برترین‌های مسابقه طراحی معماری آرامگاه شمس معرفی شدند
ایرج اعتصام، حبیب قدیرزاده، اکبر سرداری، امیرپویا اصغری، طا‌ها مرقاتی، انصاریان، مریم نوروزشاد، آلما فاضلی، توفیق سبحانی و آزاده پیروزمند به عنوان برترین‌های مسابقه معماری آرامگاه شمس معرفی شدند.
ایلنا: عصر روز گذشته - ۱۶ بهمن - تالار شمس و نگارخانه اکو میزبان جامعهٔ معماران ایران بود تا با نمایش منتخبی از ماکت‌های ارایه شده در مسابقهٔ طراحی معماری آرامگاه شمس تبریز در خوی طرح‌های بر‌تر را معرفی و جوایز برگزیدگان را اهدا کند.
به گزارش ایلنا به نقل از موسسه فرهنگی اکو، این مراسم که از ساعت ۱۵ با گشایش نمایشگاه در گالری اکو آغاز شد، با حضور اهالی فرهنگ، هنر و نیز نمایندگان مردم خوی همراه بود.
حجت‌اله ایوبی در مراسم اهدای جوایز مسابقه طراحی معماری مقبره شمس تبریزی در خوی گفت: وقتی بارگاه شمس تبریزی در ذهن مردم ما ساخته شود، بسیار ساده‌تر از آن به صورت فیزیکی هم می‌توان این آرامگاه را برپا کرد و از این جهت این مسابقه جزو نوادر مسابقاتی است که هیچ بازنده‌ای ندارد و تمام معمارانی که پای چشمه عرفان زلال مولانا و شمس نشسته‌اند برنده این رویداد محسوب می‌شوند.
در مراسمی که شامگاه ۱۶ بهمن ماه در تالار شمس موسسه فرهنگی اکو برپا شده بود، رئیس بنیاد شمس تبریزی مولانا با اظهار خرسندی از سرانجام این مسابقه گفت: فکر می‌کنم این روز در تاریخ این مرز و بوم ثبت خواهد شد، زیرا روزی است که ندای ملکوتی و سخنان زیبای شمس تبریزی بار دیگر به واسطه آن شنیده می‌شود.
او اضافه کرد: ۸۰۰ سال گذشت تا ما سخن شمس تبریزی را بار دیگر بشنویم و به ندای او گوش بسپاریم و از این جهت، امروز روزی است که به تماشای عرفان ناب ایرانی و اسلامی می‌نشینیم؛ در واقع ما در این روز به تماشای اندرون شمس تبریزی نشسته‌ایم.
ایوبی با تاکید بر آنکه راه شناخت و فهم مولانا تنها با گذر از شمس تبریزی و شناخت او می‌سر می‌شود، گفت: ما تا مقالات شمس را درنیابیم مولانا را نمی‌فهمیم و این نظری است که امسال استاد موحد با تحقیقات بسیار طی این سال‌ها به آن رسیده‌اند و امروز از این جهت روز بازگشت به خویشتن است و می‌خواهیم به واسطه آن به ریشه‌ها و نه به شاخه‌ها بچسبیم.
رییس بنیاد شمس تبریزی و مولانا با تاکید بر لزوم رجوع دوباره به شمس تبریزی توضیح داد: رجوع به شمس در واقع رجوع به تمام آن چیزی است که داشته‌ایم و همین سوال هم باعث شد که امثال استاد موحد در مقالات متعدد از قرار گرفتن آرامگاه شمس در خوی خبر دهد و از سال ۸۶ که جشنواره‌ای را با حضور بسیاری از بزرگان فرهنگ و ادب در مزار مهجور و متروک شمس در خوی برگزار کردیم در واقع به او سلام گفتیم و سخنش را شنیدیم.
او اضافه کرد: از آن تاریخ به بعد همه ما همت و عزم خود را جزم کردیم تا این مزار فراموش شده را بار دیگر احیا کنیم و امروز با اعلام نتیجه بزرگ طراحی معماری مقبره شمس تبریزی این راه دراز طی شده را نمایان می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چگونه امروز مزار و آرامگاه شمس در دل و جان اندیشه و ذهن ما جای گرفته است.
