ایلنا از جاذبه‌های تاریخی شهر آران و بیدگل گزارش می‌دهد؛
آران و بیدگل شهری کویری از قدیمی‌ترین سکونت‌های بشری
شهرستان آران و بیدگل با چهار شهر تابعه (آران و بیدگل، نوش آباد، ابوزیدآباد، سفیدشهر) شمالی‌ترین ناحیه استان بزرگ اصفهان و از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری است که پیشینه و قدمت آن به تمدن سیلک (تا حدود نه هزار سال قدمت) مربوط می‌شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری ایلنا در آران و بیدگل این شهرستان تا اواخر دوره قاجار، بصورت دو قصبه بزرگ که گرداگرد هر یک از این دو شهر یا آبادی بزرگ برج و بارو و حصار دفاعی جداگانه‌ای کشیده شده بود در مجاورت هم قرار داشتند و پس از دوران قاجار نیز بر اساس قوانین تقسیمات کشوری، هر کدام، دارای شهرداری جداگانه‌ای بودند. با توجه به اینکه به مرور زمان و در اثر توسعه شهری به یکدیگر متصل و در فاصله یک خیابان و یک مسیر مشترک از هم قرار گرفتند لذا در اوایل دهه پنجاه شمسی در یکدیگر ادغام و از لحاظ قوانین کشوری بصورت یک شهر درآمدند.
وجود صد‌ها رشته قنات قدیمی، آثار و قلعه‌های کهن سال در سر تا سر دشت کویر در محدوده این شهرستان، قلعه‌هایی چون سی زان (در نوش آباد)، مورچان (در حوالی سفیدشهر)، کرشاهی (در شرقی‌ترین ناحیه ابوزید آباد) و قلاعی همچون: کهنه دژ، فیل پا، سرداری، استخوانی در اطراف آران و بیدگل که در اثر اجرای طرحهای عمرانی و صنعتی در دهه‌های اخیر اثری از آن‌ها بر جای نمانده و رشته قناتهائی که بعضی از آن‌ها از طبقات زیرین بافت قدیمی شهر کاشان عبور می‌نماید بیانگر پیشینه کهن عمران و آبادی دراین ناحیه است. لکن بیشترین آثار موجود و مواریث فرهنگی فعلی شهرستان آران و بیدگل، مربوط به دوران اسلامی است.
شهر آران و بیدگل که مرکز این شهرستان است در فاصله ۶ کیلومتری شمال شهر کاشان و در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد. این شهر، خود از تجمیع دو شهر قدیمی آران وبیدگل بوجود آمده است.
شاردن سیاح معروف فرانسوی که در دوران صفویه و در قرن یازدهم به ایران سفر کرده و از این ناحیه نیز دیدن کرده است در سفرنامه خود ذکر نموده که در آران و بیدگل دو هزار باب خانه و ششصد باغ زیبا وجود دارد و یک هزار نفر کارگر ابریشم کار در آن بکار و فعالیت اشتغال دارند.
آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری
در این شهرستان، علاوه بر بافت‌های قدیمی ارزشمند شهری و روستائی صد‌ها اثر و بنای تاریخی زیبا و دیدنی اعم از بقاع متبرکه، مسجد، حسینیه و تکایا، حمام، آب انبار، قلعه و کاروانسرا، خانه‌های مسکونی وجود دارد که همراه با جاذبه‌های طبیعی به ویژه دیدنیهای کویر (اعم از تپه‌های بلند و زیبای ریگ زار‌ها، گونه‌های گیاهی کویری، حیات وحش) این شهرستان را به یکی از قطب‌های مهم گردشگری استان اصفهان، بخصوص در زمینه اکوتوریسم مبدل ساخته است. ضمنا ازآنجائیکه معرفی همه این آثار و جاذبه‌ها مجال و فرصت وسیع تری را می‌طلبد، لذا به معرفی اجمالی اهم این آثار، پرداخته می‌شود.
شهر آران و بیدگل
محور فرهنگی تاریخی بنی طبا، نقشینه، بازار ساطع شامل: هشتی تاریخی طباطبائی، آب انبار حاج آقا شهاب، مسجد نقشینه، بازار ساطع، مجموعه خانه‌های تاریخی (شامل: بنی طباء اسماعیلی، طباطبایی و...)
