استفاده ابزاری از اعتراضات کارگری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی

یک فعال مستقل کارگری در مناطق ویژه و آزاد اقتصادی از سوءاستفاده بعضی پیمانکاران دست دوم و سوم پروژه‌های نفت و پتروشیمی از اعتراضات کارگری، به قصد فشار وارد کردن به پیمانکار اصلی و کارفرمایان پرده برداشت.

«ناصر آغاجری» در این باره به ایلنا گفت: در غیاب نهادهای مستقل صنفی، به غیر از اعتراض‌های خودجوش که برای کارفرمایان و پیمانکاران جنبه پیش بینی نشده دارد، در برخی مواقع پیمانکاران دست دوم و سوم برای تحت فشار قراردادن کارفرما و پیمانکار اصلی، کارگران خود را بصورت غیر مستقیم به سمت اعتراض کردن هدایت می‌کنند.

آغاجری با بیان اینکه کارگران مناطق آزاد و ویژه همچون بسیاری از کارگران سایر نقاط ایران برای بدست آوردن حقوق اولیه کار با مشکلات متعددی مواجه‌اند، ادامه داد: به دلیل مختار بودن کارفرمایان به اجرا نکردن مواد حمایتی قانون کار و همچنین محدودیت‌های ناشی از اجرای قوانین خاص حامی صرف سرمایه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، مشکلاتی همچون تأخیر چهار تا پنج ماهه در پرداخت حقوق، برخوردار نبودن از حق مرخصی، پرداخت نشده حق سنوات و حق اضافه کاری و عدم بهسازی شرایط نامطلوب و طاقت فرسای محیط کار، به مسائل عادی و روزمره در زندگی کارگران این مناطق بدل شده است.

این فعال کارگری گفت: به عنوان مثال قوانین حاکم بر این مناطق به کارگران اجازه تشکیل نهادهای صنفی مستقل را نمی‌دهد و بنابراین کارگرانی که در این مناطق کار می‌کنند هیچ ابزاری برای پیگیری خواسته‌های خود ندارند.

وی بایادآوری اینکه کارگرانی که در پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کار می‌کنند همگی در استخدام موقت پیمانکاران دست دوم و سوم هستند، گفت: نبود تشکلهای صنفی کارگری باعث شده است تا این کارگران از ترس اخراج و پیگرد عوامل کارفرما نتوانند خواسته‌های قانونی خود را پیگیری کنند.

آغاجری افزود: نتیجه اتخاذ چنین سیاستی بروز ناگهانی تنش‌های کارگری است که هر از چند گاهی از طریق اعمال فشار شدید و در تنگنا قرار دادن کارگران اتفاق می‌افتد.

این فعال صنفی کارگری بابیان اینکه اعتراضات کارگری در مناطق آزاد و ویژه به دو دسته «خودجوش» و «هدایت شده» تقسیم می‌شوند، یادآور شد: هرچند کارگران به دلیل شرایط حاکم از درگیر شدن با عوامل کارفرما پرهیز می‌کنند اما در بعضی مواقع دیگر امکان تحمل شرایط برای کارگران وجود ندارد.

آغاجری افزود: در غیاب نهادهای مستقل صنفی کارگری به غیر از اعتراض‌های خودجوش که برای کارفرمایان و پیمانکاران جنبه پیش بینی نشده دارد، در برخی مواقع پیمانکاران دست دوم و سوم برای تحت فشار قراردادن کارفرما و پیمانکار اصلی، کارگران خود را بصورت غیر مستقیم به سمت اعتراض کردن هدایت می‌کنند.

وی ادامه داد: در این مواقع کارگران بی‌آنکه خود بدانند در راستای منافع پیمانکاران و اخذ امتیاز بیشتر از کارفرمای اصلی برانگیخته می‌شوند.

این فعال صنفی کارگری که معتقد است با بررسی شرایط و نحوه اعتراض‌های مختلف می‌توان به خود جوش بودن یا هدایت شده بودن آن‌ها پی برد.

آغاجری هدایت چنین اعتراضاتی را «استفاده ابزاری» از اعتراضات به حق کارگری نامید و در خصوص علت این استفاده ابزاری گفت: پیمانکاران بطور طبیعی نسبت به مطرح شدن خواسته‌های صنفی کارگران خود تمایلی ندراند چرا که پاسخ به این مطالبات باعث افزایش هزینه و کاهش سودشان می‌شود.

وی افزود: با این حال پس از نوسانات ارزی و جهش‌های تورمی سال گذشته که باعث شد تا هزینه‌های تولید تا چند برابر افزایش یابد، پیمانکاران دست دوم و سوم ناچار شده‌اند تا علاوه بر ارسال صورت وضعیت‌های مالی برای جبران هزینه‌های خود از کارفرمای اصلی پول بیشتری طلب کنند.

این فعال صنفی کارگری ادامه داد: از آنجا که این هزینه اضافی خارج از قرارداد امضا شده بوده و کارفرمای بالادستی حاضر به پرداخت آن‌ها نیست، پیمانکاران با بدحسابی و نپرداختن حقوق برای ماه‌های طولانی، کارگران خود را به اعتراض وا می‌دارند تا از این طریق، با فشار رسانه‌ها و  واکنش مقامات پایتخت، کارفرمای بالادستی حاضر به پرداخت مطالبات خارج از قرارداد شود.

به گفته آغاجری در این میان سهم کارگرانی که تحت فشار وادار به اعتراض شده‌اند، دریافت تنها بخشی از مطالبات قانونی‌شان است چرا که پیمانکار هیچگاه حاضر نیست تا پس از دریافت پول اضافی با کارگران خود بطور کامل تسویه حساب کند.

وی در خاتمه افزود: به این طریق پیمانکران با تسویه حساب نصفه نیمه با کارگران، همواره آن‌ها را برای اعتراض بعدی آماده نگاه می‌دارند.