ایوبی با تاکید بر این نکته که هیچ گونه نگرانی نسبت به ساخت فیزیکی مقبره شمس تبریزی ندارد توضیح داد: وقتی بارگاه شمس در ذهن مردم ما ساخته شود بسیار ساده‌تر از آن به صورت فیزیکی هم می‌توان این آرامگاه را برپا کرد. از این جهت مسابقهٔ طراحی معماری مقبره شمس تبریزی در خوی هیچ بازنده‌ای ندارد و تمام معمارانی که پای چشمه عرفان زلال مولانا و شمس نشسته‌اند برنده این مسابقه محسوب می‌شوند.
رییس بنیاد شمس تبریزی و مولانا افزود: بسیاری در تمام این سال‌ها حتا نسبت به وجود مقالات شمس بی‌خبر بودند و او را افسانه‌ای می‌پنداشتند اما آثاری که در این مسابقه به دست ما رسید نشان داد که چگونه معماران به جست‌و‌جوی شمس تبریزی و اندیشهٔ او پرداخته‌اند و به همین دلیل هم تمام راه یافتگان به این مسابقه برنده آن محسوب می‌شوند.
ایوبی در پایان سخنانش تصریح کرد: هیچ کس در این یکسال گذشته فکر نمی‌کرد که کار عادی انجام داده است و از این جهت داوری مسابقه چهار روز به طول انجامید و ما احساس کردیم که باید نتایج این داوری و مراحل آن در قالب یک مجموع صوتی و تصویری ارائه شود زیرا که همانند یک دوره لیسانس و فوق لیسانس معماری می‌توانند برای هنرجویان این رشته موثر واقع شود و این سی دی پیشکش موسسه اکو به بنیاد شمس و جامعه معماران است تا از آن بسیار بیاموزند.
در ادامه این مراسم، بنیاد شمس تبریزی و مولانا از اعضای بنیاد معماری می‌رمیران که برای برگزاری این مسابقه تلاش کرده بودند، قدردانی کرد.
در این بخش ایرج اعتصام، حبیب قدیرزاده، اکبر سرداری، امیرپویا اصغری، طا‌ها مرقاتی، انصاریان، مریم نوروزشاد، آلما فاضلی، توفیق سبحانی و آزاده پیروزمند تقدیر شدند.
سپس توفیق سبحانی به نمایندگی از بنیاد شمس تبریزی و مولانا در سخنانی با یاد کردن از اساتیدی چون ریاحی و محمد علی موحد گفت: زنده یاد دکتر ریاحی که از قبل از انقلاب با ایشان هم نشین بودم همواره فکر و ذهنش نسبت به ساخت مقبره شمس مشغول بود و می‌گفت که مقبره شمس باید درشان مولانا و شمس تبریزی ساخته شود. در کنار ایشان هم یکی دیگر از ناجیان شمس تبریزی استاد محمدعلی موحد است که با چاپ مقالاتشان با شمس تبریزی آشنا شدیم و به شخصه با مطالعه نوشته‌های استاد موحد متوجه شدم که تا چه اندازه گفته‌های شمس معنی‌دار است. او همچنین از حجت‌الله ایوبی و صبوری‌اش در این مسیر قدردانی کرد و افزود: طی پنج شش سال گذشته فهمیدم که این کار چگونه به همت دکتر ایوبی پا گرفت و از باد و باران گزندی پیدا نکرد.
سبحانی در پایان با اشاره به این نکته که چیزی از معماری نمی‌داند گفت: بعضی از طرح‌های معماران را که برای این مسابقه ارائه شده بود در ذهن تجسمی کردم و دست مریزاد می‌گفتم. لذا امیدوارم با این نتایج تحولی در ساختار ابنیهٔ افتخارآمیز تاریخی‌امان به وقوع بپیوندد.
حسین صدر - نماینده شهرستان خوی در مجلس شورای اسلامی- نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: امروز در جمع افرادی حضور دارم که علاقه‌مند به ادبیات، شعر، عرفان، پاکی و صفا هستند و خوشحالم که در جمع فرهیختگان اهل خوی و یا دلبستگان شمس و مولانا حضور دارم.