محور فرهنگی تاریخی در بند، سرکوچه یخچال، بازار شامل: آب انبار تاریخی سرکوچه یخچال، مسجد امام جعفر صادق (ع) بازارچه حضرت قاسم (ع) مجموعه خانه‌های تاریخی دربند (خانه افتخار الاسلام، ایزدی‌ها، مسعودی، دانش، حاج آقا هاشمی،....)
مجموعه تاریخی قاضی
این مجموعه کم نظیر مشتمل است بر مسجد جامع، حسینیه، مهدیه، بقعه متبرکه پنج امامزاده آب انبار، بازارچه شرقی، بازارچه غربی، مسجد ملا علی، خانه علمای خاندان عاملی آرانی که غیر از مسجد جامع که قدمتی بیش از سایر ابنیه دارد، اکثر بناهای آن در دورانهای صفوی و زندیه و قاجاریه احداث شده‌اند. مسجد جامع این مجموعه که قدمت آن به قرنهای اولیه اسلامی مربوط می‌شود در دوران صفویه و بدستور شاه طهماسب اول صفوی توسعه یافته است.
سردر و ایوان‌های رفیع، شبستانهای مرتفع و وسیع تابستانی و زمستانی و طبقات فوقانی و تحتانی این مسجد شکوه و عظمت فراوانی دارد. در سردر ورودی و شبستان تابستانی مسجد کتیبه‌هائی به خط ثلث و نستعلیق از دورانهای صفوی – زندیه و اوایل قاجار وجود دارد.
کتیبه‌های دست نویس مورخ به سالهای ۷ تا ۱۱۹۵ قمری موجود روی دیوارهای شبستان موسوم به بهاریه در این مسجد نشانگر آن است که در این مجموعه حوزه علمیه نیز فعال بوده و طلبه‌هائی از شهرهای مختلف (و حتی استرآباد) در آنجا به تحصیل اشتغال داشته‌اند.
بنا به نقل یکی از علما و مراجع بزرگ خاندان عاملی آرانی، حضرت امام رضا علیه السلام در مسیر مسافرت به خراسان از این ناحیه عبور فرموده و در این مسجد نماز اقامه کرده‌اند.
مسجد تاریخی بازار
مسجد تاریخی بازار با قدمت مربوط به دوران ایلخانی در مرکز محله بازار آران و بیدگل واقع شده است. بنای موجود در شبستان فوقانی مربوط به دوره صفویه تا قاجار می‌باشد. در مجاورت این مسجد بناهایی ارزشمند شامل زیارت محله بازار (امامزاده اسحاق)، خانه آقا سلیم و عصار خانه قرار دارد.
بقعه امامزده محمد هلال ابن علی (ع)
بقعه و بارگاه عظیم و شکوه‌مند امامزاده محمد هلال ابن علی (ع) با سردرب و هشتی ورودی رفیع و بسیار زیبا و صحن‌های وسیع که بدنه‌های داخلی آن‌ها با کاشیهای معرق ومعقلی و کاربندیهای زیبائی تزئین گردیده و رواقهای مزین به انواع رسمی بندیهای معماری سنتی همراه با گنبد بزرگ و گلدسته‌های متعدد کاشیکاری، این مجموعه زیارتی و سیاحتی را به یکی از دیدنی‌ترین اماکن این ناحیه مبدل ساخته است. قدمت بنای این بقعه به دورانهای قبل از صفویه مربوط می‌شود. آئینه کاری سقف حرم مطهر آن به نذر و به دستور کریم خان زند صورت گرفته است. گلزار شهدای آران نیز در مجاورت این بقعه قرار دارد و جلوه خاصی به این مجموعه داده است.
بقعه امامزاده هادی (ع)
با گلدسته‌های رفیع کاشیکاری و ایوان و صحن و سرائی وسیع و دلربا و رواقهائی مزین به کاشیکاری و نگارگریهای نفیس از ابنیه و آثار بجا مانده از دوران صفویه است. مجموعه بناهای موجود در این بقعه و انواع تزئینات معماری بکار رفته در آن، این بنای تاریخی مذهبی را به یکی از جاذبه‌های دیدنی و شکوه‌مند حاشیه کویر تبدیل ساخته است.
