیگر دستگاه‌های زباله‌سوز در شهرستان رشت است که با استفاده از آن بتوان زباله‌ها را تبدیل به انرژی کرده و ضایعات کمتری به محیط زیست وارد کنیم، خوشبختانه از قبل هم مجلس و هم دولت روی بحث زباله شهری استان‌های شمالی کشور حساسیت خاصی داشته و ردیف مالی جدایی برای این کار گذاشته‌اند.
وی اضافه کرد: با یک شرکت چینی به نام تی تی اس نیز قرارداد داشتیم که متاسفانه در چند سال گذشته استان ما به دلایل گوناگون نتوانست از مزایا و اعتبارات آن استفاده کند البته قراردادهای نیم‌بندی بسته شد اما فایده‌ای نداشت، تنها استان مازندران به تنهایی توانست استفاده کلانی از این قرارداد ببرد. کاش همگان به اهمیت این موضوع پی ببرند که این موضوع تنها مربوط به استان نیست و به همه کسانی که چه به صورت دائم و چه در طول سال به عنوان مسافر و گردشگر در منطقه زندگی می‌کنند مربوط می شود و طبیعتا اگر حوزه‌های آب زیرزمینی آلوده باشد دودش به چشم همه می رود.
بوی نامطبوع مردم را به ستوه آورده است
معاون عمرانی استانداری گیلان هم با انتقاد از اینکه بوی نامطبوع دو رودخانه گوهررود و زرجوب مردم شهرستان رشت و مناطق اطراف آنها را به ستوه آورده ،گفت: این این مشکل مدت هاست در منطقه وجود دارد و هر چه این آب به مناطق پایین‌تر سرازیر شده و به حوزه‌های درون‌شهری ورود پیدا می‌کند درصد آلودگی آن شدیدتر میشود.
علی اوسط اکبری مقدم ادامه داد: تا آنجا که خبر دارم طرح جامع پسماند رشت شخصا توسط محمدباقر نوبخت معاون رئیس جمهور در دست بررسی است و تامین منابع مالی آن نیز در حال انجام است. ازطرف دیگر طرح ساماندهی دو رودخانه زرجوب و گوهررود هم با جمع‌آوری‌های و جداسازی زباله‌ها و فاضلاب‌های شهری و صنعتی آن در دست بررسی و پیگیری است. یکی از این رودخانه‌ها همان رودخانه‌ای است که از لاکان شهر عبور کرده و به رودخانه گوهررود می ریزد که یک پروژه بزرگ ملی است، پروژه‌ای که چند هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد تا از شر آلودگی‌های صنعتی و شهری نجات پیدا کند.
احداث سد برای حل مشکل
وی اضافه کرد: در تلاشیم فاضلاب شهر صنعتی را هم که یکی از مشکلات مردم منطقه است ساماندهی کنیم، از طرف دیگر فاضلاب شهر رشت نیز مشکلی است که با تکمیل شبکه فاضلاب بهداشتی شهر رشت تقریبا حل خواهد شد. البته با احداث دو سد در بالادست این رودخانه به نام سدهای بهدان و عزیزکیان تا انداز‌ه‌ای می‌توان آب مردم را در فصل کم آبی مانند تابستان حل کرد و مقداری از آلودگی رودخانه‌ها را نیز کاهش داد.
معاون عمرانی استاندار گیلان در ادامه از واگذاری حل مشکلات این رودخانه‌ها به چند حوزه شهری از جمله آب منطقه‌ای و اداره آب و فاضلاب شهری و شهرداری رشت خبر داد و گفت: سه نوع فاضلاب خانگی، صنعتی و بیمارستانی به این رودخانه‌ها ورود پیدا می‌کند که تاکنون یکی از این بیمارستان‌ها مجهز به دستگاه زباله‌سوز شده است و بقیه بیمارستان‌ها هم اقدامات خوبی در این زمینه داشته اند. منابع مالی ساماندهی 6 بیمارستان دیگر رشت نیز که فاضلاب‌شان به داخل این رودخانه‌ها می ریزد ،تامین شده که امیدواریم تا پایان سال این بیمارستان‌ها نیز به این سیستم ها مجهز شوند.