او اضافه کرد: بعد از اینکه به عنوان نماینده مجلس کار خود را ادامه دادم بهتر فهمیدم که چرا شمس تبریزی بعد از ناملایماتی که در قونیه دیده بود در خوی سکنا گزید و حیاتش را این شهر ادامه داد. زیرا که مردم خوی بی‌نظیر و قدر‌شناس هستند و اگر شما یک قدم بردارید آن‌ها صدقدم بر می‌دارند. این مردم به ادب و دیانت معروف هستند.
صدر مردم شهرستان خوی را فرهیخته‌ترین مردمان این کشور دانست و افزود: در این حرف اغراق نمی‌کنم زیرا که این مردم عادل، اهل ادب و هنر هستند و برای شعر و عرفان ارزش بالایی قائل می‌شوند.
نماینده شهرستان خوی در ادامه با نوید این نکته که برای میزبانی گردشگران و ساخت مقبره شمس هر نوع آمادگی فراهم است گفت: زیرساخت‌های شهرستان خوی برای پذیرش مهمانان آماده می‌شود. فرودگاه، راه آهن و مرز خوی به عنوان کوتاه‌ترین فاصله خاکی با اروپا همراه با هتل‌ها و دیگر امکانات در حال تکمیل است و امیدواریم در آینده بهار خوی هرچه بیشتر میزبان هنردوستان و گردشگران باشد.
او در پایان سخنانش در پاسخ به یکی از حاضران در سالن که سوالی درباره اقدامات او به عنوان نماینده خوی پرسیده بود، گفت: ما در این مدت کارهای بزرگی انجام دادیم مرزی را که ۳۶ سال بسته بود باز کردیم، بیمارستان آیت الله خمینی را که ۲۰ سال بلاتکلیف بود سروسامان دادیم، سد غازان و نیروگاه را سرانجام بخشیدیم و بسیاری از راه‌های روستایی را اصلاح کردیم. البته مردم خوی شایسته‌تر از اقدامات اینجانب هستند اما تمام هم و غم ما این است که نگذریم این گوهر گران‌ب‌ها مهجور بماند و تلاش داریم نتایج این مسابقه به ثمر برسد.
ایرج اعتصام رئیس بنیاد معماری می‌رمیران نیز در بخش دیگری از این مراسم درباره چگونگی اعلام فراخوان این مسابقه گفت: بنیاد می‌رمیران اصولا یک بنیاد فرهنگی است که اساس کارش را در برنامه‌های فرهنگی متمرکز کرده است و چندی پیش قراردادی را با بنیاد شمس تبریزی و مولانا به امضا رساند تا براساس آن بازدیدهایی از محل انجام و به پیوست آن فراخوانی برای طراحی معماری مقبره شمس تبریزی در خوی انجام شود که این کار حدود دو سال به طول انجامید.
او با اشاره به استقبال شرکت کنندگان از این مسابقه توضیح داد: بیش از آنچه که انتظار داشتیم معماران مراجعه کردند و این اتفاق نشان‌دهنده اهمیت موضوع و جایگاه حضرت شمس و کار بزرگی است که در این زمینه باید انجام شود به طوری که حدود ۱۸۰۰ مراجعه کننده و بیش از ۲۰۰ پروژه به دست ما رسید که البته بسیاری از این پروژه‌ها به صورت گروهی در تیم‌های مهندسی انجام شده بود.
اعتصام با اشاره به اولویت‌های هیات داوران برای گزینش این آثار گفت: قطعا آنچه که به دست ما رسیده بود براساس خواسته‌های مطرح شده در فراخوان و ویژگی‌هایی بود که بنیاد با در نظر گرفتن محدودیت‌های محوطه زمین، برنامه‌های آتی این مجموعه، بافت قدیمی شمال، ساختمان‌های جنوبی و محدودیت‌های گورستان قدیمی مدنظر بود و نشان می‌داد که ساخت این بنا یک ساخت عادی نیست بلکه تمام این ویژگی‌ها باید در طراحی آن رعایت شود تا یک یادگاری ویژه از شمس تبریزی برای آیندگان باقی بماند.
