مستند سازان امروز هیچ چشم انداز روشنی ندارند

 ایلنا:محسن خان جهانی  كار گردان سینمای مستند كه  بیش از یك دهه است در سینمای مستند فعال است و تاكنون 18 فیلم مستند ساخته است با ارسال نامه سر گشاده به شفیع آقا محمدیان مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی  نگرانی خود را درباره ی وضعیت تولید فیلم مستند  و سرانجام طرح صد سند مستند ابراز كرده است.

 به گزارش خبرنگار ایلنا؛ کارگردان فیلمهایی چون «صندلی 257»، «شهرپولکی»، «یاردبستانی» با اشاره به وضعیت نامناسب این روزهای تولید در سینمای مستند که به تبع ناشی از وضعیت کلی سینمای ایران است، در این نامه نوشته است: این روزها وضعیت تولید مستند نابسامان است و یقینا عملکرد متولی اصلی تولید مستند یعنی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هم در بوجود آمدن این شرایط نابسامان تاثیرگذار بوده است.

وی ادامه داده است: اجرایی شدن و به سرانجام رسیدن این طرح می توانست وضعیت نابسامان تولید مستند را تاحدی به سامان کند اما با توجه به عملیاتی نشدن ساخت اغلب طرح های صد سند ترجیح می دهم پس از چند بار نامه به مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی این بار نامه ام را سرگشاده منتشر کنم تا به عنوان مستندسازی که تقریبا یک دهه است بصورت حرفه ای در زمینه ی تولید فعال بوده ام هشدار باشد برای وضعیت تولید در سینمای مستند و مسوولان را متوجه کنم که آینده ی شغلی من و همکارانم با این شرایط به مخاطره افتاده است و هیچ چشم انداز روشنی نداریم.

 در ادامه نامه  خان جهانی خطاب به آقا محمدیان آمده است:

« بیش از سه ماه است، طرح مستند «بزرگراه سبز» را در راستای «صد سند مستند» به این مركز ارایه داده‌ام اما هنوز هیچ پاسخ روشنی درباره‌ی سرانجام ساخت این مستند دریافت نكرده ام.

آقای آقامحمدیان با توجه به بلاتكلیفی اغلب طرح‌‌های «صد سند مستند» لازم می‌دانم برخی نكات را برای ثبت در تاریخ برشمرم.

در پی جلسات متمادی كه تابستان امسال از سوی مركز تحت مدیریت شما با حضور مستندسازان از طیف‌ها و قشرهای مختلف برگزار شد و اینجانب هم در یكی از آن جلسات حضور داشتم امید می‌رفت، طرح «صد سند مستند» با توجه به عنوان و ضرورت ثبت تاریخی با سرعت بیشتری به سرانجام برسد اما همچنان با روند كندی پیش می‌‌رود و شاید بتوان گفت كه اساسا متوقف شده است.

ای كاش به احترام حداقل فرصتی كه جمعی از مستندسازان پیشكسوت و جوان برای جلسات «صد سند» گذاشتند، شرایط اجرایی شدن طرح‌های پیشنهادی فراهم می‌شد و حداقل با برگزاری جلسات دیگری، طرح‌های پیشنهادی با حضور مستندسازان مورد بررسی قرار می‌گرفت و دلایل نپذیرفتن آنها یا كند طی شدن مراحل تولید آنها شفاف اعلام می‌شد، نه اینكه در پشت اتاق‌های دربسته و بدون هیچ دیالوگی درباره‌ی سرنوشت این طرح‌ها تصمیم‌گیری شود و سرانجام هم پاسخ شفافی ارایه نشود.

