نظر به بحران‌های دامنگیر صنعت چاپ؛
تبلیغات انتخاباتی، نمی‌تواند صنعت چاپ را نجات دهد
فرارسیدن ایام انتخابات و آغاز روزهایی که نامزدها اجازه‌ی تبلیغات دارند، همواره به عنوان یک بازار کار مناسب برای چاپخانه‌داران مطرح بوده است. اما در شرایطی که صنعت چاپ با مشکلات و بحران‌های اقتصادی شدید دست به گریبان است، امیدی نیست. مسکن‌های مقطعی؛ دردی از صنعت چاپ دوا نمی‌کند.
ایلنا: با آغاز برخی مشکلات اقتصادی در کشور، یکی از اصنافی که بیشترین صدمه را در قیال نابسامانی‌های بازار کار متحمل شده، صنف چاپخانه‌داران بوده است چراکه وضعیت حرفه‌ای در این صنف، از یکسو به بازار کاغذ و مقوا مرتبط است و از سوی دیگر هزینه‌ی ملزومات چاپ؛ اعم از مرکب و هزینه‌ی تعمیر و نگهداری دستگاه‌های چاپ. در این راستا؛ با چند برابر شدن نرخ کاغذ، سفارشات چاپ به حداقل رسیده است و از طرف دیگر تحریم‌های صورت گرفته، واردات قطعات دستگاه‌های چاپ را با مشکل روبرو کرده است. همه‌ی این عوامل دست به دست هم داده‌اند و موجبات تعطیلی چندصد چاپخانه را تا به امروز فراهم آورده‌اند. طبق اطلاعات موجود، چاپخانه‌های کثیر دیگری نیز در شرف تعطیلی هستند.
اگرچه پیش‌بینی می‌شد افزایش سفارشات چاپ کتاب به مناسبت برگزاری بیست وششمین نمایشگاه کتاب تهران، تا حدودی بتواند التیامی باشد بر معضلات حوزه‌ی چاپ، با فاصله گرفتن از اتمام نمایشگاه به نظر می‌رسد این مسکن مقطعی، دردی را از جامعه‌ی چاپخانه‌داران درمان نکرده است. اما آنچه باقی مانده؛ امیدی موهوم به ایام انتخابات و فرجه‌ی تبلیغاتی نامزدها و احزاب سیاسی است. امیدی تلخ؛ که شاید باعث شده آن دسته از چاپخانه‌داران که هنوز نمی‌خواهند تن به تعطیلی بدهند را منتظر نگه داشته است.
در این راستا؛ گفتگویی داشتیم با چند چاپخانه‌دار کهنه‌کار؛ تا ضمن جویا شدن حال و احوال صنعت چاپ، راجع به تحولات احتمالی دوره‌ی انتخابات بر کم و کیف صنعت چاپ را جویا شویم.
دل به دوره‌ی انتخابات نبندید؛ مشکلات چاپ فراوان است
حسین عسگری(مدیر انتشارات فروغ دانش) معتقد است: شرایط این روزهای چاپخانه‌دارن، شرایط اسف‌باری‌ست و عن‌قریب است که هر چاپخانه‌ای زیر بار فشارهای اقتصادی، اعلام ورشکستگی کند.
وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا افزود: مطابق با آمار و ارقامی که به دست ما می‌رسد، تقریبا 200 چاپخانه تا به امروز تعطیل شده‌اند. اتحادیه سعی می‌کند چاپخانه‌داران را امیدوار نگه دارد و مانع از تعطیلی‌شان شود ولی واقعیت این است که در شرایط موجود، نه سرنوشت کارفرما مشخص است و نه سرنوشت کارگران چاپ.