رئیس بنیاد معماری می‌رمیران و یکی از اعضای هیات داوران این مسابقه تصریح کرد: برای آنکه شرکت کنندگان بهتر با وضعیت آشنا باشند مختصری از شمس نوشتیم اما خوشبختانه آثاری که به دست ما رسید نشان داد که چگونه معماران کار کردند و با عشق و علاقه دیدگاه‌های مهم فلسفی شمس و مولانا را تعقیب نمودند به خصوص آثار گروه معماران جوان برای ما اهمیت ویژه‌ای داشت.
اعتصام خاطر نشان کرد: هیات داوری تلاش کرد تا علاوه بر معماران از افرادی همچون حسن بلخاری و عباس کیارستمی دعوت به عمل آورد تا با مجموع نظرات هنری و فلسفی این دو نفر در کنار یک تیم متخصص از معماران کار انتخاب را انجام دهد. البته ممکن بود اختلاف عقیده و سلیقه وجود داشته باشد اما این اتفاق منجر به رنجش کسی نشد و طی جلسات متعدد به یک اتفاق نظر دست پیدا کردیم.
این معمار با سابقه با اشاره به نزدیک بودن برخی از پروژه‌ها و سخت‌شدن کار داوری گفت: در مواردی به قدری ایده‌ها به هم نزدیک بود که انتخاب میان پروژه اول، دوم و سوم کار سختی می‌شد و به همین دلیل هم طی یک روز داوری عملی نبود بلکه باید برای چند روز به طول می‌انجامید که این اتفاق افتاد و ما در چند جلسه پشت سر هم آثار را با دقت بررسی کردیم و آنهایی که خواسته‌های داوری را رعایت نکرده بودند را کنار گذاشتیم و از میان این ۲۰۰ تن به ۴۶ پروژه رسیدیم.
اعتصام اضافه کرد: بعد از ارزیابی دقیق‌تر ماکت این اثار نهایتا ۲۰ اثر انتخاب شد که باید از بین آن‌ها نفرات اول تا سوم را در نظر می‌گرفتیم. اما به جایی رسیدیم که شش پروژه را به عنوان طرح‌های بر‌تر انتخاب کردیم و صلاح ندیدیم آنچه را که دارای نقص و ایراد است به عنوان طرح بر‌تر انتخاب کنیم. لذا با موافقت بنیاد شمس و مولانا بار دیگر به معماران وقت اضافی دادیم تا طرح‌های اصلاح شده را مجددا ارائه کنند و از میان آن‌ها توانستیم رای گیری نهایی را انجام دهیم.
به گفته این نماینده هیات داوران، در جلسه پایانی داوری شرکت کنندگان نیز حضور داشتند و به تفکیک درباره طرح‌هایشان توضیح دادند که این اتفاق در مسیر تصمیم گیری و انتخاب داوران موثر واقع شد و نشان داد که هر کدام از طرح‌ها تا چه اندازه به دیدگاه شمس تبریزی نزدیک شده است و تا چه اندازه جای کار دارد. البته هر کدام از این طرح‌ها نیاز به کار بیشتری دارد که بنیاد شمس تبریزی و مولانا برای اجرای آن باید تصمیم نهایی را اتخاذ کند.
در ادامه این مراسم دو تابلو از نمایش رستاخیز عشق با موضوع ملاقات شمس تبریزی و مولانا توسط گروه تئا‌تر سایه مهر اجرا شد.
سپس حسن بلخاری به نمایندگی از اعضای هیات داوران بیانیه این مسابقه را خواند.
در بیانیهٔ هیات داوران آمده بود:
بدون تردید شمس الدین محمد تبریزی از جمله عرفای بزرگ و حکمای نامدار و شوریده‌ای است که تأثیر شگفت و شگرفش در تاریخ حکمت و عرفان اسلامی، با ظهور بی‌بدیل مردی از تبار عاشقان و عارفان یعنی مولانا محمد جلال الدین مولوی آشکار و اظهار می‌شود که مولانا خود از ملاقات او حیران و خیالی از خیالات او می‌داند.
