قادر طهماسبی:
می‌خواهم وارد عالم شعر شوم
مراسم بزرگداشت قادر طهماسبی با حضور شاعرانی چون یوسفعلی میرشکاک، علیرضا قزوه، مصطفی محدثی خراسانی، علی‌محمد مؤدب، فاطمه طارمی، مرتضی امیری اسفندقه، رحیم زریان، رضا اسماعیلی، حاج علی انسانی (مداح)، علی داوودی و قاسم سرافان برگزار شد.
ایلنا: چهارمین مراسم «شب شاعر» در نکوداشت مقام ادبی و اخلاقی شاعر و ترانه‌سرای انقلاب اسلامی، قادر طهماسبی (فرید) شب گذشته(3 اردیبهشت) در سازمان هنری رسانه‌ای اوج برگزار شد.
به گزارش ایلنا، در این مراسم شاعرانی همچون یوسفعلی میرشکاک، علیرضا قزوه، مصطفی محدثی خراسانی، علی‌محمد مؤدب، فاطمه طارمی، مرتضی امیری اسفندقه، رحیم زریان، رضا اسماعیلی، حاج علی انسانی (مداح)، علی داوودی و قاسم سرافان حضور داشتند و به بیان سخنانی پرداختند.
در این مراسم همچنین مستندی از زندگی قادر طهماسبی (فرید) به کارگردانی حمید عبدالله‌زاده به نمایش در آمد.
یوسفعلی میرشکاک در این مراسم گفت: فرید، ترک سپاهانی است و زمانی که روح مریخی و حماسی با وجوه زهروی پیوند می‌خورد، حاصلش «فرید» می‌شود.
میرشکاک با بیان اینکه ما فقط می‌گوییم مرگ بر آمریکا در حالی که خودمان ادای غرب را درمی‌آوریم، اظهار داشت: اگر توقع داشته باشیم که در این روزگار شاعرانی پدید آیند که مانند مولانا، عطار، سعدی و... صد‌ها و هزار‌ها شعر ماندگار داشته باشند توقع بی‌جایی است چرا که شعر و شاعری از متن به حاشیه رفته است.
وی اضافه کرد: برای فجیع‌ترین فیلمی که اگر هم اکران شود نهایتا یک ماه در خاطره‌ها می‌ماند معادل تمام زندگی شاعران هزینه می‌شود در حالی که شعر در ذهن تاریخ می‌ماند.
این شاعر کشورمان گفت: اولین کسی که در نثر به شأن و منزلت حضرت زینب پرداخت، شریعتی بود و اولین شاعری که حق حضرت زینب را ادا کرد «فرید» است.
میرشکاک افزود: بار‌ها و بار‌ها گفتند شعر ثروت ملی است و موهبت ماست ولی در این زمینه اتفاقی نمی‌افتد و مسئولان وعده می‌دهند ولی بر خلافش عمل می‌کنند.
وی اظهار داشت: فیلم ساختن کار بسیار آسانی است و کسانی که دوربین کش شهید آوینی بودند در حال حاضر فیلمسازی می‌کنند.
این نویسنده کشورمان با بیان اینکه اگر امثال فرید نبودند تحمل فضای دوزخ پایتخت دشوار بود، اضافه کرد: این همزاد عشق و حماسه، سال‌هاست که در انزوا زندگی می‌کند و کل جامعه، دین و آیین انقلاب را به خلوت خود برده است.
میرشکاک ادامه داد: فرید اسوه خوبی است برای شاعران جوان که گمان نکنند تنها با حضور در میان شعرای دیگر جز معاصرین به حساب می‌آیند؛ معاصر شدن ممکن است ولی مهم ماندگاری زبان است و فرید، اشعار ماندگار بسیاری دارد.
وی با بیان اینکه در حق فرید بی‌اعتنایی‌های زیادی صورت گرفته است ولی وی هیچوقت از این مسئله گله نکرد، گفت: حق فرید و سایر شعرا با برگزاری چنین مراسم‌هایی ادا نمی‌شود و ادا کردن حقوق این افراد کار دشواری است.
