جزئیات پیشنهاد ساخت مسکن استیجاری در تهران/ برنامه ایجاد ۵ هزار واحد مسکونی در نقاط مختلف شهر/ ۳۰۰ هزار خانه خالی در شمال پایتخت/ هشدار نسبت به حذف افراد کم درآمد از عرصه شهری

«عبدالرضا گلپایگانی» معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره جزئیات اظهارات اخیر شهردار تهران مبنی بر کمک به تامین مسکن استیجاری گفت: شهردار تهران در موضوع تامین مسکن، پیشنهادی به رئیس جمهور محترم ارائه داد، مبنی بر اینکه از ظرفیت مدیریت شهری هم برای تامین مسکن مورد نیاز مردم استفاده شود. برهمین اساس از شهرداری تهران در این زمینه پیشنهاد خواسته شد. 

اقدام سازمان نوسازی در شناسایی نقاط نیازمندِ مسکن

او با بیان اینکه بدین منظور در سازمان نوسازی بررسی کارشناسی شد تا مشخص شود در کجاها نیاز به تامین مسکن است، افزود: و همچنین بررسی به منظور اینکه مشخص شود، شهرداری  چه کمکی می تواند در این زمینه کند. اگرچه که شهرداری از نظر قانونی مسئولیتی در ساخت خانه ندارد، اما به واسطه تکلیفی که حاکمیت در قبال مردم دارد و صراحت قانون اساسی و نیاز مردم، شهرداری ها هم در این زمینه دست همکاری به سمت دولت دراز کردند. 

گلپایگانی با بیان اینکه الگوی فضای زندگی و خانه های کوچک به گونه ای که منجر به کاهش رفت و آمد در شهر شود، در این زمینه مطرح شد، افزود: البته در پیشنهاد شهرداری ساخت مسکن توسط بخش خصوصی انجام می شود و دولت نیز باید کمک کند تا در گستره شهر واحدهایی تولید شود که امکان انتخاب را برای مردم فراهم کند. اگر کسی تمایل داشت می تواند، واحد 35 متری در درون شهر و نزدیک محل کار خود داشته باشد یا به عنوان یک گزینه دیگر در صورت تمایل یک واحد 90 متری در مسکن مهر پرند داشته باشد و در نهایت این فرد است که می تواند، انتخاب کند که در کدام مسکن سکونت داشته باشد. 

اجاره داریِ مسکن سودآور نیست؛ نهاد حاکمیتی به جای مردم اجاره داری کند

معاون شهردار تهران  با تاکید بر اینکه مسکن و محل زندگی دو مقوله به هم پیوسته هستند، گفت: نمی شود مردم تنها در یک خوابگاه زندگی کنند، بلکه محل زندگی جایی است که باید سرانه های خدماتی مناسب داشته باشد، تنها معیار مساحت و اندازه مهم نیست، بلکه امنیت، نزدیکی به محل کار و فضای مناسب برای تربیت فرزند هم ممکن است معیار مناسب تری برای انتخاب محل زندگی باشد، برای کسی که توان مالی کمتر و تمایلات اجتماعی متفاوت تری دارد، باید امکان انتخاب آزادانه فراهم باشد. در نتیجه این امکان انتخاب یا توسط نهاد دولتی و یا بخش خصوصی تامین می شود و شهرداری به عنوان تسهیلگر میانداری خواهد کرد. 

گلپایگانی با اشاره به اینکه این املاک صرفا برای اجاره خواهند بود، افزود: شهرداری تهران پیشنهاد داده است که نهادهای دولتی بهتر است در موضوع اجاره داری و مسکن استیجاری  پیش قدم شوند، چرا که اجاره داری به تنهایی فعالیت اقتصادی سودآوری نیست. در نتیجه نهاد حاکمیتی باید اجاره داری کند تا واحدهای متعلق به نهادهای دولتی به عنوان یک وزنه تعادل در قیمت اجاره عمل کند. 

معاون شهرداری تهران تاکید کرد، مسکن استیجاری یک موضوع اقتصادی برای نهادهای حاکمیتی نیست، بلکه یک تکلیف اجتماعی است که باید در راستای کمک به اقشار آسیب پذیر انجام شود. 

اقدام شهرداری در ایجاد ۵ هزار واحد مسکونی در نقاط مختلف تهران

او در پاسخ به این سوال که در طرح پیشنهادی شهرداری این خانه ها به چه کسانی اجاره داده می شود؟ گفت: ما پیشنهاداتی دادیم مبنی بر اینکه افراد حداقل ده سال سابقه سکونت در تهران داشته باشند، حتما متاهل باشند و همچنین در سال های اول زندگی متاهلی باشند. البته پیشنهاد اولیه شهرداری سکونت حداقل 5 سال در تهران بود که در نهایت با ده سال سکونت موافقت شد. 

