مهسا ملک‌مرزبان:
روال ممیزی باید روشن و شفاف شود
کاری که یک ناشر نتوانسته برایش مجوز بگیرد با تغییر اسم توسط ناشر دیگری موفق به گرفتن مجوز می‌شود؛ یعنی اعمال سلیقه در صدور مجوز.
مجموعه شعر «گوشواره‌های گیلاسی» مهسا ملک‌مرزبان به زودی توسط انتشارات مروارید منتشر می‌شود.
این مترجم در گفتگو با خبرنگار ایلنا٬ از زیر چاپ بودن رمان‌های «قلبی به این سفیدی» نوشته خابیر ماریاس نویسنده اسپانیایی و «فصلی از زندگی یک نقاش منظره» نوشته سزار آیرا نویسنده آرژانتینی نیز خبر داد.
ملک‌مرزبان گفت: «قلبی به این سفیدی» تیرماه امسال و «فصلی از زندگی یک نقاش منظره» دی‌ماه سال گذشته به ناشر سپرده شده که هنوز منتشر نشده‌اند. البته ترجمه کتاب دیگری به نام «راز کلاه رومی» نوشته الری کوئین نویسنده آمریکایی مجوز گرفته و ناشر آن نشر ویدا به زودی آن را روانه بازار کتاب می‌کند.
مجری برنامه‌ی کتابنامه در شبکه ۴ سیما ادامه داد: در کل تا‌به‌حال برخورد خاصی با اعمال ممیزی و مجوز در دوره وزارت ارشاد جدید نداشته‌ام و از روند صدور مجوز برای دو کتاب مذکور هم چون ناشر پیگیری می‌کند؛ اطلاع خاصی ندارم که الان در چه مرحله‌ای هستند اما هرچه هست که در این مدت هنوز کتاب‌هایم منتشر نشده‌اند.
ملک‌مرزبان در رابطه با تاثیر طرحی مثل واگذاری ممیزی به ناشران در کاهش سخت‌گیری‌های ممیزی گفت: ناشر با نویسنده و مترجم آشناتر است و راحت‌تر می‌توانند بر سر خیلی موارد به توافق برسند. عده‌ای این مسئله را ترس‌آور و مضر جلوه می‌دهند و دلیلشان هم این است که چنین طرحی احتمالا ناشر و مولف / مترجم را به نوعی وادار به خودسانسوری می‌کند. درحالیکه با روال ممیزی فعلی هم شاهد خودسانسوری هستیم و بسیاری از نویسندگان و مترجمان قبل از همه به حذف برخی عبارات یا تعدیل بعضی موضوع‌ها دست می‌زنند.
وی در ادامه افزود: مهمترین مسئله در ممیزی و مجوز روشن بودن پروسه ممیزی و محدودیت‌های موجود است، وقتی می‌بینیم کاری که یک ناشر نتوانسته برایش مجوز بگیرد با تغییر اسم توسط ناشر دیگری موفق به گرفتن مجوز می‌شود؛ یعنی اعمال سلیقه در صدور مجوز، باید دقیقا مشخص شود چه عبارات و موضوعاتی شامل ممیزی می‌شوند تا بتوان صحبت از بهبود وضعیت ممیزی کرد. البته واگذاری ممیزی به ناشران می‌تواند خیال مولف یا مترجم را بابت مشخص بودن اشخاص رسیدگی کننده به اثر راحت‌تر از گذشته کند.
این مترجم در رابطه با عدم تناسب تعداد ترجمه و داستان داخلی و در پاسخ به این سوال که علت اقبال عمومی مخاطبان کتاب به کارهای ترجمه شده چیست، گفت: این بالا بودن فروش کتاب‌ها و داستان‌های ترجمه شده نسبت به داستان‌های داخلی خیلی ربطی به سلیقه یا استقبال عمومی ندارد و تنها ناشی از بالا بودن کارهای ترجمه شده موجود در بازار است. ما آثار فارسی خوبی هم داریم که چندین مرتبه تجدید چاپ می‌شوند. مسئله این است که منابع ترجمه در دسترس‌تر هستند و معمولا هم اثار نویسندگانی انتخاب می‌شود که دارای اعتبار جهانی هستند و در برخی کشورهای دنیا شناخته شده هستند. از طرف دیگر ناشر هم به فروش و برگشت سرمایه‌اش فکر می‌کند، وقتی نویسندگان ایرانی باسابقه کم‌کار می‌شوند و به هر دلیلی چاپ کتابشان به مشکل برمی‌خورد٬ ناشر هم ترجیح می‌دهد به‌جای چاپ اثر یک نویسنده جوان و کار اولی یک داستان یا رمان ترجمه شده از نویسندگان معروف و شناخته شده جهانی را چاپ کند.
ملک‌مرزبان در پایان با اشاره به علل تعامل یکسویه نشر و ادبیات ایران با جهان گفت: وقتی کپی‌رایت نداریم ناشر ایرانی با جرات و جسارت نمی‌تواند در نمایشگاه‌های خارجی شرکت کند. اما این مساله درمورد آثار کودک و نوجوان کمتر دیده می‌شود. هستند ناشران بزرگسالی که آثار جهانی را با اجازه نویسنده و ناشر و با پرداخت حق چاپ در ایران منتشر می کنند. اما تعدادشان کم است و این تبدیل به روند معمول این کار نشده است. چندان که معضل چند ترجمه از یک اثر واحد هم از تبعات همین موضوع است. غیر از آن؛ ناشرانی که در عرصه بین‌المللی درست و قانونی عمل کرده‌اند؛ به خوبی توانسته‌اند کپی‌رایت آثار ارزشمند ایرانی را به ناشر خارجی بفروشند. منتها تعدادشان کم است.