این نویسنده کشورمان گفت: جامعه شعر و ادبیات انقلاب توسط روشنفکران لائیک این کشور به موسیقی و... متهم می‌شود در حالی که گاهی همین جامعه شعر برای تأمین گرمای زمستان و سرمای تابستان ساختمان استیجاری مشکل دارد.
میرشکاک در پایان خاطرنشان کرد: سال‌ها پیش دعوایی در نخست وزیری شده بود و من در آن زمان گفتم که از همه وزرا بالا‌تر هستم در حالی که آن موقع تنها یک کتاب چاپ کرده بودم و از کسی در نخست وزیری پرسیدم که وزرای هویدا را می‌شناسد که آن شخص هم پاسخش منفی بود. به آن فرد گفتم صدای شاعر از گذشته رسیده و در آینده هم خواهد بود ولی شکوه سیاسی یک روز فرو می‌ریزد.
میرشکاک همچنین درباره حاج علی انسانی گفت: استاد علی انسانی هم شاعر اهل بیت است و هم استاد شاعران آیینی. روزی در حوزه هنری گفته بودم دوست ندارم جای هیچ کدام از بزرگان گذشته و معاصر باشم به غیر علی انسانی و عنوان مداح اهل بیت را داشته باشم.
وی ادامه داد: اگر علی انسانی نبود شعر آیینی شکل نمی‌گرفت و وی تکیه‌گاه همه شاعران بعد از انقلاب بود و صدای انسانی بود که ما را تشویق می‌کرد از جو قالب شعری پیش از انقلاب نترسیم و به خاندان ائمه اطهار (ع) روی بیاوریم.
رحیم زریان، شاعر و منتقد ادبی نیز در این مراسم گفت: «فرید» جزو شاعران آیینی و مذهبی است؛ آشنایی من با فرید به سال ۱۳۶۱ بر می‌گردد و فرید را می‌توان از چهره‌های ماندگار و ارزشمند شعر انقلاب به شمار آورد.
این شاعر کشورمان با بیان اینکه استاد طهماسبی در شعر انقلاب، کلامی پویا و شعرهای بسیاری ارزنده‌ای دارد، اظهار داشت: شعر «سبکباران خرامیدند و رفتند» و کاری که در ارتباط با حضرت زینت سروده یکی از کارهای بسیار قدرتمند و ماندگار بعد از انقلاب است.
در ادامه مصطفی محدثی خراسانی گفت: فرید در شعر انقلاب چهره منحصر به فردی است؛ همانگونه که سیدحسن حسینی، قیصرامین‌پور، میرشکاک، علی موسوی گرمارودی جز چهره‌های منحصر به فرد انقلاب هستند.
وی افزود: وقتی به پیکره‌ای که جریان شعر انقلاب را به وجود آوردند نگاه می‌کنیم می‌توان نقش آنان در شکل گیری شورای انقلاب فرهنگی را دید و همین منحصر به فرد بودن است که نقش اساسی آن‌ها را تبیین می‌کند و نبود هر کدامشان می‌توانست غم بزرگی برای جریان شعر انقلاب اسلامی باشد.
این شاعر کشورمان ادامه داد: یکی از پیشگامان تعبیر بصیرت که در ۴۰ سال اخیر متداول شده، «فرید» است و وی در اشعارش به روشنی هشدارهایی را می‌دهد و در برخی آثار «فرید» حوادثی که بعد از ۲۰ سال اتفاق افتاده را می‌توان مشاهده کرد.
خراسانی اظهار داشت: در شعر آیینی تغییر رویکردی اتفاق افتاده و ذهن شعر فارسی از توصیف صرف و بیان چگونگی وقایع دینی به تبیین و بیان چرایی مفاهیم دینی و خصوصا حماسه عاشورایی معطوف شده که فرید یکی از پیشگامان این تغییر رویکرد است.
