ثبت کاروانسرای شهاب‌الملک شریف‌آباد مشهد در فهرست آثار ملی ایران
مدیردفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: کاروانسرای شهاب الملک شریف آباد مشهد به شماره ۳۳۳۳۲ و به تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا از مشهد ، محمود طغرایی گفت: این اثر تاریخی در شهرستان مشهد، بخش احمدآباد، دهستان سرجام، روستای شریف آباد قرار دارد.
او درباره وجه تسمیه اثر اظهار کرد: صنیع‌الدوله در کتاب مطلع الشمس در وصف این کاروانسرا به نام حسین خان شهاب الملک والی خراسان در دوره ناصرالدین شاه که بعدها ملقب به نظام الدوله شده اشاره داشته و بر اساس اسم بانی اثر نام این بنا را به کاروانسرای شهاب الملک می شناسند.
طغرایی درباره مشخصات اثر گفت: این کاروانسرا در مقابل کاروانسرای اسحاق خانی و به سبک دو ایوانی با پلان مربع شکل به ابعاد ۶۲ در ۶۲ متر و مصالح آجر و ملات گچ و گل و شالوده سنگی ساخته شده است.
او ادامه داد: بنا دارای شش برج مدور بوده که دو برج ضلع جنوبی به همراه فضای معماری بین آنها تخریب شده است.
مدیردفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح کرد: ورودی بنا به صورت ایوانی کم ارتفاع است و در ضلع شمالی در این جبهه ایوانچه‌هایی در دو طرف ایوان ورودی تعبیه شده است، طاق این ایوانچه‌ها و ایوان ورودی به روش جناغی کند اجرا شده است.
طغرایی گفت: در مجموع کاروانسرا مشتمل بر فضاهای معماری متنوع و متفاوتی است که بر گرد یک حیاط مرکزی ساخته شده است، برای ورود به کاروانسرا باید راهروی نسبتا طویل و هستی میان آن گذشت و به حیاط رسید، حیاط 35در35 متر است.
او افزود: ۲۲ ایوانچه، دو ایوان در اضلاع شمالی و جنوبی، ۴ و مدخل در گوشه پیرامون حیاط را در برگرفته و منظر کلی آن را تشکیل داده‌اند، کف ایوانچه‌ها به‌صورت سکویی از سطح حیاط متمایز شده است، پشت هر یک از آنها اطاقی کوچک و مربع شکل و پشت آنها اطاقها اسطبل‌های کاروانسرا ساخته شده است.
مدیردفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: ورود به اسطبل‌ها از راهروهایی که در گوشه‌های ضلع جنوبی تعبیه شده امکان‌پذیر است، اسطبل‌ها با طاق و تویزه و با گنبدهای کم‌خیز آجری پوشش شده است، در گوشه‌های جبهه ورودی کاروانسرا دو فضای هشت ضلعی روباز به‌صورت حیاط خلوت وجود دارد که در اطراف هر یک اطاقها و ایوانچه‌ها و فضاهای مسقف کوچک ساخته شده و مستقل به آن مرتبط شده‌اند، ورود به فضای داخل برج‌ها از طریق راهروهای گوشه‌های این حیاط ها است.
طغرایی گفت: ورودی این دو حیاط خلوت در گوشه‌های حیاط قرار دارند، به نظر می‌رسد این دو فضا جنبه اختصاصی داشته و در اختیار مسافران خاص و اعیان و اشراف بوده است. در فضای هشت ضلعی دیگر در گوشه‌های جبهه مقابل ورودی وجود دارد که راه ورود به آنها از طریق راهرو اسطبل‌ها بوده است.
مدیردفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی درباره ویژگی های خاص اثر اظهار کرد: پلان کامل و دقیقا مربع شکل بنا و همچنین وجود شش برج مدور در این کاروانسرا متمایز کرده است، به‌طورکلی هماهنگی زیاد بین سبک، پلان، نما و فضاهای داخلی از مهم‌ترین ویژگی بناست.
