سانسور؛ نوشتن را سخت کرده‌است

فرحناز علیزاده از مجموعه داستانش گفت که هنوز با آن کلنجار می‌رود و فعلاً قصد ندارد برای نشر آن اقدامی انجام دهد.

وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: شاید اسم مجموعه را گذاشتم «کدامیک مرده تریم» اما هنوز چیزی مشخص نیست. همین کلنجار رفتن من با مجموعه به خاطر این است که می‌خواهم چیزی از آب دربیاید که در وزارت ارشاد به مشکل نخورد و مجبور نباشم که تغییراتی درش صورت دهم.

علیزاده با بیان این موضوع که سطح کتابخوانی در ایران پنجاه پنجاه است اظهار داشت: کسی که علاقه به کتاب خواندن داشته باشد به هر طریقی می‌تواند آن را تهیه کند. اگر کتاب‌ها قیمتش پایین باشد قشر کتابخوان هم بیشتر می‌شود. مجموعه داستانی که قبلاً می‌شد با ۲ هزارتومان خرید امروز همان را باید با ۱۰هزار تومان تهیه کرد. متأسفانه قدرت خرید مردم هم پایین آمده.

وی ادامه داد: اگر مسئله ممیزی‌ها کمتر باشد نوشتن برای نویسنده ساده‌تر است و می‌تواند آنچه را که توی ذهنش است به راحتی روی کاغذ پیاده کند و به قول معروف مجبور نمی‌شود خودسانسوری کند. به همین دلیل است که در کتاب خصوصاً رمان و داستان، نوشته‌ها به سمت کلیشه می‌روند. خیلی از موضوعات را نمی‌شود استفاده کرد. همین است که نویسندگان ما به کلیشه‌نویسی روی آورده‌اند. بسیاری از دوستان به من می‌گویند " چرا فلان مطلب را می‌نویسی اینکه چاپ نمی‌شود! " درحالیکه من برای خودم می‌نویسم و چاپ شدن یا نشدنش برایم اهمیتی ندارد. بسیاری از نویسنده‌ها به سمت موضوعاتی می‌روند که گرفتار ممیزی‌ها نشوند و این موضوعات همان موضوعات کلیشه‌ای است.

علیزاده افزود: در این شرایط خواننده نمی‌تواند کتاب مورد علاقه‌اش را پیدا کند و نویسنده حرفی که در ذهنش است را روی کاغذ نمی‌آورد. خیلی‌ها می‌گویند که داستان و رمان ایرانی نمی‌خوانند چراکه در رمان و داستان خارجی سانسور کمتری به چشم می‌خورد. اگر موضوعاتی که نویسندگان از آن استفاده می‌کنند با ممیزی برخورد نکند، هم نویسنده و هم خواننده برد می‌کند.

وی در رابطه با تأثیر کتابخوانی بر فرد و جامعه گفت: فردی که در روز کتاب نمی‌خواند دایره واژگانش محدود می‌شود. همچنین در کتاب است که ما با تجربه‌ها و زندگی‌های مختلف آشنا می‌شویم. تجاربی که بسیار گرانبهاست و ما هیچوقت نمی‌توانیم جز در کتاب‌ها به دستشان بیاوریم. در کتاب با چندین نوع زندگی آشنا می‌شویم درحالیکه ما فقط یک زندگی داریم. افراد کتابخوان در دیالوگوگ‌های خود از لغات بیشتر و صحیح‌تر استفاده می‌کنند. کسی که کتاب‌خوان نیست در یک چهاردیواری زندگی می‌کند و از همه جا بی‌خبر است و از سطح اطلاعاتی پایینی برخوردار است. همین فرد به جامعه می‌آید ‌و افراد جوامع را می‌سازند. باید دقت کنیم که چطور می‌خواهیم جامعه‌مان را بسازیم.

علیزاده در پاسخ به این سوال که چه چیز باعثشده جوانان کتاب نخوانند یا کمتر کتاب بخوانند، اظهار داشت: مسئله دنیای مجازی بزرگترین عامل کتاب نخواندن به خصوص در قشر جوان است. مردم آنقدر درگیر ارتباطات مجازی شده‌اند که وقتی برای کتاب خواندن ندارند. مردمی را می‌شناسم که اگر روزی ۲ تا ۳ ساعت وقتشان را پای شبکه‌های اجتماعی که روی کامپیوتر یا موبایل وجود دارد؛ نگذرانند، به یک حالت افسردگی دچار می‌شوند.

وی با بیان اینکه لذتی که در ورق زدن کاغذ هست را در هیچ دنیای مجازی نمی‌شود جستجو کرد؛ گفت: بوی کاغذ و حس لمس کاغذ آنقدر قوی است که هیچ چیزی را نمی‌توان با این لذت مقایسه کرد. حس خوبی که ما قدیمی‌ترها از کاغذ می‌گرفتیم و با علاقه کتاب می‌خواندیم در قشر جوان وجود ندارد. اگر کتابخوانی هم باشد کتاب را دانلود می‌کند و دیگر لذت خرید کتاب را تجربه نمی‌کنند. ارتباط با کاغذ را نمی‌شود با اینترنت مقایسه کرد. متأسفانه آنقدر لوازم الکترونیکی برای برقراری ارتباط زیاد شده که وقتی را که فرد صرف تلفن همراهش می‌کند را، حتی با خانواده‌اش هم نمی‌گذراند.

علیزاده ادامه داد: هرکس درگیر دنیای مجازی خودش است. اگر ۲ نفری را که در روز ساعت‌ها با هم چت می‌کنند، در یک اتاق تنها بگذاریم می‌بینیم که حرفی برای گفتن ندارند.

وی در جواب این سوال که چه کنیم تا فرهنگ کتابخوانی در جامعه گسترش یابد؛ گفت: باید به مخاطب بها بدهیم. باید قیمت کتاب پایین باشد تا خواننده بتواند هر ژانری را بخواند و نویسنده دستش برای نوشتن باز باشد. باید کتابخانه‌ها به روز باشند. خوانندگان از نظر سطح فکری باید به جایی برسند که حاضر نباشند هرکتابی را بخوانند. برنامه‌های نقد و بررسی بیشتر ادامه پیدا کند. اما امروز شاهدیم جلسه‌های نقد در فرهنگسراها اگر هفته‌ای چند نشست داشتیم امروز به یک نشست رسیده است.

او افزود: هم مسوولان و هم غیرمسوولان کم کاری می‌کنند. دولت باید از فرهنگسراها بخواهد که سطح کیفی خود را ارتقا دهند و کتابخانه‌ها را به روز کنند.

علیزاده با اشاره به این موضوع که در صداوسیما حتی یک برنامه به اسم کتاب و کتابخوانی نداریم؛ گفت: یادم است زمانی در رادیو برنامه‌ای بود که درباره نویسنده و کتابش صحبت می‌شد اما امروزه شاهد چنین چیزی نیستیم. به اعتقاد من باید برنامه‌ای را در تلویزیون به کتاب اختصاص دهند. از نویسندگان دعوت کنند، ناشران بیایند و کتاب‌هایشان را معرفی کنند. همچنین یک گفتگوی آزاد بین مردم و ناشر برقرار شود که ناشران و نویسندگان با سلیقه مردم بیشتر آشنا شوند و بدانند که جامعه چه کتابی را می‌طلبد.

وی ادامه داد: همچنین از مجله‌هایی هم که درباره کتاب سخن بگویند خبری نیست. نمی‌شود به جوانان اعتراض کرد که چرا کتاب نمی‌خوانند متأسفانه شرایطب برای آنها مهیا نیست.