زیتون نر نداریم؛ معاون وزیر دروغ گفت/ اجرای عجولانه، طرح طوبی را به انحراف کشاند

به گزارش خبرنگار ایلنا، کمتر از دو دهه از اجرای طرح طوبی می گذرد. در این طرح قرار بود اراضی ملی واگذار شود تا به ازای آن، نیاز روغن خوراکی از داخل تامین شده و کشور در تولید این محصول به خودکفایی برسد. اجرای این طرح در وسعت بسیار، بی ثمر ماند و نهال‌های به ظاهر معیوب به کشاورزان و باغداران خسارت زیادی وارد کرد. 

شکست این طرح، منجربه نابودی بزرگ‌ترین باغ زیتون یکپارچه کشور شد که علاوه بر خسارت میلیاردی، کشاورزان و باغداران را از‌ تولید و کار، ناامید کرد. حال‌ سئوال این است که چگونه می توان با حل مشکل، این طرح را نجات داد؟

نهال های زیتون، نر بودند

هفته گذشته در نشست مشترک قوه قضائیه و وزارت جهاد کشاورزی، سید جواد ساداتی نژاد در خلال ارائه گزارش خود از میزان ۲۰ هزار هکتار از نهال‌های غرس شده زیتون که میوه نمی‌هد در اراضی کشاورزی کشور خبر داد. این موضوع از سوی رئیس عدلیه پیگیری شد.

ساداتی نژاد، وزیر کشاورزی در این نشست گفت: در طرح طوبی نهال به عنوان زیتون غرس شده و بعد از ۷ سال مشخص شد نهال ها "نر" بوده و هیج کدام زیتون نمی دهند.

سید مجتبی خیام نکویی، معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی در ادامه این جلسه توضیح داد: یک شرکت بخش خصوصی این نهال ها را تولید کرده و برای تشخیص عیب نهال، یک موسسه تیم گذاشته و نهال ها را بررسی کرده و دیده است حق با بخش خصوصی دریافت کننده نهال است.

این مسئول در ادامه توضیحات خود به محسنی اژه ای گفت: دو سال بعد از کاشت نهال به روش دی.ان.ای.فینگرپرینتینگ (DNAfingerprinting تکنیک مورد استفاده دانشمندان برای تمایز افراد یک گونه با استفاده صِرف از نمونه DNA آنهاست) از لحاظ بیوتکنولوژی تشخیص دادیم اما قبول نکردند. مجدد از روش مولکولی پیش رفتیم. در نهایت به نتیجه رسیدیم که نهال نر بوده است.

در پایان جلسه، این موضوع از سوی رئیس عدلیه پیگیری شد.

حسین صادقی مشاور سابق معاون وزیر در طرح توسعه زیتون، نیز  در گفت و گو با ایلنا ضمن انتقاد از مواضع وزیر جهاد کشاورزی  درباره این موضوع ، گفت: چرا آقای وزیر به خاطر موقعیت خود عملکرد گذشته را نفی می‌کند؟ آقای وزیر از اشتباه تولید نهال نام برد در صورتی که یکی از بهترین قوانین در سازمان تحقیقات کشاورزی کشور که قابل رویت است، آیین نامه نهال گواهی شده است که عبارت از نهال سالم و با اصالت است که بیمار نباشد، کوتاه قد نباشد، پیوند و رقم درست باشد که همگی تعریف شده است حال اگر قانون مشکل دارد  باید اصلاح شود لذا نباید مغرضانه به غلط نقد شود. 

زیتون نر نداریم؛ معاون وزیر در محضر رئیس قضا دروغ گفت

دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه ساری ضمن انتقاد از معاون وزیر نیز  افزود : درخت زیتون تک پایه بوده و نر و ماده ندارد. اما ایشان نه تکنیک بلد بود، نه از زیتون اطلاع داشت اما با وجود این موارد، در حضور اژه ای به خود اجازه داد که بُلف بزند و دروغ بگوید که بسیار شرم آور است.