گلپایگانی درباره اقداماتی که خود شهرداری در زمینه مسکن انجام داده است، گفت: در سازمان نوسازی یکی از اقدامات حداقلی که در اختیارمان بود را طراحی کردیم و با مشارکت چند پروژه پیش بردیم و چیزی که اکنون در مرحله اجرا است، ایجاد پنج هزار واحد در نقاط مختلف تهران است که عمدتا در مناطق جنوب شهر قرار دارد و کلید اجرای برخی از آنها هم زده شده است.

۳۰۰ هزار مسکن خالی در شمال تهران

معاون شهردار تهران با بیان اینکه این اقدام هم به تنهایی حلال مشکلات مسکن شهر تهران نیست، افزود: مساله بسیار پیچیده  است؛ مسکن در تهران نیاز به سرمایه گذاری کلان تر و توجه ویژه دولت و هدایت سرمایه های مردم دارد. منظور از اقدام دولت هم الزاما به این معنی نیست که دولت حتما خودش پول بیاورد. 

او ادامه داد: دست‌کم سیصد هزار واحد مسکن خالی در مناطق شمالی تهران وجود دارد. در واقع این تعداد مسکنی که برای آن سرمایه گذاری کردند، نتوانستند از آن دارایی ثروت سودآور ایجاد کنند، در حالی که اگر در جا و مکان درست ساخته می شد، این دارایی به سرمایه تبدیل می شد، یعنی به صورت پیوسته به صاحب آن سود می رساند.

ناتوانی نهادهای حاکمیتی در هدایت سرمایه های مردم؛ دارایی مردم معطل مانده است

گلپایگانی با بیان اینکه دارایی راکد، نمایندگان مجلس را به این سمت برد که از واحدهای خالی مالیات بگیرند، افزود: این واقعیت تلخ اقتصاد ماست که در جاهایی دارایی مردم معطل مانده است، چرا که نهادهای حاکمیتی که مسئولیت هدایت سرمایه را دارند،  نتوانستند آن را درست هدایت کنند و باید یک تلاش همه جانبه صورت گیرد.

او در پاسخ به این سوال که چرا در طرح پیشنهادی شهرداری برای مجردها تسهیلات دیده نشده است، گفت: با صحبت شما کاملا موافقم و کسانی که مجرد هستند نیز باید یک فضای زندگی مناسب داشته باشند، ولی همانطور که گفتم، اولویت با کسانی است که متاهل اند. باید برای مجردها نیز فضای زندگی مناسب تامین کرد، آنها هم بخشی از جامعه اند و دولت در برابر آنها هم مسئول است. دولت و شهرداری باید کمک کنند تا سبد تولید مسکن مناسب برای همه ایجاد شود. 

عدم تنوع در ارائه مسکن؛ ندارها را از شهر بیرون می کند

معاون شهردار تهران درباره انتقادها به ساخت واحدهای 25 متری گفت: برای روشن شدن پیشنهاد من وسیله نقلیه را مثال می زنم، در مورد وسایل نقلیه انواع گوناگونی وجود دارد؛ مانند دوچرخه، موتورسیکلت، پراید، ماشین های مدل بالا، ماشین های بسیار گران قیمت، اتوبوس و مترو و در واقع سبدی از انواع وسیله نقلیه وجود دارد که هر کس با توجه به شرایط و توان و سلیقه اش یکی از آنها را انتخاب می کند، اما در مسکن چنین دامنه ای برای انتخاب نیست و سخن ما این است که باید این گوناگونی فراهم شود.

گلپایگانی گفت: با این شرایط و کاهش توان اقتصادی مردم، در واقع افرادِ با توان اقتصادی کمتر را حذف می کنیم.  به عبارتی وقتی فردی در یک محله گران قیمت در بالای شهر ساکن است و زمانی که توان اقتصادی کم شد به محلات پایین تر می رود در واقع ما راه چاره ای برای این قبیل افراد در نظر نگرفته ایم، و از طرفی شوربختانه ندارها از شهر بیرون می روند که این یک فاجعه اجتماعی است. 

او تاکید کرد که  تبدیل شدن شهر به محله داراها و محله ندارها فاجعه است و اصلا با رویکردهای کلان اعتقادی در این زمینه و شرایط اجتماعی ما جور در نمی آید، افزود: با این منطق می گوییم محله بالای شهر واحد 20 و 40 متری داشته باشد و نمی شود همه واحدها 150، 200، 300 و 500 متری باشند تا اگر کسی خواست کوچ  کند از یک واحد 200 متری به یک واحد 150 یا 100 متری و در نهایت به 60 متری برود و به همین ترتیب در همان محله با توجه به نیاز و توان به خانه دیگری کوچ کند نه این که به خارج از شهر تهران برود.