وی ادامه داد: فرید با غزل «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود» تعریف درستی از حضرت زینب ارائه کرده است و و جایگاه اساسی و نقش این حضرت را در حماسه حسینی به تصویر کشیده است.
در ادامه این مراسم رضا اسماعیلی، شاعر گفت: ما مقوله‌ای به نام حجاب معاصرت را داریم به این معنی که چشممان از دیدن بزرگی بزرگانی که با ما هم دوره هستند عاجز است وگرنه بدون هیچگونه اغراض بسیاری از شاعران دوران انقلاب که «فرید» هم جزو آنهاست از نام آوران ادب پارسی به شمار می‌روند که انشاءالله آیندگان این چهره‌های شاخص را خواهند شناخت.
وی ادامه داد: قادر طهماسبی در ۳ حوزه آثار فاخری دارد؛ او در عرصه شعر چهره‌ای معترض و ابوذرگونه دارد و در جبهه مردم، بازی می‌کند و هرگاه انحرافی در انقلاب به وجود آمده در شعر‌هایش به آن اشاره کرده و خواستار اصلاح آن انحراف شده است.
این شاعر کشورمان در همین زمینه افزود: «فرید» در حوزه شعر دفاع مقدس نیز اهل تذکر و یادآوری است؛ وقتی که غبار غفلت و فراموشی بر سیمای رزمندگان اسلام می‌نشیند، «فرید» با تذکر و یادآوری به روحمان تلنگر می‌زند.
اسماعیلی با بیان اینکه امام می‌گفتند ما ملت گریه سیاسی هستیم و اگر هم گریه می‌کنیم، گریه‌مان مردم جهان را بیدار می‌کند، اظهار داشت: استاد طهماسبی در حوزه شعر آیینی سیمای حماسی و پیامبرگونه دارد. متاسفانه شعر آیینی ما به آسیب‌های فراوانی مبتلا شده ولی در آثار آیینی «فرید» با حماسه و پیام روبه رو هستیم و پیام انقلابی و بیدادگرانه در کالبد این آثار وجود دارد.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری بار‌ها یادآوری کرده‌اند که انقلاب ما انقلاب فرهنگی است و اکثر سیاستمداران انقلاب اسلامی اهل کتاب هستند و جای تعجب است در انقلابی که پیشانی نوشته آن فرهنگ است، اصحاب فرهنگ تا این حد مظلوم و غریب واقع می‌شوند.
این شاعر کشورمان گفت: متاسفانه در برزخ سیاسی که گرفتار شده‌ایم، سیاستمداران به یکه تازی مشغولند و فقط هیاهوی سیاست به گوشمان می‌خورد و در این میان اصحاب فکر و فرهنگ گم شده‌اند.
اسماعیلی با بیان اینکه برگزاری چنین بزرگداشت‌هایی کمک می‌کند تا فرهنگ از حاشیه خارج شود، افزود: چرا باید چنین اتفاقی بیفتد که فرهنگ مغلوب سیاست، اقتصاد و ورزش و سینما شود؟
وی با اشاره به اینکه فرید یکی از چهره‌های درخشان فرهنگی است و شاعری عارف و فرزانه به حساب می‌آید، افزود: وقتی به کسی عارف می‌گوییم ذهنیت غلطی در فکرمان شکل می‌گیرد و گمان می‌کنیم عارف کسی است که از سیاست، جامعه و مردم بریده و در گوشه‌ای با خودش خلوت کرده در صورتی که اینطور نیست.
این شاعر کشورمان در همین زمینه اضافه کرد: عارف یعنی کسی که اهل حکمت، معرفت و بصیرت است و «فرید» به معنای کامل کلمه، عارف به حساب می‌آید و کسی است که درد مظلوم و دین دارد و همین ویژگی‌ها باعث شده که اشعار فرید در ذهن و قلب مردم جای بگیرد.