عسگری با اشاره به معضلات موجود و وضعیت کاغذ، ادامه داد: صنعت چاپ؛ مثل صنعت مواد غذایی نیست که دست‌شان در تبلیغات باز است و همیشه در کشور بازارهای گسترده‌ای دارند! سفارش چاپ‌ها به خاطر 5-6 برابر شدن نرخ کاغذ به شدت کاهش پیدا کرده و تنها برخی از سازمان‌های خاص که خودشان کاغذ دارند؛ می‌توانند سفارش چاپ بدهند که آن‌ها هم اولا محدودند و ثانیا با چاپخانه‌های خاصی کار می‌کنند.
این چاپخانه‌دار با سابقه درمورد ایام انتخابات و تاثیر احتمالی‌‌اش بر صنعت چاپ گفت: ایام تبلیغات نامزدهای انتخاباتی در هر دوره‌ای، حکم موج کوتاهی را برای صنعت چاپ داشته است. برای انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر که پیش روی ماست نیز در بهترین حالت، سفارشات از حد آن موج کوتاه همیشگی فراتر نخواهد رفت. حال آنکه اگر همین موج کوتاه در سال‌های گذشته می‌توانست تا حدودی بر صنعت چاپ تاثیر مثبت بگذارد، با درنظر گرفتن معضلات فراوانی که امروز چاپخانه‌دارها با آن مواجه هستند، این موج کوتاه حکم مسکنی کوچک را خواهد داشت.
وی ضمن بیان این مطلب که به این موج چند روزه دل نبسته؛ چراکه معضلات چاپ با انتخابات حل نمی‌شود، ادامه داد: در دوره‌های پیشین که وضعیت چاپخانه‌ها خوب بود، سفارشات تبلیغاتی برای نامزدها در بسیاری از موارد به شکل مذاکره‌ای و با اعمال تخفیف‌های خوبی انجام می‌شد. اما امسال؛ با وجود مشکلات موجود؛ کار نسیه کردن برای نامزدها، حکم روزه‌ی شک دار گرفتن را برای چاپخانه‌داران دارد.
آیا به نامزدهای انتخابات، کاغذ رایگان می‌دهند؟
اسماعیل صاحبی(مدیر چاپخانه‌ی اتاق چاپ) می‌گوید: تا زمانی که فرجه‌ی تبلیغاتی برای انتخابات آغاز نشود و میزان سفارشات چاپی مورد ارزیابی قرار نگیرد، نمی‌توان تصویر روشنی از میزان تاثیرگذاری انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای شهر بر صنعت چاپ داشت.
وی با اشاره شرایط چاپ و چاپخانه‌داران پس از اتمام نمایشگاه کتاب تهران؛ به خبرنگار ایلنا گفت: اولا برگزاری نمایشگاه کتاب در آغاز سال، نمی‌تواند افق روشنی باشد از صنعت چاپ کشور در طول یکسال. از طرف دیگر با وجود مشکلاتی نظیر گرانی کاغذ و مرکب و ملزومات چاپ، و همچنین تیراژ‌های پایین کتاب در کشور، نمایشگاه کتاب و سفارشات چاپی آن نیز نتوانسته است چندان تاثیر مثبتی بر شرایط موجود صنعت چاپ بگذارد.
صاحبی درمورد ایام انتخابات و تبلیغات نامزدها نیز توضیح داد: اینکه انتخابات چقدر می‌تواند به وضعیت چاپ کمک کند، هنوز مشخص نیست. چراکه اولا این دوره هنوز شروع نشده و چارچوب‌های قانونی تبلیغات برای نامزدها از سوی کمیته‌ی انتخابات وزارت کشور اعلام نشده است. این کمیته در آستانه‌ی برگزاری هر انتخاباتی، قالب‌ها و چارچوب‌های تبلیغاتی را -مثلا اینکه هر نامزدی حق انتشار چه تیراژ تبلیغاتی را دارد، در چند رنگ و با چه ابعادی- اعلام می‌کنند.