و ای كاش رسانه‌های مكتوب و تصویری و اختتامیه‌ی جشنواره‌ها محل مطرح كردند، دغدغه‌های ما و پاسخ‌های مدیران نمی‌شد و ما با هم دیالوگ بهتری برقرارمی‌كردیم. (در اختتامیه‌ی اخیر جشنواره‌ی سینما حقیقت پس از دریافت جایزه‌‌ام خطاب به جنابعالی و ریاست سازمان سینمایی خواستار سرانجام طرح صد سند شدم)

البته باید انصاف داشته باشم چون در مورد طرح اینجانب «بزرگراه سبز» همان‌طور كه در نامه‌های قبلی‌ام مطرح كردم، من با شما، اوایل آبان ماه جلسه‌ای داشتم و اتفاقا هم با قول مساعد جنابعالی و مدیر فرهنگی مركز گسترش درباره‌ی ساخته شدن این طرح مواجه شدم.

اما متاسفانه با مراجعات بعد‌ی به مركز متوجه شدم هیچ دستورالعمل اجرایی برای این طرح نیست و ای كاش می‌دانستم علی رغم نظر مساعد شما در آن جلسه چگونه به یكباره در مراجعات بعدی اینجانب به مركز گسترش، قول مساعد اولیه به فراموشی سپرده شد و با پاسخ «نوبت كار شما نیست» مواجه شدم.

آیا فکر نمی‌کنید این تغییرذائقه ناگهانی حاصل سمپاشی‌های یک تفکر یا یک شخص باشد نه یک جمع؟! چرا که اطمینان دارم این جمع و یا شورا وجود خارجی ندارد وگرنه چطور ممکن است یک جمع نظر خود را به ناگهان تغییر دهد. آیا فکر نمی‎کنید نظر یک شخص بتواند سیستم پویای یک روند فیلمسازی را در حد تفکرات شخصی نزول دهد؟!

اما آنچه این روزها مرا بیشتر به فكر وا می‌دارد، پاسخ به برخی پرسش‌هایی است كه ذهن من و همكارانم را مشغول كرده است، پرسش‌هایی كه این روزها در گفت‌وگوهای رسمی و غیررسمی هم‌صنفی‌هایم می‌شنوم.

1 ـ تقریبا از تیر ماه و تاریخ برگزاری اولین جلسات «صد سند» شش ماه می‌گذرد آیا در این شش ماه نباید از بین صد سند مستند، حداقل 20 طرح اجرایی می‌شد؟ البته شما در تاریخ 11 آذر ماه در پی طرح نقطه‌‌ نظرات برخی مستندسازها درباره‌ی سرانجام طرح صد سند در یك نشست مطبوعاتی با رسانه‌ها از هشت پروژه نام بردید كه البته قطعی شدن ساخت یكی از پروژه‌ها به نام «تاریخ ترجمه در ایران» از سوی یك مستندساز در رسانه‌ها پس از چند روز تكذیب شد حال به نظر خودتان بعد از شش ماه با قطعی شدن ساخت 7 پروژه از پروژه‌‌‌‌‌‌ی صد سند مستند،اقدام موثری انجام شده است؟!

2ـ یادآوری برخی موارد مطرح شده در نشست خبری 11 آذر ماه حائز اهمیت است.

در آن نشست معاون محترم فرهنگی مركز گسترش مطرح كردند كه حداقل پروسه‌ی تولید صد سند، سه سال طول خواهد كشید سوال من این است چه ضمانتی وجود دارد كه مدیریت مركز در این سه سال تغییر نكند و مدیریت بعدی هم پروژه‌ی صد سند در اولویت كاریش باشد؟ چون روند پاك كردن و فراموش كردن طرح‌ها و كارهای مدیران قبلی به امر مرسومی در جامعه‌ی ما تبدیل شده است.

نكته‌ی دیگری اینكه معاونت محترم فرهنگی مركزگسترش در آن نشست به خبرنگاران گفتند كه افرادی به اجرایی نشدن طرح صد سند معترض هستند كه با مركز قرارداد طولانی‌مدت دارند، ای كاش شفاف می‌كردید هركدام از معترض‌ها چه طرح‌هایی در دست ساخت دارند؟!

