پژوهشگر تاریخ هنر در گفت و گو با ایلنا مطرح کرد؛
پنجم اسفند؛ روز عشق ایرانی /سپندارمذ؛ فرشته نگهبان زمین و مظهر محبت و فروتنی
پژوهشگر تاریخ هنر با اشاره به اینکه در اساطیر ایران باستان سپندارمذ نماد باروری و فرشته نگهبان زمین است گفت: شادی زمین به دستان پر مهر او سپرده شده است به همین دلیل در ماه اسفند ماه در دل زمین یا (مادر زمین) زمان کاشت درختان و گیاهان است.
ملیحه طهماسبی در گفت و گو با ایلنا با اشاره به اینکه در گاه‌شماری ایران هر ماه سی روز است و نام آنها نام هر یک از امشاسپندان (ایزدان) است افزود: این در حالی است که دوازده روز آنها همان‌هایی هستند که به زبان اوستایی نام‌های ماه‌ها را تشکیل داده‌اند و روز آن ماه را جشن می‌گیرند به عنوان مثال روز تیر از تیر ماه را تیرگان گویند یا روز فروردین از فروردین را فروردین‌گان و ... که در همه این روزها جشن‌هایی برگزار می شد.
مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ هنر با بیان اینکه در فرهنگ و سنت مردم ایران باستان جشن و شادمانی یکی از جلوه‌های نیک زندگی بود گفت: از این رو یکی از آرزوهای عموم مردم شادمان زیستن همگان بوده است.
وی ادامه داد: به همین دلیل پنج اسفند روز اسفند را سپندارمذگان می نامند و ایرانیان این روز را به نام (اسپندار جشن) جشن می گرفتند به طوری که این روز هنوز بین بسیاری از اقوام ایرانی و به ویژه بین زرتشتیان این جشن برگزار می شود.
این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: «از گذشته و حتی تا به امروزه اعتقاد بر این است که گیاهان از خواب زمستانی بیدار می شوند و آفرینش و زایش در حال انجام است.در اساطیر ایران باستان «اهورامزدا» شش تن از ایزدان نامیرای خود را که «امشاسپندان» نامیده میشوند میآفریند. آنان از ذات خود اهورامزدا هستند. صفاتشان تجلیای از همه صفاتی است که اهورامزدا خود، به کمال دارد. آنان، از یاران بسیار نزدیک اهورامزدا و در کنار او هستند و در آفرینش و در رستاخیز به عنوان مشاوران و همکاران او به شمار میروند و نگهداری و حمایت پدیدههای مادی را برعهده دارند و از اندیشه و گفتار و کردار نیک هرمزی برخوردارند.»
سپندارمذ نگهبان ویژه کشاورزی و کشاورزان بود
به گفته وی در ماه اسفند بنا به سنت گذشته کشاورزان درختان جدید و مردم برای پای سفره هفت سین سبزه می کاشتند، چرا که سپندارمذ نگهبان ویژه کشاورزی و کشاورزان بود و بعدها جشن مخصوص این امشاسپند را جشن کشاورزان نامیدند.
پژوهشگر تاریخ هنر در ادامه افزود: همان گونه که نطفه در دل مادر پرورش می‌یابد تا روز موعود متولد شود به همان شکل نیز نطفه بذرها و گیاهان در دل زمین یا همان مادرزمین پرورش می‌یابد تا در روز موعود در اسفند ماه سر از دل خاک بیرون آورند و متولد شوند.
طهماسبی افزود: به همین دلیل زایش با الهه مادر و مادر زمین و واژه زن و زندگی یاجان بخشیدن با هم ارتباط نزدیک دارند.
به گفته مدرس دانشگاه از کهن ترین دوران در ایران این روز را روز عشق، محبت، دوست داشتن، مهر و روز زن و مادر می نامیدند. چرا که فداکاری ایثار از خودگذشتگی همواره با نام زن و مادر همراه بوده است به همین روی در ایران باستان برابر شده با سپندارمذ و ماه اسفند روز زمین و این روز خجسته را جشن می گرفتند و اسفندگان می گفتند.
وی تصریح کرد: گذشتگان در این روز لباس نو می پوشیدند و درخت می کاشتند و به گفته ابوریحان بیرونی این جشن به زنان اختصاص داشته و از شوهران خود هدیه دریافت می کردند، در این روزانجام کارهای خانه با پدران و فرزندان بود. گل بیدمشک، نماد مخصوص سپندارمذ است.
طهماسبی تصریح کرد: سپندارمذ کلمه تطور یافته اپسنت آرمتی اوستایی است و به معنی فروتنی و بردباری، همچنین به معنای مقدس بوده و برکت و بخشندگی از صفات این ایزد بانو است.
پژوهشگر تاریخ هنر بیان کرد: رد پای سپندارمذ را می‌توان در داستان های شاهنامه و نقش او در نبرد منوچهر و افراسیاب نیز پیدا کرد، افراسیاب نمادی از خشکسالی بود و سپندارمذ به شکل دوشیزه ای به خانه منوچهر رفت و به او کمک کرد و آموزش داد تا برای آرش تیر مناسبی بسازد و با پرتاب این تیر بود که افراسیاب از ایران رانده شد و آب و سبزی و آبادی دوباره به ایران برگشت.
در عالم مادی نگهبانی از زنان و زمین بر عهده سپندارمذ است
وی در پایان خاطر نشان کرد: سپندارمذ یکی از امشاسپندان جاودانی مظهر محبت وخلوص و فروتنی و پارسائی اهورامزدا است و در عالم مادی نگهبانی از زنان و زمین با اوست. او موظف است همواره زمین را خرم و آباد و بارور نگهدارد. هر کس به کشت و کار پردازد و خاکی را آباد کند خشنودی سپندارمذ را فراهم کرده است.
پژوهشگر تاریخ هنر با اشاره به اینکه امروزه بعضی روز بیست و نه بهمن را روز سپندارمزدگان می دانند ادامه داد: اما نباید فراموش کرد که بارها و بارها گاه‌شمار ایرانی جابجا شده‌است که البته گرامیداشت سپندارمزد تا روز پنج اسفند ادامه دارد و این روز را به عنوان روز عشق و محبت ایرانی هم می‌نامند.
