بحران بی آبی و خشکسالی در سیستان و بلوچستان

به گزارش خبرنگار ایلنا، دریاچه‌های خشکیده، قایق‌های بر زمین مانده صیادان و کشاورزان و دامدارانِ بی دام همه و همه خبر از خشکسالی های متعدد سیستان و بلوچستان می دهند.

کاهش بارندگی‌ها، خشک شدن دریاچه هامون و عدم ورود آب به دریاچه هیرمند شدت باد های 120 روزه را افزایش داده به تبع آن میزان گرد و غبار و آلودگی هوا در منطقه سیستان و مناطق اطراف شدت می‌یابد و این موضوع می‌تواند به قیمت جان مردم تمام شود چرا که پیش از این شرایط مانند امسال بحرانی نبود بسیاری از مردم سیستان به دلیل مشکلات تنفسی و ریوی راهی مراکز درمانی می‌شدند‌ و اگر چاره اندیشی نشود تابستان امسال شرایط سخت تری را پیش رو خواهیم داشت.

مردم سیستان و بلوچستان مدتهاست به دنبال حق‌آبه و ورود آب به رودخانه هیرمند هستند. چرا که می‌دانند احقاق این حق به نفع تمامی مردم است و از آنجایی که دیگر صدای مردم به جایی نمی‌رسد راه‌های سازگاری با شرایط خشکسالی را پیش گرفته‌اند.

سیستان و بلوچستان در کنار ظرفیت‌هایی که دارد مواردی مثل آلوده ترین شهر جهان، خشک‌ترین، بی آب ترین، کم بارش ترین و گرم ترین شهرها را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. که همه این موارد باعث کوچ اجباری مردم به حاشیه شهرهای دیگر و از بین رفتن روزنه های امید مردم به زندگی در این استان شده است.

 با توجه به نظرات کارشناسی و نقشه های هواشناسی، استان سیستان و بلوچستان در خشک ترین و گرم ترین حالت خود نسبت به بلند مدت به سر می‌برد.

بارش‌های کمتر از نرمال سیستان و بلوچستان در سال جاری

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: سیستان و بلوچستان از ابتدای سال زراعی تا 22 بهمن ماه  حدود 15 میلی متر باران جذب کرده که نسبت به بلند مدت 67 درصد کاهش و نسبت به سال گذشته 40 درصد کاهش بارش داشتیم.

 محسن حیدری اظهار داشت: تا پایان آذرماه 99/6 درصد استان درگیر درجات مختلفی از خشکسالی شده است که 75/5 درصد آن را خشکسالی بسیار شدید تشکیل می‌دهد.

حیدری با اشاره به این که در دوره 10 ساله، درصد خشکسالی استان 100 درصد بوده است افزود: بر اساس شاخص SPEI در شرایط بلند مدت استان، تا عید نوروز بارش ها کمتر از نرمال پیش بینی می‌شود. افزایش یک تا دو درجه‌ای دمای استان نسبت به بلند مدت هم خبر از گرم تر شدن این نقطه از کشور می‌دهد و این موضوع یعنی به سمت خشکسالی پیش می‌رویم و منابع آبی مان محدود تر می‌شود چرا که با گرمای بیشتر هوا، شدت تبخیر افزایش می‌یابد و توازن بهم می‌خورد و استان دچار کمبود آبی می‌شود.

حیدری عنوان کرد: سیستان و بلوچستان از سال 77 درگیر خشکسالی بوده و این خشکسالی به دلیل کمبود بارش ها است.

وی افزود: دمای هوای استان از 30 سال گذشته تاکنون 2/1 درجه افزایش یافته و تبخیر هم افزایش داشته و این ها نشان می دهد روند تغییرات اقلیمی بسیار شدید است و  به سمت خشک تر شدن، بی آب تر شدن و تبخیر بالا پیش می‌رویم که ایجاد گرد و خاک و شرایط بد اقلیمی از تبعات آن است.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان عنوان کرد: باید برای منابع آبی مان فکری شود. تاثیرات مخرب این تغییر اقلیم را می‌توانیم در ایجاد گرد و خاک، کشاورزی، افزایش حشرات و ... به وضوح مشاهده کنیم.

برای تحمل این شرایط باید از آب های غیرمتعارف و آب های حاصل از باران استفاده کنیم و از طرح های آبخیز داری استفاده مفید کنیم.

وی عنوان کرد: از مردم می‌خواهیم به حفظ پوشش‌های گیاهی کمک کنند و از بوته کنی و قطع درختان خودداری کنند . همچنین ارگان های  دولتی باید غرق و حفاظت از پوشش های گیاهی را بیشتر کنند و رایزنی‌های بین المللی در بحث حقابه بیشتر شود تا با ورود آب و نمدار کردن اراضی شدت خشکسالی را کاهش داد.

علیمرادی افزود: طرح های تثبیت کانون های گرد و غبار باید در دستور کار قرار بگیرد و تا بتوانیم شرایط زیست را برای مردم فراهم کنیم. همچنین طرح های سازگاری با تغییر اقلیم باید در الگوهای کشت اصلاح شود و الگوی کشت باید سازگار با شرایط استان شود‌.

وی عنوان کرد: باید مصرف آب را کنترل کنیم به همین دلیل نباید از صنایع آب بر در استان استفاده زیادی شود. در منطقه سیستان سال به سال تعداد امواج گرمایی زباد می شود و شدت آن بیشتر می شود. شدت و مدل امواج گرمایی در سیستان نسبت به بلند مدت و با توجه به خشک شدن تالاب هامون افزایش یافته است.