اسماعیلی ادامه داد: همانگونه که پیامبر (ص) برای احیای مکارم اخلاقی برانگیخته شده، رسالت شاعران نیز احیای مکارم اخلاقی است.
وی افزود: متاسفانه جامعه امروز ما دچار بداخلاقی‌های سیاسی، ادبی، فرهنگی و اقتصادی شده است و فرزندانمان از ما فاصله گرفته‌اند. این مسئله هم به خودمان بر می‌گردد چرا که سعی نکردیم مکارم اخلاقی را احیا کنیم و اگر اهل فرهنگ و ادب در جایگاه‌شان قرار بگیرند می‌توان آرمان شهری که قیصر از آن نام برده را عینیت بخشید.
این شاعر کشورمان اضافه کرد: در تمام آثار «فرید» آموزه‌های اخلاقی دیده می‌شود و شعر وی ترویج کننده اخلاق، درستی، پاکی و... است.
وی با اشاره به اینکه ممکن است عده‌ای سوال کنند که چرا «فرید» کمتر دیده می‌شود، گفت: کسی که به معنی واقعی کلمه عارف و اهل حکمت و معرفت و بصیرت باشد، در خلوت خود با خدایش انس می‌گیرد و محصول این خلوت را به جامعه بر می‌گرداند.
اسماعیلی افزود: «فرید» در اشعارش به دنبال صنعت‌گری نبوده، بلکه همیشه حرفش را بدون ابهام و ایهام بیان می‌کند و به خاطر همین است که شعری بسیار شفاف، صریح و انقلابی ارائه می‌دهد.
وی اظهار داشت: در آموزه‌های دینی تقابل انسان و شیطان، خدا و شیطان، دیو و دلبر و... را می‌بینیم و فرید در اشعارش به دنبال انسان کامل است و در انتخاب اسامی کتاب‌های فرید نیز این تقابل وجود دارد. در یک سو زشتی و پلیدی و در سوی دیگر روشنی و صداقت، مردمداری و عدالت قرار دارد، جنگی که در تمام طول تاریخ بوده و تا قیام قیامت نیز ادامه دارد.
اسماعیلی در پایان سخنانش اشعاری از قادر طهماسبی را خواند و گفت: «فرید» کرامت‌های والای انسانی را با عجوزه شگرد دهر معامله نمی‌کند و به همین دلیل است که محجور است و در هوای ملکوتی تنفس می‌کند.
وی خاطر نشان کرد: در نگاه فرید تمام زشتی و پلیدی‌ها در قالب دیو و تمام خوبی‌ها و کرامات در چهره خداوند قرار دارند؛ در واقع شعرهای «فرید» حکم همان شیخی را دارد که با شب چراغ معرفت و عقلانیت در کره خاکی به دنبال رد پای انسان می‌گردد.
در ادامه علی محمد مودب گفت: در شعر «فرید» مغازله و معاشقه با شهادت را می‌بینیم که در ادبیات قبل و اوایل انقلاب وجود نداشت.
وی ادامه داد: «فرید» روایتگر این قشری است که در روزگار ما در بن بستی که غرب ساخته و مانند کپک تمام عالم را می‌گرفت گیر افتاده بود ولی با تلاش‌های انقلاب اسلامی قاعده بازی عوض شد و چهره دیگری از انسان را به زندگی غرب معرفی کرد.
این شاعر کشورمان با بیان اینکه شهادت فقط کشته شدن نیست که اگر این طوری باشد هوگوچاوز نیز به نوعی از کشته شدگان راه عدالت بود، اظهار داشت: فرید در یکی از اشعارش شهادت را تعریف می‌کند و اینجا شهادت با ولایت تعریف می‌شود و مرگی شهادت است که لحظه لحظه قبل از مرگ با ولایت در ارتباط باشد.
مودب گفت: شعر فرید یکی از زیبا‌ترین شعرهایی است که مفهوم شهادت در آن تجلی یافته است، این ویژگی خاص انقلاب اسلامی است.
