آماری از بناهای تاریخی لاله‌زار وجود ندارد/ بدرفتاری سازندگان فیلم‌های تاریخی با خانه‌های تاریخی باعث تاسف است
تئاتر نصر تعطیل است، اما بازی نور و سایه در لاله‌زار تهران هنوز ادامه دارد. خیابانی که روزی شانزلیزه ایران بود را این‌بار مغازه‌های الکترویکی نورافشانی کرده‌اند و در سایه نور تند لوسترهای آویزان و چراغ‌های سرگردان، زیباترین بناهای تاریخی تهران در سایه فرورفته‌اند. «ترانه یلدا» فارغ‌التحصیل دکتری معماری و شهرسازی از دانشگاه پلی تکنیک تورینو دانشگاه پاریس است. او که از طراحان طرح جامع تهران بوده است، می‌گوید: آماری از بناها و خانه‌های تاریخی لاله‌زار در دست نیست. سینماها انبار شده‌اند و مهمترین بناها از جمله خانه بوشهری‌ها و خانه پیرنیا نیز از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ده‌ها مغازه الکتریکی در لاله‌زار، خیابانی که تا همین نیم‌قرن پیش به شانزلیزه تهران شهره بود، خانه کرده‌اند. حالا دیگر لاله‌زار به مدد همین چراغ‌های مصنوعی روشن مانده است. خانه‌ها، آدم‌هایش رفته‌اند و پرده سینماها را پایین کشیده‌اند. معابر که روزگاری محل آمد و رفت مردم تهران و حتی دیگر شهرها بود حالا دیگر جولانگاه موتورسیلکت‌ها شده است.
هرچند سازمان زیباسازی شهرداری در این مدت دست به مرمت و احیاء چند بنا زده است اما کارشناسان و معماران معتقدند اصلا کافی نیست. خانه اتحادیه مرمت شده اما هنوز درب آن به‌طورکامل به‌روی مردم باز نشده، خانه قاجاری بوشهری‌ها که دیواره‌هایش پر بود از نقاشی‌های منحصربه‌فرد تاریک و بی‌نور رها شده است و بعید نیست که امروز و فردا فرو بریزد. موتورسیکلت‌ها سد معبر کرده‌اند و جایی برای عابران در پیاده‌روها نگذاشته‌اند. کابل‌ها در گلوگاه لاله‌زار در هم پیچیده‌اند و دیری نمانده که هسته اصلی خیابان که همان لاله‌زار جنوبی است را خفه کنند.
«ترانه یلدا» فارغ‌التحصیل دکتری معماری و شهرسازی از دانشگاه پلی تکنیک تورینو دانشگاه پاریس است. او که از طراحان جامع تهران بوده است به خبرنگار ایلنا می‌گوید: عجیب نیست که لاله‌زار کنونی شبیه لاله‌زار سالهای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ نیست همانطور که لاله‌زار دهه ۴۰ شبیه لاله‌زار سالهای دهه ۲۰ و ۳۰ نبوده است. اما در هر دوره‌ای تا پیش از انقلاب خیابان لاله‌زار محل تفریح تهرانی‌ها و حتی شهرستانی‌هایی که به تهران می‌آمدند، بوده است. اما مشکل اینجاست که متاسفانه در این سال‌ها ما با رکود گسترده مراکز فراهنگی لاله‌زار مواجه بودیم. هر چند که بعد از انقلاب حتی تا اواخر دهه ۶۰ نیز برخی از سینماها در لاله‌زار فعالیت می‌کردند ولی با رونق بسیار کم و نزدیک به صفر. تا اینکه صنف الکتریک آمدند و این خیابان را به تسخیر خود درآوردند و خیابان تبدیل شد به راسته الکتریکی‌ها و لاله‌زار جنوبی به راسته کابل‌فروشی‌ها.
او می‌گوید: درحال‌حاضر بخش شمالی لاله‌زار که لوسترفروشی‌ها ساکن‌اند رونق بهتری دارد، پیاده‌روها کمی عریض‌تر شده‌اند و ضعیت‌اش نسبت به لاله‌زار جنوبی که مورد هجوم موتورسیکلت‌ها قرار گرفته، مطلوب‌تر است. متاسفانه وضعیت در این خیابان به‌گونه‌ای است که نه موتوری‌ها اهمیت می‌دهند و موتورها را به پارکینگ هدایت نمی‌کنند و نه پلیس راهور و شهرداری توجهی به این مساله دارند این درحالی است که همین ارگان‌ها توانستند در خیابان ناصرخسرو و میدان انقلاب تا میدان فردوسی با گذاشتن بودجه و طرح مناسب به خیابان‌ها سامان بدهند. در رابطه با طرح خیابان انقلاب که خیلی طرح خوبی جوایزی هم داده شد. اما هیچ‌کدام از این طرح‌ها توسط مسئولان هنوز در لاله‌زار انجام نشده است.
او می‌گوید: حدود سه‌هزار مغازه الکتریکی در لاله‌زار وجود دارد سه‌هزار مغازه کوچک و بزرگ! اما متاسفانه تعداد بناهای تاریخی در محدوده این خیابان مشخص نیست و اتفاقا یکی از پژوهش‌هایی که قرار بود توسط تیمی از پژوهشگران و معماران صورت بگیرد، شناسایی همین بناها و خانه‌های تاریخی لاله‌زار بود. اینکه چه تعداد بنا در این خیابان و محدوده آن وجود دارد، خانه‌ها و سینماها و دیگر بناها از چه وضعیتی برخوردارند، مالکیت آن‌ها به‌چه صورت است.