وجود گلزار شهدای بیدگل در صحن جنوبی این بقعه بر ارزشهای فرهنگی آن افزوده است.
کاروانسرای مرنجاب
از آنجائیکه یکی از انشعابهای راه تاریخی ابریشم از طریق ری – کویر مرکزی از آران و بید گل – کاشان می‌گذشت و به اصفهان و یزد مرتبط می‌گردید و گاهی نیز کاروانهای تجاری و زوار مشهد مقدس در این مسیر مورد دستبرد راهزنان قرارمی گرفتند در سال ۱۰۱۲ ه. ق به دستور شاه عباس اول صفوی و به منظور استقرار ما مورین محافظ این راه و همچنین اطراق و اقامت کاروانیان و مسافرین و زوار خراسان در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال آران و بید گل و در مجاورت دریاچه نمک و در نقطه‌ای که مرنجاب نام داشت. کاروانسرای مجهز و زیبائی با استفاده از آجر ساخته شد و برای تامین آب مورد نیاز مترددین از این راه قناتی نیز در مجاورت کاروانسرا حفر شد که هنوز هم دایر است. این کاروانسرا سالیانی دراز مامن و اطراقگاه کاروانهای بازرگانی و مسافرین زوار حضرت امام رضا (ع) بود. لکن پس از انتخاب تهران به پایتختی در زمان قاجار‌ها و احداث راه‌های جدیدی بین تهران و قم و کاشان این راه قدیمی از رونق افتاد و کاروانسرای مرنجاب نیز متروکه و توسط افراد محلی به دامداری مبدل شد. اما در سنوات اخیر و به تناسب توسعه برنامه‌های گردشگری، کاروانسرای مرنجاب نیز توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طرح پردیسان قرار گرفت و تعمیر و مرمت شد تا به عنوان یک اقامتگاه گردشگری کویری مورد استفاده قرار گیرد. کاروانسرای مرنجاب از لحاظ معماری، وضعیت طبیعت اطراف و چشم انداز بسیار زیبا و رویائی که به کویر و بخصوص دریاچه نمک دارد یکی از جاذبه‌های کم نظیر گردشگری کشور است.
چاله‌های سٌمبک
سمبک در ناحیه شمال آران و بیدگل و در دل بند ریگ قرار گرفته که در آن چاله‌های طبیعی کشاورزی جهت کشت هندوانه (هندوانه بومی تخم حنائی، تخم سیاه، چیتی) وجود دارد تعداد این چاله‌ها تقریبا ۵۰۰ عدد است که کمتر از ۱۵۰ چاله آن قابل استفاده برای کاشت مناسب می‌باشد. در عمق کمتر از یک متری کف این چاله‌ها در دامان کویر به آب شیرین می‌رسیم.
بقعه امامزاده قاسم
با گنبد هرمی شکل کاشیکاری و صحن و سرائی دلگشا و باروی قدیمی و زیبا در مبادی ورودی به شهر آران و بیدگل واقع گردیده و نظر واردین به این شهر را به سوی خود معطوف می‌دارد. بنا به ذکر منابع تاریخی، عمه شاه عباس اول صفوی در مسیر سفر به خراسان در این منطقه با مشکلی مواجه شده است که با توسل به این امامزاده، مشکل وی رفع شده است و لذا نذر کرده و به ساخت و ساز این بقعه مبارکه اقدام کرده است.
مسجد نقشینه
این مسجد قدیمی و با شکوه که به مسجد حاج قاسم نیز موسوم بوده است و به لحاظ نقش و نگارهای نفیسی که در آن وجود داشته و بقایای آن موجود می‌باشد، به نقشینه معروف شده است، از بناهای دوره سلجوقی است و با ایوانی رفیع و شبستانی وسیع و مزین به انواع تزئینات معماری سنتی با محرابی مقرنس کاری و نقش و نگارهای زیبا در زمره بناهای شاخص تاریخی و مذهبی این منطقه است. کتیبه خط ثلث به قلم استاد محمد بیدگلی و مورخ بسال ۱۲۱۵ ه. ق در محراب مسجد، تاریخ مرمت آن را نشان می‌دهد. وجود سی پاره کلام الله مجید مخطوط که در دوره زندیه مرقوم و هر کدام از آن‌ها توسط یک نفر از بانوان در همان دوران وقف گردیده، نشان دهنده وجود یک مرکز فرهنگی فعال در دوره زندیه در این مسجد است.