وی با بیان اینکه ما می‌توانیم آماده ظهور امام زمان باشیم چنانچه که امام صادق (ع) در ماجرای تنور اصحاب را امتحان کرد، افزود: ما به مدت هشت سال در تنوری امتحان شدیم که انشاءالله از این امتحان روسفید بیرون آمده باشیم و امیدوارم با ایمان و خلوص و بازخوانی این تجربه‌ها بتوانیم آن دوران را احیا کنیم.
این شاعر کشورمان با بیان اینکه از «فرید» شعرهای مشهوری مانند مثنوی شهادت وجود دارد، گفت: به این اشعار نمی‌توان تنها به صرف شعر نگاه کرد بلکه برخی از این‌ها جریان انقلاب اسلامی را جهت دهی می‌کند و مثنوی شهادت «فرید» در آن دوران توانست داستان جنگ را زنده کند و شعرهایی از این جنس راه را نشان می‌دهند.
وی با بیان اینکه در حوزه‌های دیگر فرهنگ هزینه‌های بالایی می‌شود در حالی که شعر که اصلیترین هنر ماست و تاثیر فراوانی بر مخاطب دارد با هزینه بسیار کمی صورت می‌گیرد، افزود: نگاه کنید برای زبان فارسی چه کارهای صورت گرفته، ما بار‌ها دیده‌ایم برای نمایش‌ها و همایش‌هایی که تاثیر چندانی نیز ندارند میلیون‌ها تومان خرج می‌شود.
این شاعر کشورمان اظهار داشت: شعر فارسی محتاج صدقه بودجه‌های دولتی نیست ولی به مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی نیاز دارد و محتاج است که ساختارهای تولید، نشر و رسانه‌ها به درستی به وظایفشان عمل کنند و متاسفانه در فرهنگ ما سهم کتاب از کل حوزه فرهنگ سهم بسیار کمی است.
در ادامه علی انسانی، مداح اهل بیت (ع) گفت: شعرای امروز نوآوری دارند اما به محافل ادبی کمتر راه پیدا کرده‌اند در حالی که اشعار «فرید» هم اغنای ادبی دارد و هم در زندگی مردم راه یافته است.
وی با بیان اینکه فرید به شعر استحکام بخشیده است، خاطر نشان کرد: من خاک پای طهماسبی هستم و انشاءالله خداوند توانایی این شاعر را بیشتر کند.
در ادامه کاظم رستمی، پژوهشگر ادبی گفت: محتوا و انقلاب اسلامی همان چیزی که حضرت‌ام البنین به حضرت ابوالفضل (ع) یاد داد و انقلاب اسلامی زیبا‌ترین اثر هنری شیعه بر روی بوم نقاشی تاریخ است.
وی ادامه داد: اگر قائل باشیم که هر اثر هنری یک فرم و یک ساختار دارد، فرم انقلاب اسلامی همان حقیقت و وجود امثال میرشکاک، انسانی و قزوه و... است و ساختار آن نیز جمهوری اسلامی است.
این پژوهشگر در پایان خاطر نشان کرد: ما در سی و اندی سالی که از عمر انقلاب می‌گذرد شاعر اپوزیسیون نداشته‌ایم و همه شعرا، شعرای جمهوری اسلامی‌اند اما شاعرانی که به حاشیه کشانده می‌شوند با محتوای انقلاب اسلامی سر و کار دارند.
در ادامه علیرضا قزوه گفت: «فرید» یک خط شکن در شعر متعهد، انقلاب و آیینی و دفاع مقدس است و وی از جمله شاعرانی است که بنده شعر‌هایش را از حفظ هستم و هیچ کدام از ما به «فرید» نمی‌رسیم.