آرامگاه این عارف بزرگ در شهرستان خوی، گرانقدر‌ترین فرصت برای ایرانیان فرهنگ مدار، معرفت محور و عاشق و عارف مسلکی است که با ساخت بنایی با شکوه و درخور شمس الحق (شمس حقیقت) دین خود را به تاریخ درخشان این مرز و بوم و ارادت خود را به رهروان عرصه عشق و عرفان ادا نمایند پس کار ارزشمند انتخاب و داوری طرح‌های رسیده برای ساخت این بنا که به همت بنیاد شمس تبریزی و مولانا و بنیاد معماری می‌رمیران انجام گرفت و به لطف حق تا انجام و اجرای نهایی این آرامگاه با شکوه ادامه خواهد یافت برگ زرینی در تاریخ عرفان و معماری این سرزمین است.
داوران با اتکا به روحیات شمس و تجربه بزرگ معماران ایرانی وکارایی و کارآمدیهای که چنین بنایی باید داشته باشد همچنین قابلیت اجرایی آن به داوری ۲۲۴ طرحی که از ۱۸۰۰ شرکت کننده به دبیرخانه بنیاد معماری می‌رمیران تحویل شده بود پرداختند.
آنچه در جلسات مداوم داوری انتخاب و اعلام شد، گرچه غایت مطلوب داوران بر مبنای معیارهای فوق‌الذکر نبود، اما از تلاش عاشقانه و عالمانه کسانی که به عشق اعتلای ایران زمین در این مسابقه، عشق و علم خود را در معرض قضاوت قرار دادند سپاسگزاری می‌شود؛ بر این اساس، پیشنهاد هیات داوران تشکیل یک کمیته فنی متشکل از داوران و گروهی به انتخاب بنیاد شمس و مولاناست تا طرح‌هایی با رویکرد انتخاب تلفیقی و اجرایی (از طرح‌های برگزیده) را به ثمر رسانند.
هیات داوران سپاس خود را از تمامی شرکت کنندگان محترم، برگزیدگان و مجریان و دست اندرکاران این طرح عظیم اعلام داشته توفیق و تعالی آنان را از درگاه خداوند متعال خواستار است.
در ادامه بنیاد شمس تبریزی و کرسی معماری اسلامی یونسکو، لوح تقدیری را به اعضای هیات داوران این مسابقه متشکل از ایرج اعتصام، سید محمد بهشتی، عباس کیارستمی، حسن بلخاری، فریار جواهریان، داراب دیوا، نادر اردلان، علی صارمی، شهاب کاتوزیان اهدا کردند.
همچنین لوح تقدیر بنیاد شمس تبریزی و مولانا به ۲۰ گروه برگزیده‌ای که آثارشان توسط هیات داوران بررسی شده بود، اهدا شد.
در بخش پایانی این مراسم پنج جایزه برگزیده این مسابقه بدون در نظر گرفتن رتبه نخست به شش گروه معماری اهدا شد.
هیات داوران این مسابقه جایزه دوم را به طرح ارایه‌شده ازسوی «مهندسین مشاور حاجی‌زاده و همکاران» (با امتیاز ۶۰) و جایزهٔ سوم را به طرح «سامان سیار» و «مریم شیرسلیمیان» (با امتیاز ۵۱) اهدا کرد.
همچنین طرح ارایه شده از سوی فرشاد کازرونی، فرناز بخشی و آذین کاظم سلطانی و نیز طرح RMM گروه معماری (هر کدام با ۴۹ امتیاز) مشترکا جایزه چهارم و طرح حامد رضایی، مژگان رضاخانی و مهدی گلزاری (با امتیاز ۴۸) جایزه پنجم را دریافت کردند.
بنا بر آرای هیات داوران طرح ارایه‌شده از سوی پیمان اسحاقی، مجتبی داوری و مهدی احمدی (با امتیاز ۲۸) طرح منتخب ششم بود.
۱۲، ۸، ۵، ۳ و ۲ میلیون تومان به ترتیب جایزه‌های نقدی پرداخت شده به برندگان مسابقه بود.
