سراشیبی جمعیت در قزوین و ترمزی که باید کشیده شود

به گزارش خبرنگار ایلنا در قزوین، جمعیت جوان به‌عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشورها به شمار می­ رود و سرمایه انسانی از مولفه­‌های اساسی توسعه یافتگی و پویایی اقتصاد همه کشورها  محسوب می­ شود.

متاسفانه در سال­  های اخیر روند باروری در کشور و استان قزوین روند نزولی پیدا کرده است، باتوجه به اهمیت این موضوع قانون "حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" آن تصویب و به نهادهای مختلف ابلاغ شد.

با وجود اینکه کشور در حال پیر شدن است اما خانواده‌ها تمایل خود به فرزندآوری را از دست داده‌اند، این اتفاق از منظرهای مختلف قابل بررسی است اما معمولا وضعیت اقتصادی و عدم ثبات از عمده دلایلی است که توسط خانواده‌ها مطرح می‌شود.

البته نباید فرزندآوری را صرفا در مباحث اقتصادی خلاصه کرد، حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی هم در این باره دخیل هستند که به بررسی جدی نیاز دارد.

ثبت 14 هزار مورد ولادت در طول یک سال برای قزوین

بررسی وضعیت جمعیتی استان از روند نزولی خبر می‌دهد، مدیرکل ثبت احوال استان قزوین در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به آمار ولادت در استان گفت: سال گذشته 14 هزار و 37 مورد ولادت در استان ثبت شد که از این تعداد 13 هزار و 500 نوزاد تک قلو، 259 مورد دوقلو، 5 مورد سه قلو و یک مورد چهارقلو بود.

علیرضا افسری ادامه داد: میزان ولادت در سال گذشته روند 1.7 کاهش داشته، نرخ خام ولادت (تعداد ولادت‌های زنده به ازای هر یک‌هزار نفر) هم 10.7 بود.

وی با اشاره به میزان ولادت در فروردین و اردیبهشت ماه امسال هم گفت: در طول 2 ماه 2 هزار و 82 مورد ولادت به ثبت رسید.

این مسئول تعداد خانواده‌های بدون فرزند را 48 هزار و 578 مورد اعلام کرد و گفت: 91 هزار و 603 خانواده دارای یک فرزند، 14 هزار و 355 خانواده دارای 2 فرزند و 151 هزار و 628 خانواده دارای بیش از 2 فرزند هستند.

وی عوامل فرهنگی را یکی از موارد تاثیرگذار در کاهش فرزندآوری برشمرد و در ادامه به راه‌اندازی اتاق رصد وضعیت جمعیت برای ثبت لحظه‌ای و مقایسه‌ای آمارها و امکان ارائه آن برای مسئولین و پژوهشگران اشاره کرد.

روند کاهشی میزان ولادت در قزوین

افسری با بیان اینکه براساس آمارهای ارائه شده در درگاه آمارهای انسانی، میزان ولادت در استان قزوین از سال 1394 روند کاهشی داشته، اظهار کرد: میزان ولادت از 23 هزار و 321 مورد به 14 هزار نفر در سال گذشته رسیده است.

وی ادامه داد: در طول این سال‌ها فقط در سال 1400 نسبت به سال قبل از خودش شاهد افزایش ولادت بودیم که البته میزان آن بسیار کم بود.

افزایش میانگین سن پدر و مادرها هنگام تولد فرزند

با بررسی آمارهای ارائه شده در سامانه آمارهای ثبت احوال برخی موارد قابل تامل است که یکی از آن‌ها میانگین سن پدر و مادر هنگام تولد فرزندشان است.

میانگین سن پدر و مادر روند صعودی پیدا کرده و از 32 سال برای پدر و 28 سال برای مادر در سال 94 به 35.4 سال برای پدر و 30.2 سال برای مادر در سال 1402 افزایش پیدا کرده، این میزان در 3 سال اخیر هم حدود یک تا یک سال و نیم افزایش داشته است.

میانگین سن پدر در سال گذشته برای اولین فرزند 33 و میانگین سن مادر 27.6 بود که این میزان در سال 1401 برای پدر 32.7 و برای مادر 27.6 بود، اگر این روند افزایشی ادامه پیدا کند با چالش مواجه خواهیم شد.

فرصت 6 ساله برای عبور از مدار سیاه چاله جمعیتی

ناهید یزدی هم در گفت‌وگو با ایلنا درباره نرخ باروری گفت: بررسی‌­های انجام شده حاکی از آن است که نرخ باروری کلی از 2.1 در سال 1395 به 1.6 در سال 1400 رسیده که  با سطح جانشینی (5/2) فاصله زیادی دارد و در صورت ادامه روند معیوب فعلی پیش‌بینی می‌شود در سال 1420 یک سوم جمعیت کشور سالمند خواهد شد.

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین ادامه داد: در حال حاضر کشور در برهه پنجره جمعیتی قرارگرفته و 6 سال فرصت داریم از مدار نزدیک این سیاه چاله عبور کنیم؛ با ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و تکلیف برنامه توسعه و اجرای خوب آن می‌توان از سالخوردگی جمعیت جلوگیری کرد.