مقبره حاج سلیمان صباحی بیدگلی
صباحی بیدگلی از شعرای نامدار عصر زندیه و از بانیان نهضت ادبی موسوم به بازگشت است که در سالهای اولیه قرن ۱۳ هجری و در اوایل دوره قاجار در زادگاه خود، محله موسوم به درب ریگ وفات یافته و در مجاورت بقعه و بارگاه امامزاده حسین در مقبره‌ای اختصاصی مدفون شده است. مقبره این شاعر بزرگ در سنوات با همکاری و مشارکت مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منطقه کاشان- آران وبید گل- شهرداری و خود یاریهای محلی به نحو زیبائی مرمت و ساماندهی شده و در زمره مراکز دیدنی این شهر درآمده است.
دیگر آثار و ابنیه تاریخی شهر آران و بیدگل
خانه‌های تاریخی: افتخارالاسلام دربندی، بنی طبا، عبدا... خان (موقوفه برگزاری مراسم عزاداری در محرم)، مسعودی، مساجد: چهار سوق، بابا حاجی، سر کوچه یخچال، میدان بزرگ، علی، حاج عبدالصمد، مدرسه، حسینیه‌های: خانقاه، سلمقان، حاجی امین و شاد.
بقاع متبرکه: فیض آباد، امامزاد ه فضل، قدمگاه، هفت امامزاده، امامزاده علی اکبر، هاشم ابن علی، امامزاده حسین. حمام‌ها: عنایتی، حاج محمد، توی ده، یخچال مختص آباد، عصار خانه شهید عصاری.
دریاچه نمک
یکی از دیدنیهای استثنائی و منحصر به فرد طبیعی موجود در کشور عزیزمان، دریاچه نمک است. که با وسعتی در حدود ۲۵۰۰ کیلو متر مربع بین استانهای اصفهان – سمنان - قم قرار گرفته است لکن بهترین و آسان‌ترین مسیر دسترسی و بهره برداری از آن، از طریق شهر آران و بید گل میسر است. به ویژه که کاروانسرای تاریخی مرنجاب نیز بعنوان یک اقامتگاه مناسب کویری در مجاورت آن قرار دارد.
این دریاچه از قدیم الایام جهت تامین نمک طعام (که بدون هیچگونه فرآوری خاصی به سهولت از سطح دریاچه برداشت می‌شود) مورد بهره برداری بوده است، لکن چند ضلعی‌های خانه زنبوری متشکله در آنکه بصورت طبیعی و به سپیدی برف دیوارهای آن تا ارتفاع ۲۰ سانتیمتری از کریستالهای نمک بوجود می‌آید منظره‌ای جادوئی و رویائی در پیش چشم بازدید کنندگان مجسم می‌سازد و این دریاچه را به یکی از جاذبه‌های بدیع و استثنائی طبیعی مبدل ساخته است. جالب است که در بعضی از سال‌ها در اوایل پائیز، گروهی از فلامینگوهای مهاجر نیز در این دریاچه اطراق می‌نمایند و مناظری غیر قابل وصف بوجود می‌آورند. برگزاری همه ساله مسابقات رالی (اتو مبیل رانی) در سطح دریاچه نیز بر جذابیت‌های آن افزوده است.
محوطه باستانی ویگل
محوطه ویگل در ۲ کیلومتری شهر آران و بیدگل واقع شده است. این محوطه شامل مجموعه آثاری متعلق به چندین دوره مختلف: دوران تاریخی ساسانی، صدر اسلام و قرون میانه اسلامی تا اوایل دوره سلجوقی است است. در حال حاضر شن‌های روان بخش اعظم این محوطه را در زیر خاک مدفون کرده است به طوری که به جز دوقلعه که با نامهای قلعه غربی و قلعه شرقی نامگذاری شده‌اند قلعه‌های مذکور به فاصله ۵۵۰ متری از هم قرار دارند بین این دو قلعه نشانه واضحی از حضور آثار معماری است نتیجه می‌گیریم که این مکان شهری بزرگ از دوره اسلامی با دو کانون قلعه‌های غربی و شرقی است.