خانه بوشهری‌ها در معرض تخریب!
ترانه یلدا می‌گوید: یکی از مشکلاتی که بناهای تاریخی لاله‌زار دارند موضوع مالکیت آن‌هاست. تعدادی از بناها مالکین خصوصی داشتند که پس از انقلاب از ایران خارج شدند و درحال‌حاضر مالکیت آن توسط برخی بنیادها و نهادهای دولتی است.
او به خانه بوشهری‌ها در خیابان لاله‌زار که متعلق به دوره قاجار است اشاره می‌کند و می‌افزاید: یکی از این موارد خانه بوشهری‌هاست که مالکیت آن به‌عهده بانک قوامین و بانک سپه است اما همانطور که می‌دانید درب آن بسته است و متروکه شده درحالی که دیوارهای آن مملو از نقاشی‌های زیبا از دوره قاجاریه است. طبیعتا اگر به حال این بنا فکری نشود مثل دیگر خانه‌های تاریخی که حال و روز خوشی را پشت سر نمی‌گذارند تخریب می‌شود و از بین می‌رود.
این معمار در ادامه به بناهایی اشاره می‌کند که توسط دولت و ارگان‌های شهری سرپا شده‌اند اما با کاربری نامناسب در وضعیت نابسامان قرار گرفته‌اند. یلدا به خانه تاریخی پیرنیا اشاره می‌کند که اعتبار و سرمایه هنگفت برای مرمت آن انجام شده است اما به‌دلیل آنکه این بنا تعطیل است و تبدیل به لوکیشن فیلم‌ها تاریخی شده است بیشترین آسیب را دیده است.
او می‌گوید: خانه مشیرالدوله پیرنیا که سرمایه زیادی برای مرمت و سرپایی آن گذاشته شد را چند سال پیش به کسانی اجاره دادند که فیلم‌های تاریخی می‌سازند درحالی که این خانه ثبتی است و در سر فیلمبرداری ۴۰ و ۵۰ سرباز با چکمه‌های خود از پله‌های چوبی این خانه ثبت شده در فهرست آثار ملی بالا و پایین رفتند و تمام پله‌های چوبی آن از بین رفت. او می‌گوید بدرفتاری سازندگان فیلم‌های تاریخی با خانه‌های تاریخی متاسفانه بسیار آسیب‌زننده است و در بسیاری از موارد این بناها با مشکلات اساسی مواجه می‌شوند.
او می‌گوید: متاسفانه از آنجا که گردشگری به‌دلایل مختلف رونق ندارد برای مردم و مسئولان مهم نیست چگونه با این بناها رفتار می‌شود درحالی که این خانه می‌تواند تبدیل به محلی تراز اول برای استفاده مردم شود. و از این بناها در لاله‌زار کم نیستند.
او به خانه اتحادیه هم اشاره می‌کند. به گفته یلدا، سازمان نوسازی و زیباسازی شهرداری خانه اتحادیه را مرمت کرد اما همانطور که می‌بینیم شهرداری تهران ملاحظه می‌کند برای باز کردن در خانه اتحادیه به روی عموم مردم گاهی درش را باز می‌کند و گاهی می‌بندد. موضوعی که نشان می‌دهد هنوز یک سیاست مشخصی برای برخورد با مکان‌های فرهنگی در لاله‌زار وجود ندارد.
او درخصوص جابجایی صنف الکتریکی‌ها از لاله‌زار نظر متفاوتی ارائه می‌کند و در پاسخ به اینکه برای تبدیل شدن لاله‌زار به یک مکان فرهنگی و تفریحی نیاز به جابجایی مغازه‌های الکتریکی است؟ می‌گوید: به‌هیچ‌وجه موافق جمع شدن مغازه‌های الکتریکی و لوسترفروشی‌ها نیستم. مگر می‌توان مغازه‌های مردم را تعطیل کرد. همین که کابل‌فروشی‌ها از قسمت لاله‌زار جنوبی به‌دلیل ایجاد فضای متشنج حذف شود کافی است. اقدام معقول این است که سینماها احیاء شوند، مغازه‌هایی مثل دوزندگی که به کاربری اصلی مغازه‌های لاله‌زار در گذشته شبیه است رونق پیدا کند خیابان با کافه‌ها و مراکز فرهنگی و رستوران‌ها رونق پیدا کند جایی که مردم از آن به‌عنوان مرکز تفریحی امروزی تهران بتوانند از آن بهره بگیرند و در کنار خانواده‌های خود لذت ببرند کافی است. الکتریکی‌ها هم می‌توانند به نور خیابان اضافه کنند.
او می‌گوید: آنچه در وهله نخست ضروری است، احیاء و سامان بناهای تاریخی است. سازمان زیباسازی شهر تهران نزدیک به پانزده سال است که تئاتر نصر را گرفته اما هنوز مرمت نکرده است. این بناها باید هر چه سریعتر احیاء و رونق پیدا کنند و مردم برای رسیدن به خانه اتحادیه از پیاده‌روهای سالم و بدون موتورسیکلت عبور کنند، جداره‌ها نیز باید تمیز و مرتب شوند و از نماهای خارجی حذف شود. گراند هتل و نقاط شلوغ و پر آشوب باید ساماندهی شود بنابراین در ساماندهی لاله‌زار فقط صحبت الکتریکی‌ها نیست نیازمند اجرای یک طرح جامع با همکاری تمام مسئولان شهری و متولیان میراث‌فرهنگی است.
