بساط توسعه ناپایدار در کشور برداشته شود

احسان آخانی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، افزود: در داخل کشور خودمان بیش از همه مقصر هستیم. با سدسازی های غیراصولی، با خشک کردن رودخانه ها، تالاب ها و ...، اراضی و زمین ها را برای تولید ریزگردها مستعد کرده ایم و در نهایت به نتایجی رسیده ایم، که در حال حاضر شاهد آن هستیم. بخش عظیمی از ریزگردهایی که در حال حاضر درگیر آن هستیم، منشاء داخلی دارند از دشت میقان، کویر مرکزی ایران و سایر مناطقی که حاصل فرسایش خاک هستند، برخواسته اند که خودمان عامل اصلی ایجاد آنها هستیم و علت اصلی آن توسعه ناپایدار در کشور است.

وی ادامه داد: بخشی دیگر نیز ریزگردهای منشاء خارجی دارند که در غرب و شرق کشور اتفاق می افتد. در غرب کشور ترکیه و در شرق کشور افغانستان در حال سد سازی هستند. این موارد از جمله عوامل متعددی است که غرب ایران را با چالش ریزگردها روبرو کرده و قطعاً استان مرکزی متأثیر این قضایا است و تحت تأثیر این ریزگردها قرار می گیرد. نتیجه آن نیز تولید ریزگردها و اتفاقات این چنینی است.

این فعال حوزه محیط زیست اظهار داشت: موضوع اتفاقاتی است که در کشور ترکیه رخ می دهد. هنگامی که کشوری مانند ترکیه یک پروژه عظیمی را اجرا می کند و به واسطه آن حدود 12 تا 13 سد را بر روی رودهای دجله و فرات احداث می کند. همچنین کشور عراق نیز در امتداد آن بخش عظیمی از منابع آبی را پشت سدهای خود نگه می دارد. نتیجه این اتفاقات خشک شدن هورالعظیم در غرب ایران است و در نهایت این منطقه به کانون های ریزگرد تبدیل می شود. اخیراً در کشور افغانستان نیز شاهد بهره برداری از سد کمال خان بوده ایم که حق آبه هیرمند را که به هامون می رسید، کنترل می کند و منطقه شرق کشور نیز بیش از پیش متأثر از ریزگردها می شود و همچنین مناطق مرکزی ایران نیز بیشتر تحت تأثیر این اتفاق قرار می گیرد.

آخانی تصریح کرد: آنچه که مشخص است، این است که اگر این رویه توسعه ناپایداری را که در کشور پیش گرفته ایم کنترل نشود، تعداد روزهای خاص وجود ریزگردها در کشور به روزهای متوالی متعددی تبدیل خواهد شد و شاهد حضور همیشگی ریزگردها خواهیم بود. چه بسا اینکه این اتفاقات پشت سر هم اتفاق خواهد افتاد و کنترل آن نیز بسیار سخت است. بارها گفته شده، تذکر داده شده و حتی فریاد زده شده که باید بساط توسعه ناپایدار در تمامی بخش ها در کشور از میان برداشته شود، اما متأسفانه گوش شنوایی وجود ندارد.

وی بیان داشت: آخرین تدبیری را که می خواهیم برای حل و فصل چنین شرایطی بیندیشیم این است که کمیته اضطرار تشکیل دهیم و در این کمیته برخی فرایندها را تعطیل کرده و یا برخی دیگر از فرایندها را سروسامان دهیم. موضوع این است که تصمیمات کلانی در سطح کشور اتخاذ شده که این تصمیمات استان ها و شهرهای بسیاری تحت تأثیر قرار داده است و حال می خواهیم در کمیته اضطرار برای آن تصمیم گیری کنیم.

این فعال حوزه محیط زیست تأکید کرد: اکنون نیز که به واسطه همین توسعه ناپایدار مسئله ریزگردها به وجود آمده است، نمی دانیم که چه باید کنیم؟ در نهایت اینکه کمیته اضطرار را تشکیل می دهند، اما در این کمیته اضطرار آیا می توانیم آب را هامون برگردانیم، آیا می توانیم آب را به میقان برگردانیم، آیا می توانیم منابع آبی بیش از 860 هزار حلقه چاهی را که در کشور حفر شده کنترل کنیم تا کار به اینجا نرسد؟ نتیجه نهایی این است که خودمان نمی دانیم که اقداماتی را داریم انجام می دهیم. عواقب آن را نیز باید بپذیریم.

آخانی ابراز داشت: هنگامی که فعالان حوزه محیط زیست هشدار می دادند که باید کشور را به سمت توسعه پایدار پیش ببریم و استفاده و برداشت بیش از حد از منابع آثار زیان باری را به همراه دارد، باید برای چنین اتفاقاتی چاره اندیشی می شد. هنگامی که عنوان می شود باید دیپلماسی آب داشته باشیم و با کشورهای همسایه فرایند گفتگو را برقرار کنیم تا دچار چالش های محیط زیستی نشویم، باید چاره اندیشی و تصمیمات اساسی اتخاذ می شد.