آب انبار‌ها
در بند، حاج آقا شهاب، توده، قاضی، میدان، سر کوچه یخچال، حاج امین و آب انبار کریم خان واقع در کنار جاده قدیمی کاشان – آران و بیدگل.
موزه مردم‌شناسی: به همت شهرداری آران و بید گل در محل پارک عمومی شهر (پارک شادی)، موزه مردم‌شناسی نیز راه اندازی و برای بازدید عمومی، افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
آثار ابنیه تاریخی شهر نوش آباد
نوش آباد: یکی از قدیمی‌ترین شهرهای حاشیه کویر مرکزی ایران است که در فاصله ۳ کیلومتری غرب آران و بیدگل قرار گرفته است. در این شهر علاوه بر بافت قدیمی ارزشمند، آثار و دیدنیهای متعددی وجود دارد. از جمله:
قلعه سی زان
این قلعه عظیم خشت و گلی که در حاشیه شهر قرار گرفته مربوط به دورانهای قبل از صفویه است. باروی رفیع و برجهای متعدد اطراف آن نشان دهنده اهمیت و اعتبار این قلعه در ادوار گذشته است. ساماندهی این قلعه و کاربری مناسب آن در دستور کار شهرداری نوش آباد قرار دارد که مشارکت در این زمینه در برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز پیش بینی شده است.
مسجد جامع
از ابنیه و آثار دوره سلجوقی است که مناره زیبا و منقوش با آجر آنکه آیه العلم عندالله بخط مقعلی و آجری در بدنه آن تکرار شده یادگار همان دوران است.
این مسجد با دو ایوان رفیع و با شکوه شمالی و جنوبی و شبستان وسیع مزین به کاربندیهای معماری سنتی در دوران صفویه توسعه یافته است و در سالهای اخیر نیز با همکاری و مشارکت سازمان میراث فرهنگی و خودیاری‌های محلی بصورت اساسی مرمت شده است.
بقعه امامزاده محمد
با گنبد کاشیکاری هرمی شکل و ساختمان چهار وجهی از مستحدثات دوره صفویه است. تزئینات معماری و درب جنوبی قدیمی آن همراه با صحن و سرائی وسیع زیبائی خاصی به آن بخشیده است. گلزار شهدای نوش آباد در مجاورت این بقعه از دیگر ویژگی‌های ارزشمند آنست.
شهر زیرزمینی نوش آباد
کشف و شناسایی تاسیسات و راهروهای زیرزمینی طولانی با انشعابهای گوناگون در طبقات زیرین بافت قدیمی شهر نوش آباد که در اصطلاح محلی به آن (اوئی) گفته می‌شود یکی از دیدنیهای جذاب این شهر تاریخی است. اقدامات موثر شهرداری در ساماندهی و پاکسازی این تاسیسات زیرزمینی و همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در انجام برنامه‌های پژوهشی این مجموعه را به یکی از جاذبه‌های دیدنی مبدل ساخته است.
مسجد علی با محراب گچبری دوره ایلخانی و مسجد حاج سید حسین و آب انبار مرکزی و پل قدیمی مربوط به دوران سلجوقی از دیگر دیدنیهای نوش آباد است.
آثار و ابنیه تاریخی شهر ابوزید آباد
شهر قدیمی و کویری ابوزید آباد که مرکز بخش کویرات است در شرقی‌ترین قسمت شهرستان آران و بیدگل قرار گرفته است. بافت قدیمی و طبیعت زیبای این شهر، از جذابیت فراوانی بویژه در زمینه طبیعت گردی برخوردار است.
بعضی از ابنیه و آثار تاریخی آن نیز عبارتند از:
کاروانسرای صفوی
با بنایی چهار ایوانی و برج و باروی آجری زیبا و دو حیاط خلوت قرینه در جناحین هشتی ورودی (علاوه بر صحن اصلی و حجرات اطراف آن) آنرا در زمره بناهای شاخص تاریخی این ناحیه قرار داده است.
بقعه مبارکه امامزاده عبدا...
