سلسله نشست‌های تجربه‌های ایرانی تاریخ نگاری در پژوهشكده تاریخ اسلام
کارنامه تاریخ نگاری عبدالهادی حائری در سلسله نشست‌های تجربه‌های ایرانی تاریخ نگاری در پژوهشكده تاریخ اسلام نقد و بررسی می‌شود.
ایلنا: گروه روش‌شناسی و تاریخ نگاری پژوهشکده تاریخ اسلام، در صدد است سلسله نشست‌های تخصصی تجربه‌های ایرانی تاریخ نگاری را برگزار نماید. اولین نشست از این سلسله نشست‌ها، به نقد کارنامه تاریخ نگاری دکتر عبدالهادی حائری خواهد پرداخت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، عبدالهادی حائرى، مورخ معاصر ایرانى، در حدود سال ۱۳۱۴ خورشیدی در شهر قم، در خانواده‌اى روحانى و سر‌شناس متولد شد. به سبب مخالفت سرسختانه پدر با نظام جدید آموزش و پرورش، به مدرسه نرفت و چندى بعد، چون پدرش او را بی‌استعداد می‌دانست، به پارچه بافى گمارده شد. وى در حدود ۱۳۲۸، به ادامه تحصیل علاقه‌مند شد و توانست دوره شش ساله ابتدایى را در یک سال تحصیلى طى کند و از آن پس به طور جدّى تحصیل را ادامه داد.
حائرى در ۱۳۳۶ به دانشکده معقول و منقول تهران راه یافت. پس از گرفتن مدرک کارشناسى، در ۱۳۴۲ بورسیه دانشگاه مگ‌گیل کانادا در رشته تاریخ و خاورشناسى شد و پس از پشت سرگذاردن دشواری هاى بسیار، در ۱۳۵۲ از رساله دکترى خود دفاع کرد و بلافاصله در دانشگاه برکلى کالیفرنیا آغاز به تدریس کرد. وى اندکى پیش از پیروزى انقلاب اسلامى به ایران بازگشت و با رتبه دانشیارى در دانشگاه فردوسى مشهد استخدام شد.
پس از پیروزى انقلاب اسلامى و انقلاب فرهنگى، حائرى در جمع کمیته پژوهشگران وزارت علوم و شوراى عالى انقلاب فرهنگى به کار خود ادامه داد و در سال تحصیلى ۱۳۷۰ـ ۱۳۷۱ استاد نمونه کشور شد. وى در اواخر عمر به سرطان خون مبتلا شد و پس از دو سال، در ۲۳ تیر ۱۳۷۲ درگذشت. همسرش، زهرا افشارنژاد، گنجینه نفیسى از کتاب هاى فارسى، عربى، انگلیسى و فرانسه او را به دانشگاه فردوسى مشهد اهدا کرد.
حائرى در ۱۳۲۹ در کتابخانه‌اى در قم کتابدار شد و از این رهگذر با مطبوعات و دیدگاه هاى سیاسى و شیوه هاى نویسندگى و مباحث گوناگون فکرى و ایدئولوژیک آشنا شد و از همان زمان به فعالیت هاى قلمى در روزنامه‌ها و مجلات شهر قم و سپس تهران پرداخت. نخستین تکاپوهاى قلمى حائرى، در زمینه ادبیات و مسائل سیاسى و اجتماعى و دینى بود، اما بعد‌ها مشخصاً به کار در عرصه تاریخ پرداخت و چندین کتاب و بیش از شصت مقاله تألیف کرد.
برخى از مهم‌ترین آثار او بدین شرح است: «تشیع و مشروطیت و نقش ایرانیان مقیم عراق» که رساله دکتری اوست. کتاب دیگر او با عنوان «نخستین رویارویی هاى اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازى غرب»، در ۱۳۶۷ کتاب سال شد. انتشار دو کتاب مذکور موجب شهرت فراوان نویسنده در داخل و خارج از ایران گردید. از جمله دیگر آثار او «تاریخ جنبش‌ها و تکاپوهاى فراماسونگرى در کشورهاى اسلامى»، «ایران و جهان اسلام: پژوهش هایى تاریخى پیرامون چهره‌ها، اندیشه‌ها و جنبش‌ها»، «همگامى ایران و لیبى بر ضد امپریالیسم: دو سند تاریخى» و «آزادی هاى سیاسى و اجتماعى از دیدگاه اندیشه گران: گذرى بر نوشته‌هاى پارسى در دو سده واپسین» است. آخرین اثر حائرى، که در دوران بیمارى او نگاشته شده، کتاب «آنچه گذشت: نقشى از نیم قرن تکاپو» است که در واقع زندگینامه خودنوشت اوست.
حائری‌از نمایندگان برجسته نسل جدید مورخان ایرانى است که متأثر از تحولات معرفتى و روش‌شناسى رایج در غرب‌اند. صراحت بیان، دقت و بهره‌گیرى از منابع متنوع و گسترده مراکز اسناد کشورهایى چون آمریکا و انگلستان و نیز کتابخانه‌هاى معتبر دنیا و نیز روشمندى او در بررسى تحولات تاریخى، جایگاه ممتازى به آثار پژوهشى وى بخشیده است.
تأکید بر شناخت جریان هاى فکرى در پژوهش تاریخى؛ نواندیشى در پژوهش؛ تأکید بر عنصر تحلیل در پژوهش تاریخى؛ تأکید بر به‌کارگیرى نظریه در پژوهش تاریخى و پایبندى به استناد در پژوهش تاریخى از عناصر اصلى سبک تاریخ‌نگارى حائرى است.
نشست نقد تاریخ نگاری استاد حائری روز شنبه ۲۸ بهمن ماه با حضور اساتید گرامی آقایان دکتر حجت فلاح توتکار و دکتر محمدتقی ایمان‌پور در محل پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.
