برای افتتاح شبکه کتاب زود است

ایلنا: فتح الله بی‌نیاز(مترجم و منتقد ادبی) اگرچه تاسیس یک کانال تلویزیون با نام کتاب را اقدامی مثبت ارزیابی می‌کند، اما معتقد است دست‌اندرکاران این کار باید استانداردها و معیارهای لازم را در این مسیر رعایت کنند.

وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، پیرامون خبر تاسیس شبکه‌ی کتاب در آینده‌ی نزدیک اظهار داشت: به نظر من هنوز برای تاسیس یک شبکه مستقل برای کتاب، زود است؛ چراکه ظرفیت پذیرش این شبکه هنوز در جامعه ایجاد نشده است. به عبارت دیگر اگر این شبکه به همین زودی‌ها تاسیس شود، با مشکل کمبود مخاطب مواجه خواهد بود.

بی‌نیاز ادامه داد: من معتقدم پیش از تاسیس این شبکه، می‌بایست برنامه‌هایی با محوریت کتاب ساخته شود و لابلای برنامه‌های یومیه‌ی شبکه‌های تلویزیونی که مخاطب‌های خاص خودشان را دارند، پخش شود؛ مثلا لابلای برنامه‌های کانال یک تا چهار. اتفاقا یکی از انتقادهایی که ما همیشه در مورد تلویزیون عنوان می‌کنیم، همین است که مثلا چرا در میان فهرست برنامه‌ها، فیلم‌ها، سریال‌ها، پخش فوتبال‌های زنده و... هیچ برنامه‌ی تخصصی درمورد کتاب وجود ندارد؟

وی اضافه کرد: مثلا در کانال‌های 2 و 5 فرانسه، برنامه‌ای تحت عنوان نقد ادبی وجود دارد که در این برنامه از نویسندگان و منتقدان برجسته دعوت می‌شود و چند ساعتی درباره‌ی ادبیات صحبت می‌کنند. این برنامه خیلی هم پربیننده است و حتی چند نویسنده‌ی ایرانی و افغانی هم تا به حال میهمان این برنامه بوده‌اند.

بی‌نیاز افزود: اگر این رویه از سوی مسوولان صدا و سیما لحاظ شود، تبلیغات و زمینه‌سازی‌های لازم صورت بگیرد و ذهنیت مردم نسبت به این دست برنامه‌ها جذب شود، بعداز گذشت مدتی می‌توان به تاسیس یک شبکه‌ی مستقل فکر کرد؛ شبکه‌ای که در میان مردم و اهالی کتاب جا باز کند و مخاطب داشته باشد.

این منتقد در پاسخ به این سوال که «با فرض رعایت این مسائل و جاافتادن شبکه کتاب در بین مردم، برنامه‌سازان این شبکه باید چه معیارهایی را در نظر داشته باشند؟»: به اعتقاد من باید ابتدا از داستان‌های ماندگار جهان آغاز کنند، داستان‌هایی مثل جنایت و مکافات، برادران کارامازوف، روزگار سخت، دنکیشوت و... بعد از آن باید بروند سراغ داستان‌هایی که در دوره‌ی خودشان، جهان را تحت تاثیر قرار داده‌اند. مثل مسخ کافکا، خشم و هیاهوی فاکنر و....

وی ادامه داد: نباید حساسیت‌های بی‌مورد در این برنامه‌ها نفوذ کند. مثلا اینکه نویسنده‌ی فلان رمان یهودی است و یا... همانطور که می‌دانید روی «دل تاریکی» رمانی از جوزف کنراد نزدیک به 600 نفد نوشته شد با رویکردهای مختلف و از سوی منتقدین کشورهای متفاوت. هر کسی هز زاویه‌ی دید خود این تاریکی را ترسیم کرد. این رویکرد باید در این شبکه نیز وجود داشته باشد.

بی‌نیاز ضمن بیان این مطلب که برنامه سازان این شبکه باید از منتقدین حرفه‌ای و کارکشته استفاده کند، گفت: نباید منتقدان را محدود کرد. حتی به لحاظ زمانی هم باید دست‌شان را باز گذاشت. با این حساب اگر این مباحث را رعایت کنند، این شبکه می‌تواند 20 تا 30 درصد جامعه را به خود و به کتاب جذب کند، که همین قدر کفایت می‌کند.

وی ادامه داد: این اتفاق می‌تواند تحسین‌برانگیز باشد، به شرطی که با دعوت از نویسندگان و شاعران جوان و حتی نوقلم، آن‌ها را به فعالیت ادبی تشویق کند تا انگیزه پیدا کنند. از طرف دیگر اگر این شبکه بتواند جای خود را در جامعه باز کند، کارشناسان و منتقدان داخلی دیگر نیازی نمی‌بینند که با شبکه‌ها و رسانه‌های خارجی نظرات‌شان را درمیان بگذارند.