نگرانی از ساخت خانه های ۶۰ متری و افزایش بارگذاری در حاشیه شهرها

گلپایگانی در واکنش به اینکه وزارت مسکن مخالف ساخت خانه های 25 متری است و در مساله خانه های استیجاری هم بر ساخت خانه هایی با متراژ 60 متر به بالا تاکید دارد، گفت: کاش بتوانند برای همه واحد 100 متری بسازند، واقعیت اقتصادی و توان نهادهای دولتی که آشکار است، نگرانم که به این بهانه دوباره زمین های پیرامون کلانشهرها مقصد بارگذاری های تازه بشود و بازهم جاذبه به سوی شهرهای بزرگ افزایش یابد. این هم یک دوقطبی ناخوشایند است و یکپارچگی ملی را با مخاطره روبرو می کند. شهرهای کوچک دور افتاده عاری از فرصت کار و زندگی و کلانشهرها و به ویژه تهران و پیراتهران مرکز کار هستند.

معاون شهردار تهران در ادامه گفت: با نگاه به سابقه شهرهای ایران، درخواهیم یافت که در شهرهای ما همیشه فقرا و ثروتمندان در کنار هم زندگی می کردند و شهرهای طبقاتی نداشتیم، این یک واقعیت اجتماعی است اما کسانی که از منظر اجتماعی به اندازه واحد انتقاد دارند، پدیده شکاف درون و پیرامون را نمی بینند و به آن توجه نمی کنند، در حالی که این مساله مهمتری است. در سابقه سکونت ایرانی، همه جور خانه با اندازه های متنوع در کنار هم بوده است. خانه ایرانی الزاما خانه اعیانی نیست که حتما یک حیاط بزرگ داشته باشد. اگر محلات تاریخی شهر تهران مانند کن را ببینید، مساحت زمین ها در آن 50، 60 یا 70 متر است. نفرآباد یکی از محله های بسیار قدیمی شهرری است که سابقه سکونت 400 ساله دارد، در آنجا هم، هم خانه  با مساحت 500 متری بوده و هم خانواده هایی هستند که در اتاق های 12 تا 15 متری کنار هم زندگی می کردند. 

 نهادهای حاکمیتی باید به تامین فضای استیجاری برای طبقات مختلف جامعه اقدام کنند

او ادامه داد: درست است که خانه حیاط دار بزرگ مورد استقبال است، ولی این خانه بزرگ کجا باید باشد در درون یا حاشیه شهر؟ در مثال زنده محله کن، قطعات کوچک تر در درون محله است و کسی که می خواهد خانه بزرگ تر داشته باشد به خارج و کنار باغ ها می رود. در کشورهای خارجی هم همین مدل است. اما ما برعکس عمل کردیم و در شهری که پرتراکم است و محل گردش اقتصادی بالاست و قیمت زمین سر به فلک کشیده به دنبال واحدهای بزرگ هستیم و واحدهای بدون خدمات را به عنوان مسکن مهر یا هر چیز دیگری برای فقرا خارج از شهر می سازیم و محترمانه می خواهیم فقرا در شهر زندگی نکنند و این هم از منظر شهرسازی یک فاجعه است. 

گلپایگانی افزود: کسی که زندگی اش را در راه سپری می کند آرامش و آسایش ندارد. کسی که فضای زندگی اش با محل کارش دو ساعت فاصله دارد در محل کارش آرامش ندارد، او را با کسی مقایسه کنید که یک واحد کوچک تر دارد، ولی یک فاصله 20 دقیقه ای پیاده تا محل کار دارد. آیا این شخص آرامش بیشتری ندارد؟ وقتی می گوییم خانه، فقط کمیت و مساحت خانه ملاک عمل نیست، بلکه باید همه این معیارها را کنار هم بچینیم و این تجربه دنیا است، این واحدها و تنوع کیفیت ها چیزی نیست که اختراع ما باشد بلکه در شهرک ها و مجتمع های بزرگ در دنیا متداول است و باید از این مدل استفاده کرد.

او با تاکید بر اینکه نهادهای حاکمیتی باید حتما به سمت تامین فضای استیجاری برای طبقات مختلف بروند و کمک کنند تا مسکن اجتماعی شکل بگیرد، افزود: در این زمینه شهرداری تهران پیشنهادش را به وزارت کشور فرستاده و چارچوب های پیشنهادش را نیز اعلام کرده است.