وی ادامه داد: ثانبا در سنوات گذشته‌ی انتخابات، هر نامزدی سهمیه‌ی کاغذ رایگانی در اختیار داشت و این مساله باعث می‌شد که دست چاپخانه‌داران و نامزدها در چاپ و انتشار تبلیغات باز باشد. اما امسال باید دید با توجه به گرانی کاغذ، اوضاع به چه صورت خواهد بود و آیا اصلا به نامزدها؛ کاغذ رایگان ارائه خواهد شد؟
مدیر اتاق چاپ همچنین اضافه کرد: این نکته را هم باید در نظر داشت که تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری با 5 تا 10 نامزد(حتی با اضافه شدن انتخابات شوراهای شهر) در حد و اندازه‌ی تبلیغات مجلس شورای اسلامی نیست که 2 تا 3 هزار نامزد در سراسر کشور به فعالیت انتخاباتی مشغول می‌شوند. اما به هر تقدیر چاپخانه‌های موجود امکان پوشش لازم برای چاپ تبلیغات نامزدهای ریاست‌جمهوری و شوراهای شهر را دارد.
بدون مجوز وزارت کشور؛ چاپخانه‌ها حق چاپ اقلام تبلیغاتی انتخابات را ندارند
در روند تهیه‌ی این گزارش، با چاپخانه‌داران دیگری نیز گفتگو کردیم که یا به دلیل معضلات و مشکلات‌شان دل و دماغ حرف زدن درمورد انتخابات را نداشتند و یا بعد از طرح مشکلاتی که با آن‌ها روبرو هستند، خواستند که نامی از آن‌ها برده نشود.
در مجموع؛ این چاپخانه‌داران به وضعیت اقتصادی نابسامان چاپخانه‌هاشان اشاره کردند، وضعیتی که باعث تعدیل نیروهای سنگین در چاپخانه‌ها شده است. یکی از چاپخانه‌داران قدیمی در این‌باره می‌گوید: من 32 کارگر در چاپخانه‌ی خود داشتم، اما حالا 4 تا! الان من هم مدیر چاپخانه‌ام، هم کارگر چاپخانه و هم سرایدار!.
همچنین پایین بودن درآمدها در قبال حجم بالای سرمایه‌گذاری‌ها، بی‌کار بودن دستگاه‌های چاپ به دلیل کاهش چشمگیر سفارشات، گرانی کاغذ و مقوا، 4 برابر شدن هزینه‌های دستگاه‌ها و مواد اولیه‌ی لازم، گرانی قبوض برق چاپخانه‌ها و... از مشکلات امروز چاپخان‌داران است.
یکی دیگر از چاپخانه‌دارها به ایلنا گفت: وضعیت آنقدر بحرانی است که توانایی پرداخت حقوق کارگران خود را نداریم. تا جایی که پیش می‌آید کارگران ما هر 5 ماه یکبار حقوق می‌گیرند.
بدون شک دلیل افت اقتصادی چاپخانه‌داران؛ برمی‌گردد به همان مساله‌ی پایین آمدن سفارشات چاپ و بی‌کار شدن چاپخانه‌ها. در این راستا چاپخانه‌داری گفت: دستگاه‌های ما در بهترین حالت، فقط روزی 4 ساعت کار می‌کنند و الباقی روز خاموش‌اند.
همچنین در مورد ایام انتخابات و تاثیری که می‌تواند بر حوزه‌ی چاپ بگذارد، جمیع چاپخانه‌داران اظهار ناامیدی کردند چراکه مشکلات و بحران‌های موجود را بزرگتر از آن می‌دانند که با تبلیغات انتخاباتی حل شود. البته این نکته نیز حایز اهمیت است که از چندی پیش، وزارت کشور طی پیام کوتاهی به چاپخانه‌داران اعلام کرده؛ بدون هماهنگی با این وزارت‌خانه، هیچ چاپخانه‌ای حق چاپ سفارشات انتخاباتی را ندارد! این مساله این نگرانی را ایجاد کرده است که مبادا وزارت کشور قصد دارد مجوز چاپ اقلام تبلیغاتی انتخابات را تنها به چاپخانه‌های خاص بدهند.