قزوه با بیان اینکه با من برای کاندیدا شدن در شورای شهر تماس گرفتند ولی قبول نکردم، گفت: شاید راه حل مشکلات اهل شعر این باشد که وارد چنین محافلی شوند و ما باید بگوییم تا اهل سیاست متوجه شوند که فرهنگ، اصل است و سیاست نمی‌تواند جای فرهنگ را بگیرد.
وی اضافه کرد: در کشور کوچک ارمنستان عکس شعرا و نویسندگانشان را بر روی پول‌هایشان چاپ می‌کنند. شعرا و نویسندگانی که همه‌شان با هم مانند فرید و قیصر ما نیستند.
در ادامه علیرضا قزوه گفت: ارمنستان کشوری است که نه کارخانه دارد و نه نفت ولی ۳ طبقه ساختمان به عنوان هتل نویسندگان و شاعران در آنجا وجود دارد و شاعران جوان در سال ۱۰ روز و شاعران باسابقه می‌توانند تا یک ماه در آنجا اقامت کنند. در سفری که به ارمنستان داشتم به وزیر ارشاد گله کردم که چرا کشور ما که این همه نفت و سابقه دارد نباید چنین جایی را برای شعرا و نویسندگان ایجاد کند.
در ادامه این مراسم امیری اسفندقه گفت: قرار بود در تالار وحدت از من تقدیر شود و با اینکه از درون شهوت حضور در آن مراسم را داشتم ولی اینکه از من قبل از «فرید» تجلیل شود را بی‌ادبی به شعر انقلاب می‌دانستم.
وی اظهار داشت: «فرید» نخستین معلم فرزندان شهید در حوزه شعر است و من به عنوان مشاور در کلاس‌های ادبی فرزندان شهدا در کنار او بوده‌ام.
این شاعر کشورمان افزود: «فرید» در حافظه زمانه حضور دارد و هیچ‌گاه کسی ندیده فرید شعرش را برای رسیدن به خواسته‌های دنیوی قرار دهد.
اسفندقه اضافه کرد: شعر «فرید» شعر خاوریات است و بسیاری از اشعار فرید را پشت ماشین‌ها می‌بینیم که نوشته شده و خوب است که صدای فرید با اشعارش در اختیار مردم قرار بگیرد.
اسفندقه در پایان خاطر نشان کرد: به خودم تبریک می‌گم که توانستم بر خود غلبه کنم و قبل از «فرید» مراسم تجلیلم را لغو کنم و خدا خواست که امروز در این برنامه به دست بوسی او آمدم.
قادر طهماسبی (فرید) در مراسم نکوداشتش گفت: شعر چیزی نیست جز عرق شرم من برای آنان که رفتند و از اینکه دوستان اینگونه راجع به من صحبت کردند، خجالت می‌کشم.
وی افزود: خود را شاعر نمی‌دانم و این تعارف نیست، بلکه خودم را در نقطه صفرمرزی می‌بینم که تازه می‌خواهم وارد عالم شعر شوم ولی باز هم نمی‌توانم و در آنجا مانده‌ام.
این شاعر کشورمان اظهار داشت: نمی‌خواهم با این حرف‌ها استعدادهای جوان را زیر سوال ببرم و یا ناامید کنم ولی احساس می‌کنم هرگاه شاعر به باوری رسید که همه چیز را می‌داند و برتری دارد همان جا مرگش فرا رسیده است.
این شاعر کشورمان افزود: شاعری که در حرکت است و اگر به او بگویید رسیده‌ای دیگر به چاه می‌افتد و اگر حرفی بزنم ممکن است تنگ نظران بگویند که نان به هم دیگر قرض می‌دهند.
در ادامه قادر طهماسبی شعری در وصف شهادت حضرت فاطمه (س) خواند.
در پایان این مراسم، با اهدا لوح تقدیر و هدایایی از مقام ادبی و اخلاقی قادر طهماسبی (فرید) تقدیر و قدردانی به عمل آمد.
چهارمین مراسم «شب شاعر» به همت خانه سرود انقلاب اسلامی در نخلستان اوج برگزار شد.