گنبد کاشیکاری هرمی شکل و شبستان زیبا و مزین به ازاره‌های کاشیکاری و سقف سنتی و کاربندی شده این بقعه با صحن مستطیل شکل که اطراف آن با طرحهای معماری سنتی قاب و غرفه بندی شده است همراه با حسینیه و میدان تعزیه خوانی جنب آن، مجموعه‌ای زیبا و دیدنی بوجود آورده است.
مجموعه تاریخی خواجه
مسجد و آب انبار و حمام و رختشویخانه قدیمی که یک رشته قنات دایر از میان آن می‌گذرد و به موقوفه خواجه موسوم می‌باشد از جاذبه‌های دیدنی این دیار است.
قلعه کرشاهی
قلعه عظیم خشت و گلی موسوم به کرشاهی که از استحکامات دفاعی فوق العاده جالب و قدمت فراوانی برخوردار می‌باشد مظهر یک رشته قنات قدیمی که در حال حاضر نیز دایر می‌باشد و آبدهی دارد در داخل آن قرار دارد، از جاذبه‌های دیدنی دشت کویر است. این قلعه در ۲۲ کیلومتری شمال شرقی ابوزید آباد قرار گرفته است و تا بقعه مبارکه امامزاده آقا علی عباس در شهر بادرود (از توابع شهرستان نطنز) نیز فاصله چندانی ندارد.
این قلعه سالهای طولانی یکی از پایگاه‌های مهم نظامی نایب حسین کاشانی (یاغی معروف اواخرعصر قاجار) بوده است.
بقعه امامزاده صالح
در روستای کاغذی و در مجاورت ابوزید آباد – از بناهای احداث شده در دوران صفویه است. طرح زیبا و تزئینات معماری سنتی موجود در این بقعه، بخصوص در دشت کویر جلوه‌ای خاص دارد.
آثار و ابنیه سفید شهر
مسجد جامع – بقعه امامزاده – حسینیه – خانه‌های قدیمی ارزشمند موجود در سفید شهر (نصرآباد سابق) با بناهائی مرتفع و معماری سنتی و کاربرد آجر و کاشی، مجموعه‌ای از ابنیه و آثار قدیمی و دیدنی در این شهر بوجود آورده است.
قلعه امامزاده بی‌بی سکینه خاتون سفید شهر
زیارتگاه بی‌بی سکینه خاتون از نوادگان حضرت موسی بن جعفر (ع) امام هفتم می‌باشد. این بنا که قدمتی برابر ۷۵۰ تا ۸۰۰ سال دارد از بناهای بسیار زیبا با گنبدی مربوط به دوره سلجوقیان است. بقعه بی‌بی سکینه خاتون با شماره ۱۰۲۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. کاشیکاری بقعه این زیارتگاه در نوع خود کم نظیر است و در دوره‌های بعدی اضافاتی به این مکان ملحق شده‌اند از جمله مسجدی که در کنار آن ساخته شده است.
مسجد جامع روستاهای محمد آباد کویر
سقف بلند و بنای مرتفع رواق اصلی این بنا با معماری و تزئینات دوره ایلخانی شکوه و زیبایی خاصی به این مسجد بخشیده است. در سازه این بنا آثار و شواهدی وجود دارد که قدمت آنرا به دورانهای قدیمی‌تر (احتمالا دوره ساسانی) مربوط می‌سازد.
باغ و کوشک تاریخی علی آباد کویر (روستای مصوب هدف گردشگری)
از باغهای تاریخی است که عمارتی کوشک مانند با انواع تزئینات معماری و قطاربندی و رسمی بندی با درب و پنجره‌های چوبی با طرح سنتی و شیشه‌های رنگی در آن بنا گردیده است و در مجموع، جاذبه‌ای دیدنی و زیبا بوجود آورده است. سلاطین و حکام سلسله قاجاریه هنگام مسافرت به کاشان و اصفهان، در مسیر راه یک شب نیز در این باغ اقامت و بیتوته می‌کرده‌اند. در مجاورت آن نیز مجموعه‌ای قدیمی شامل آب انبار ساباط و چند خانه قدیمی ارزشمند وجود دارد.