کاهش 1.37 درصدی نرخ باروری کلی در قزوین

به گفته مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده استان قزوین، نرخ باروری کلی در استان از 1.37 در سال 1401 به 1.36 در سال 1402 (0.01 درصد کاهش) رسیده، این کاهش در سال 1400، 0.8 درصد بوده که نشان دهنده کند شدن روند کاهشی نرخ باروری کلی در استان است.

وی ادامه داد: در شهرستان­های آوج، البرز، بوئین زهرا و تاکستان روند نرخ باروری کلی در سال 1402 کمی افزایش داشته و در شهرستان قزوین و آبیک روند کاهشی بوده است.

فرزندآوری کمکی و کمک به سلامت جسمی و روانشناختی

یزدی با بیان اینکه داشتن فرزند از آثار روانشناختی، جسمانی و خانوادگی برخوردار است، گفت: فرزندآوری به سلامت روانی پدر و مادر و تجکیم و کارآمدی کمک می‌کند.

وی ادامه داد: احساس دوست داشتن و دوست داشته شدن، احساس لذت و شادی، احساس مفید بودن، اجتماعی شدن، رسیدن به مرز خودکفایی، رشد توانایی‌ها و شخصیت والدین، امید به آینده و دریافت حمایت در دوران پیری و حمایت معنوی پس از مرگ ازجمله آثار مثبت فرزندآوری است.

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین، کاهش فشار خون، افزایش تمایل به یادگیری، دقت در کارهای جزئی و کاهش ابتلا به انواع بیماری‌ها را ازجمله آثار جسمانی فرزندآوری برای والدین برشمرد و خاطرنشان کرد: داشتن فرزند در عشق به زندگی، پویایی خانواده، پیشرفت اقتصادی و کارآمدی خانواده هم تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه تعدد فرزند در ویژگی‌های فردی و بین فردی تاثیرگذار است، بیان کرد: ویژگی‌های شناختی، عاطفی، رفتاری، استقلال، روحیه تعامل، مهارت‌های اجتماعی، سازگاری و تعاملات مثبت با والدین فرزندانی که خواهر یا برادر دارند به میزان بیشتری ارتقا پیدا می‌کند.

استاندارد سازی غربالگری ناهنجاری‌های جنینی

یزدی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در استان برای تشویق به فرزندآوری گفت: توسعه خوابگاه‌های متاهلی، پرداخت حقوق و مزایای ایام مرخصی زایمان برای تمامی کارکنان حتی پزشکان متخصص، کاهش نوبت شب کاری و دورکاری  برای مادران شاغل و دانشجو، کسر تعهدات قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان به ازای هر فرزند ۶ ماه از مواردی است که در استان اجرایی شده است.

وی ادامه داد: تحت پوشش کامل قرار گرفتن بیمه درمان ناباروری، ادامه ارائه رایگان آموزش‌های هنگام ازدواج با شیوه نامه جدید ابلاغ، تعیین محتوای سبد غذایی و بهداشتی مادران باردار و شیرده و اقدامات فرهنگی و سلبی جهت جلوگیری از سقط عمدی جنین از دیگر مواردی است که در استان به آن پرداخته شده است.

این مسئول عنوان کرد: آموزش و مشاوره فرزند آوری در خانه‌های بهداشت، استاندارد سازی غربالگری ناهنجاری‌های جنینی جهت جلوگیری از سقط جنین‌های سالم و رایگان کردن زایمان طبیعی در تمام بیمارستان‌های دولتی از دیگر مواردی است که مورد توجه قرار گرفته است.

جای خالی دوره‌های موثر توانمندسازی والدین پیش از اقدام به فرزندآوری

باوجود تاثیرات مثبت فرزندآوری و ضرورت جوانی جمعیت، باید به چند نکته مهم و اساسی توجه کرد، مهم‌ترین آن‌ها آماده بودن زیرساخت‌ها از طرف مسئولین و آماده بودن والدین است.

معمولا در خبرها و گزارش‌های حوزه فرزندآوری زیرساخت‌ها مورد تاکید قرار می‌گیرد اما آماده بودن والدین از ابعاد مختلف کمتر دیده می‌شود.

اقتصاد و زیرساخت‌ها با اینکه عاملی مهم در فرزندآوری است اما به تنهایی کافی نیست و حتی در بهترین شرایط اقتصادی هم لازم است والدین ابتدا آمادگی‌ها و مهارت‌های لازم را کسب کنند.

در اینجا جای خالی دوره‌های آموزشی دیده می‌شود؛ البته کم و بیش کلاس‌های مشاوره برگزار می‌شود اما تعداد این کلاس‌ها، دوره‌ها و مشاوره‌ها کافی نیست و لازم است در این حوزه اقدامات بیشتری انجام شود.

در کنار فراهم شدن دوره‌های رایگان و یا با قیمت‌های مناسب به طوری که همه اقشار توان شرکت در آن‌ها را داشته باشند، کیفیت دوره‌های توانمندسازی هم از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

در مجلس یازدهم در حوزه جوانی جمعیت اقدامتات قابل توجه و مفیدی انجام شد که امیدواریم این مسیر ادامه پیدا کند؛ البته لازم است طرح‌ها و قانون‌های این حوزه به طور دقیق کارشناسی شده باشند، در هر حال جوانی جمعیت موضوعی مهم و اساسی است که درصورت نادیده گرفتن و کم توجهی به این حوزه عواقب آن در آینده تاثیر خود را نشان می‌دهد.