اجرای عجولانه، طرح طوبی را به انحراف کشید

صادقی با عنوان اینکه طرح در اثر اجرای عجولانه به انحراف کشیده شد، اظهار کرد: مسئولان وقت تصمیم داشتند به سرعت به اهداف خود برسند و ما به عنوان متخصص اجرای طرح، هشدار دادیم اما متاسفانه مورد توجه واقع نشد.

وی در پاسخ به ایلنا مبنی بر کاشت نهال زیتون به  جهت تثبیت خاک گفت: هیچ رقمی نداریم که مثمر نباشد اگر با شرایط اقلیم، خاک، رطوبت، تگرگ، دمای حداقل و حداکثر، درختی رشد رویشی داشته باشد باید محصول بدهد. لذا اگر بخواهیم درخت مثمر و دارای عملکرد باشد باید تمام شرایط یکجا مهیا شود.

وی توضیح داد: انواع میوه زیتون در دنیا، بیش از یکهزار و پانصد رقم دارد و نمی توان هیچ گیاه و محصول دیگری با این تنوع رقمی، نام برد. این ویژگی نشان دهنده آن است که زیتون به شدت به منطقه ای که کاشته می شود، حساس است و برای میوه دادن حتما و حتما باید مورد آزمون قرار بگیرد.

وی در مورد تولید نهال زیتون از تکنیک تکثیر قلمه نیمه خشبی یاد کرد و اضافه کرد: تا قبل از اجرای طرح طوبی، سالها مسئولان وقت قصد توسعه زیتون داشتند اما تصورشان از نهال این بود که تنها از طریق پاجوش موفق به تکثیر خواهند شد. بعد از اینکه تکنیک قلمه را معرفی کردیم به یک باره هزاران نهال تولید شد. مشکل از وقتی شروع شد که رقم های ناشناس تولید شد که با محل کاشت سازگار نبودند.

طرح طوبی می تواند اصلاح شود

صادقی با تاکید بر اینکه مشکل درختان بی ثمر زیتون، راه حل دارد، به ایلنا گفت: چرا به جای اینکه مشکل حل شود به سراغ مقصر می گردیم؟ امروز که میدانیم در استان های فارس، خوزستان و مازندران از بین هزار و ۵۰۰ رقم، کدامیک از زیتون ها مناسب کاشت است با تکنیک بسیار ساده "پیوند" می توان این مشکل را برطرف کرد.

وی با عنوان اینکه می تواند راه حل این مشکل را آموزش دهد، ادامه داد: اگر دولت اعتباری تخصیص دهد در کمتر از یکسال می توان تمام رقم هایی که اشتباه کاشته شده در جای مناسب خود پیوند زده شود که این پیوند مثمر باشد که هم تولیدکننده راضی شود و هم دولت با نجات طرح ملی طوبی به هدف خودکفایی روغن برسد.

صادقی با اشاره به مشکلات دیگر طرح طوبی گفت: چون تکنیک تکثیر را ارائه کردیم با سرعت استقبال از آن مواجه شدیم و در ایران مراکز متعددی به تکثیر نهال پرداختند. تولید بیشتر از نیاز کشور بود و چون نهال ها زیاد بود به پارکها و فضای سبز تحویل شد که کار اشتباهی بود و اشتباه دیگر اینکه تعدادی رقم زیتون از خارج وارد شد و بدون مطالعات منطقه ای در مناطق مختلف کشور کاشته شد.

وی یادآور شد: برای توسعه زیتون، مشوق مالی گذاشتند و نهال و وام دادند که این هم اقدامی به مراتب اشتباه بود که در همان زمان با این مشوق ها مخالفت کردم چرا که باید آزمایش می شد که نهال متناسب با شرایط منطقه باشد.

صادقی افزود: مشوق دیگر برای توسعه زیتون وام های چند ساله بود که نهال را می کاشتند اما از تسهیلات برای کار دیگر استفاده می کردند و از نگهداری نهال منصرف می‌شدند. به نظر می رسد لازم است مشوق های دولتی شکل دیگری باشد نه اینکه با موارد مالی مردم را تشویق به تولید کنند.