آقای آقامحمدیان

3 ـ ای كاش به رسانه‌ها و مستندسازان بودجه‌ واقعی طرح صد سند را اعلام می‌كردید و شفاف‌تر می‌گفتید آیا این بودجه را سازمان سینمایی در اختیارتان گذاشته است؟ اوایل آذر ماه در رسانه‌ها از قول آقای شمقدری گفت‌وگویی درباره‌ی بودجه‌ی سینمای مستند منتشر شد كه حكایت از كاهش سی‌ درصدی بودجه‌ی این بخش از سینما مانند سایر بخش‌ها داشت. ریاست محترم سازمان سینمایی در آن گفت‌وگو اعلام كردند كه اگر طرح قابل توجه مستندی وجود داشته باشد و مركز گسترش بودجه‌ی ساخت آن را در اختیار نداشته باشد،سازمان سینمایی سعی می‌كند از آن طرح حمایت كند اما آیا بهتر نیست شما به عنوان متولی سینمای مستند پیگیر باشید كه بودجه مستقیما از سوی مركز به طرح‌های اینچنینی، تزریق شود؟

4 ـ در جلسات طرح صد سند كه تابستان برگزار شد، مطرح كردید كه با توجه به تشكیل سازمان سینمایی برای مركز گسترش ماموریت‌های جدیدی تعریف شده است، لطفا شفاف‌تر ماموریت‌های مركز گسترش را در چارت جدید سازمان سینمایی برای ما مستندسازان تشریح كنید تا ما هم سطح توقعاتمان را بدانیم.

در جلسه‌ی طرح صد سند اعلام كردید كه به دنبال ارتقاء كیفیت آثار هستید و قصد برگزاری همایش «دور از سایه» را دارید كه به بازتعریف سینمای تجربی بپردازید. پرسشم این است كه پس از برگزاری این همایش به هدف‌تان برای بازتعریف رسیدید؟! و اگر به این تعریف دست یافتید، قرار است ما از این پس در روند تولیدات مستند چه تغییراتی را شاهد باشیم؟

آقای آقامحمدیان

مدیرعامل محترم مركز گسترش سینمای مستند و تجربی از شما به عنوان مدیری كه در بخش تولید فیلم مستند فعالیت داشته‌اید، انتظار می‌رود كه به فكر مستندسازان جوانی باشید كه این روزها بیكار هستند و طرح‌هایشان در مراكز مختلف تولید پشت درهای بسته مانده است، بخصوص پشت در مركزی كه متولی سینمای مستند و تجربی است! مستندسازان بیكارنذ آنها را دریابید و به جای پیگیری تولید فیلم‌های فاخر سینمایی،موتور فیلم‌سازی مستند را روشن كنید كه دیگر رو به خاموشی است.

در بخش پایانی این نوشتار كه به قصد بهبود یافتن شرایط و روشن شدن برخی ابهامات نوشته شده است،لازم می دانم تاكید كنم من هیچ قرارداد طولانی‌مدتی با این مركز ندارم.

آقای آقامحمدیان شما بهتر از من مستندساز می‌دانید كه میز و صندلی مدیریت خیلی پایدار نیست پس فرصتی را كه دارید دریابید و فرصت ثبت طرح‌های صد سند مستند را در دوره‌ی مدیریت‌ خود ثبت كنید.

امیدوارم بزودی فضای گفت‌‌وگو با مستندسازان درباره‌ی سرانجام طرح (صد سند مستند) و به راه افتادن موتور مستندسازی در مركز فراهم شود و این نامه جوابیه‌های معمول و بدون راه‌حل را به دنبال نداشته باشد.

اینجانب محسن خان‌جهانی سازنده آثاری چون صندلی شماره 257 شهرپولكی كلاه شیشه‌ای و... طبق روال سه ماه گذشته در نوزدهم هر ماه نامه‌ای برای پیگیری و ساخت یك سند از صد سند مستند نوشته‌ام و باز هم خواهم نوشت تا پیگیری‎هایم به نتیجه برسد.