ضرورت بهره وری بیشتر و استفاده کمتر از منابع آبی

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در این باره به ایلنا گفت: متوسط دمای سیستان و بلوچستان نسبت به بلند مدت افزایش داشته و این خودش خبر از خشکسالی و گرم تر شدن استان می‌دهد.

حسینعلی رمرودی عنوان کرد: در متوسط جهانی، دما نسبت به بلندمدت یک درجه گرم تر شده بود اما در سیستان و بلوچستان این دما به افزایش 4 درجه‌ای می‌رسد و مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند که  به تبع آن در اقلیم هم اتفاقات زیادی افتاده و بارش کاهش یافته، یعنی منابع آبی مان تغذیه نمی‌شوند.

وی افزود: شعار بهره وری بیشتر، استفاده کمتر از منابع آبی و افزایش راندمان باید محقق شود و تلاش می‌کنیم به سمت استفاده مفید از تکنولوژی پیش‌ رویم که از کشت هایی با سامانه های هوشمند است.

وی عنوان کرد: بخش اعظم هوشمند سازی، افزایش آگاهی ها از کشت و اقلیم است که این موضوع افزایش 20 تا 30 درصدی راندمان را به همراه دارد.

وی عنوان کرد: ما در جهاد کشاورزی بهره برداری های مان را آموزش می دهیم تا نتایج بهتری را رقم بزنیم و به کاهش تنش های آبی در اثر کشاورزی کمک کنیم.

رمرودی عنوان کرد: در حال بررسی کشت محصولات با نیاز آبی کمتر هستیم .ما از مرکز تحقیقات شوری ایران مشاوره می گیریم و کشت های جایگزین با مصرف آب کمتر و بهره وری بیشتر را مد نظر داریم به همین منظور کشت گیاه دارویی زیره را در دستور کار داریم که بسیار کمک کننده است و آب کمتری هم استفاده می‌کند.

پیشرفت فیزیکی 33 درصدی سد ماشکید سفلی بمنظور کاهش تنش های آبی استان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در خصوص حل مشکلات آبی در استان گفت: سد ماشکید سفلی در شهرستان سراوان به منظور تامین آب شرب شهرستان سراوان و سیرکان در حال اجراست.

محمد امین بارانی درباره اهداف ساخت این سد گفت: سد ماشکید سفلی با هدف اشتغالزایی و ارتقاء وضعیت اقتصادی و اجتماعی، بهبود آبیاری 435 هکتار از اراضی کشاورزی، جلوگیری از خسارت سیلاب های مخرب و جلوگیری از خروج مقادیر زیادی از روان آب های فصلی از کشور 33 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: سد ماشکید سفلی از نوع بتن غلطکی با طول تاج 1457 متر، عرض تاج 8 متر و ارتفاع  38متر از پی است.

وی با اشاره به حجم مخزن 152 میلیون مترمکعبی این سد اظهار داشت: مبلغ مورد نیاز برای اتمام این پروژه  50 هزار میلیارد ریال است که در صورت تامین اعتبار به موقع، عملیات آبگیری  این پروژه در سه ماهه اول سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.

محمدامین بارانی با اشاره به کاهش بارش‌های امسال نسبت به سال آبی گذشته، میزان کاهش بارش را 5/39 درصد نسبت به سال آبی قبل اعلام کرد و گفت: ای موضوع باعث کاهش 9 درصدی حجم مخزن سدها شده است.

وی در خصوص ذخایر آبی سدهای استان گفت: حجم آب موجود در پشت سد زیردان 150 میلیون متر مکعب، سد پیشین  121میلیون متر مکعب و سد ماشکید علیای سراوان 40 میلیون متر مکعب است.

وی در ادامه گفت: سدهای جنوب استان با هدف کنترل سیلاب‌های فصلی و تامین نیازهای آبی مردم، در جنوب استان احداث شده‌اند.

وی افزود: به توجه به کاهش نزولات جوی و شرایط حاکم بر اقلیم منطقه ضرورت مدیریت مصرف آب در بخش های کشاورزی و صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است.

حفظ پوشش های گیاهی گام اول برای مقابله با پدیده خشکسالی

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان در گفت و گو با ایلنا اظهار داشت: در سیستان و بلوچستان که بسیاری از منابع آبی اش خشک شده است ما پهنه آبی تالاب هامون را داشتیم که تبخیر بالای آن باعث رطوبت هوا می شد و گرمای شدید را نداشتیم و در جنوب استان نیز وضعیت به همین شکل بود. اما خشک شدن تالاب هامون باعث شد ما یک پهنه آبی که با تبخیرش دمای هوا را کنترل می کرد را از دست بدهیم و دمای هوا افزایش یابد.

علیمرادی عنوان کرد: خشک شدن هامون باعث شد اختلاف فشار و دما بین مناطق سیستان و باقی مناطق زیاد شود و سرعت بادِ بالایی را داشته باشیم و این موضوع باعث افزایش شدت فرسایش خاک می‌شود.

وی افزود: در پی خشکسالی های متعدد، بادهای سیستان مخرب تر شده و رسوبات دانه درشت تر را جابجا می‌کنند پس  رویدادهایی مثل گرد و غبار و حرکت شن های روان با شدت بیشتری در حال رخ دادن است.

وی افزود: حجم گرد و غبار برخواسته از تالاب جازموریان هم به دلیل خشکی افزایش یافته و میزان گرد و غبار را افزایش داده است.

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان عنوان کرد: مورد بعدی که باعث تعدیل هوا می‌شود پوشش گیاهی است. با خشکسالی ها و برداشت بیش از حد از زمین های کشاورزی پوشش گیاهی کم کم از بین رفته است. برای مثال از بین رفتن پوشش گیاهی درختی که اطراف بیابان قرار دارد و باد شکن است و سبب افزایش شدت گرد و غبار  می‌شود.