بقعه بی‌بی زینب یزدل
یکی از زیبا‌ترین اماکن زیارتی و سیاحتی حاشیه کویر، بقعه بی‌بی زینب در روستای یزدل است که با سردرب و هشتی ورودی و گنبد و گلدسته‌های کاشیکاری و جلوخان و ایوان مزین به انواع کاشیکاری معقلی و رواقی با نگارگریهای زیبا و هنرمندانه و بویژه صحن و سرائی وسیع و با صفا همراه با معماری خاص متناسب با اقلیم کویر، یکی از جاذبه‌های زیبا و در زمره اماکن زیارتی فوق العاده جذابی بشمار می‌آید.
صنایع دستی
صرفنظر از اینکه شاردن، سیاح معروف فرانسوی که در دوران صفویه به ایران سفر کرده و از کاشان و آران و بید گل هم دیدار نموده است و در سفر نامه معروف خود ذکر کرده که یک هزار نفر کارگر ابریشم کار در آران و بیدگل مشغول به کار هستند، این شهر از دیر باز یکی از مراکز مهم تولید قالی و انواع پارچه‌های ابریشیمی و پنبه‌ای دستباف بوده است.
تولیدات کارگاه‌ها و کوره‌های فخاری و سفالگری آران و بیدگل به ویژه سبو، کوزه، سنگاب، قلقلک (ظرف سفالین که آب را در داخل خود خنک نگه می‌داشته) معروفیت فراوانی دارد. گلیم بافی، خورجین بافی، گیوه چینی نیز در این شهر سابقه‌ای طولانی دارد. درحال حاضر نیز تعداد زیادی از مردم این سامان در زمینه صنایع دستی فعالیت دارند.
جاذبه‌ها و مواریث معنوی آران وبیدگل
بنا به معمول سنواتی از دورانهای بسیار قدیم در آران و بیدگل و شهر‌ها و آبادیهای اطراف در روزهای نیمه اول ماه محرم هر سال مراسم بزرگداشت و عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین و شهدای کربلا با آئین‌های خاص و ویژه‌ای برگزار می‌گردد. در روزهای تاسوعا و عاشورا هیئات و دستجات مختلف با سبک و سیاق خاصی به عزاداری می‌پردازند. مضافا اینکه در این دو روز با استفاده از دیگهای مسی بسیار بزرگ به نام دیگ شاه حسینی انواع آش حلیم – شیر برنج – حلوا و با استفاده از آرد – روغن – شکر – شیر – شیره انگور نوعی نان با عنوان نان عباسعلی طبخ و بین مردم توزیع می‌شود. در روز عاشورا در ابوزید آباد و در روز یازدهم محرم در محله وشاد در شهر آران و بیدگل و در روزهای دهم و یازدهم و دوازدهم محرم در نوش آباد مراسم تعزیه خوانی به صورتی بسیار وسیع و جامع انجام می‌شود. اجرای این مراسم تعزیه خوانی با استفاده از تعداد ش‌تر و اسب و اجرا در میادین وسیع با مساحت‌های زیاد و بعضا در ریگزارهای اطراف شهر می‌شود و لذا هزاران نفر از اهالی شهرهای مجاور و اطراف برای دیدن و یا شرکت در این مراسم بدین نقاط عزیمت می‌کنند.
آران و بیدگل درسال‌های اخیر و در پی نبدیل شدن آن به شهرستان همچنین به دلیل قرارگیری درکویر مرکزی ایران و ارتباط با کریدور شمال وجنوب کشور به دلیل رونق اقتصادی درخال حاضر دارای ۸۵۰ واحد صنعتی است که از این تعداد نزدیک به ۸۰۰واحد صنعتی آن تولیدات فرش ماشینی است که سالانه ۴۵ میلیون مترمربع فرش ماشینی تولید می‌کنند.
این شهرستان به جهت حضور فعالی که مردمان آن درتمام صحنه‌های سیاسی قبل و بعداز انقلاب اسلامی ایران داشته‌اند با تقدیم ۸۲۰ شهید و مفقود و بیش از ۱۵۰۰ جانباز و ۸۳ آزاده توانسته رتبه اولایثارگری را درسطح کشور کسب کند.
گزارش از سید مصطفی دولت آبادی