به گفته مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست گیلان جداسازی زباله‌های بیمارستانی از رودخانه های رشت پیشرفت خوبی داشته و با توجه به شناسایی عوامل آلاینده دو رودخانه زرچوب و گوهررود تاکنون بیمارستان امیرالمومنین مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب شده و سایر بیمارستانهای رازی، پورسینا و ولایت بیش از 95 درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌‌اند و بیمارستانهای باقیمانده دیگر از جمله شفا، حشمت، 17 شهریور و الزهرا هم در دست اقدام هستند.
محمدپور افزود: طرح فاضلاب صنعتی شهر رشت هم طرحش تهیه شده که امیدوارم بزودی با کمک بخش خصوصی و دولت مشکل حل شود.
امیرحسین علوی رئیس شورای شهر رشت نیز درباره آلودگی آب رودخانههای این شهرستان گفت: در سال‌های گذشته در مورد حذف آلاینده‌های صنعتی از داخل آب رودخانههای این شهرستان مطالعاتی انجام شده که سازمان آب و فاضلاب به عنوان متولی این موضوع و آب منطقه‌ای هم به عنوان متولی رودخانه‌ها همکاری خوبی با همدیگر داشتند البته در سال‌های اخیر شهرداری هم به این موضوع ورود پیدا کرده تا برای اجرای فاز اول این طرح چاره اندیشی کند.
رئیس شورا : متاسفانه در تقسیم بودجه اولویت‌بندی صورت نگرفته و بخش زیادی از این بودجه سال گذشته به حساب دو سازمان شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان و آب و فاضلاب رشت واریز شد که آن هم صرف پاس کردن بدهی‌های این دو سازمان شد
ضرورت احداث تصفیه خانه‌های محلی
وی با اشاره به منابع بسیار اندکی که در یکی دو سال اخیر برای جداسازی فاضلاب شهری وصنعتی این دو رودخانه اختصاص داده شده گفت: تصفیه‌خانه‌های زیادی در حال حاضر کار تصفیه فاضلاب شهر صنعتی، زندان لاکان، بیمارستان‌ها و ... را انجام می‌دهند اما چاره نهایی احداث تصفیه خانه‌های بزرگ محلی است که منابع مالی آن نیز یا باید از منابع محلی و یا با مشارکت بخش خصوصی تامین شود.
علوی با اشاره به اینکه تمامی بودجه اختصاص یافته برای بهسازی رودخانههای رشت در این بخش هزینه نشده، گفت: متاسفانه در تقسیم بودجه اولویت‌بندی صورت نگرفته و بخش زیادی از این بودجه سال گذشته به حساب دو سازمان شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان و آب و فاضلاب رشت واریز شد که آن هم صرف پاس کردن بدهی‌های این دو سازمان شد.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست : مستنداتی هم مبنی بر بیماری و مرگ و میر ماهیان رودخانههای زرجوب و گوهررود موجود است که علت آن کاهش اکسیژن آب و کاهش دبی رودخانه در فصل تابستان و ورود فاضلاب شهری وصنعتی به داخل آنها است
مدیرکل حفاظت محیط زیست رشت نیز در ادامه با انتقاد از اینکه واحدهای صنعتی مستقر در شهر صنعتی رشت به صورت مستقل دارای سیستم تصفیه فاضلاب هستند ولی برای احداث سیستم تصفیه شهر صنعتی رشت تاکنون اقدامی انجام نداده‌اند، گفت: شرکت آب و فاضلاب برای تصفیه فاضلاب شهری رشت اقدام به احداث سیستم تصفیه با ظرفیت 63 هزار مترمکعب کرده که به دلیل فقدان شبکه جمع‌آوری، امکان بهره‌برداری از آن با ظرفیت بالا مقدور نیست و در حال حاضر با ظرفیت تقریبی بیش از 60 درصد فعال است.
محمدپور عنوان کرد: با کمال تاسف باید بگویم فاضلاب‌های صنعتی و شهری منتهی به کانال‌های کشاورزی و رودخانه‌ها بر روی کیفیت محصولات کشاورزی موثر بوده و موجب آلودگی محصولات کشاورزی میشود. به‌رغم اینکه این اداره کل به همراه دستگاه‌های مرتبط نسبت به شناسایی اراضی کشاورزی استان که با فاضلاب تغذیه میشود اقدام کرده اما هنوز اقدام موثری صورت نگرفته است. به نظرم تنها راه حل مشکل تخصیص اعتبارات لازم برای احداث سیستم تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی است.
گزارش : محسن احمدی - مریم بازوند
