برنامه سوم شهر تهران باید منعطف و غلتان باشد/ ساختار سازمانی شهرداری برنامه‌محور باشد

وی با بیان اینکه نخستین نکته انعطاف‌‌‌پذیری و غلتان بودن برنامه است، در تشریح این موضوع اظهار داشت: در حال حاضر کشور ما در شرایط خاصی به سر می‌‌‌‌برد و مجموعه‌ای از تحریم‌ها به کشور ما تحمیل می‌‌‌‌شود که قطعا اداره کلانشهر تهران و تحقق ماموریت‌‌های مدیریت شهری تهران از این موارد تاثیر می‌‌‌پذیرد و با مشکل مواجه خواهد شد. لذا بسیاری از برنامه‌‌ریزان شهری معتقدند ما در برنامه میان‌‌مدت و بلند مدت نمی‌‌‌توانیم همه احکام و پروژه‌‌‌ها را محقق کنیم و بگوییم در 5 سال آینده می توانیم به آن برسیم.

این عضو شورای شهر ادامه داد: اعتقاد من بر این است که اساسا برنامه‌های بلندمدت قطعی شده وجود ندارد و این پارادایم منسوخ شده است. امروزه برنامه‌ای برای مدیریت شهری مفید خواهد بود که مجموعه‌‌‌‌ای از ماموریت‌‌های مهم در آن گنجانده شود، منعطف و پویا باشد و مبتنی بر مقتضیات زمانی و الزامات و محدودیت ها و فرصت‌‌ها بتوان اولویت‌ها را تغییر داد.

سالاری با بیان اینکه مدل تدوین طرح‌‌‌های توسعه شهری جامع و تفصیلی در کشور ما اشکالات و مغایرت‌‌های جدی با کشورهای توسعه‌‌یافته دارد، تصریح کرد: آنها از طرح‌‌‌های توسعه شهری بلندمدت، مدت‌‌‌ها است که عبور کرده و به برنامه‌‌های غلتان رسیده‌‌اند و فرایند پیشرفت در حوزه فناوری‌‌های تکنولوژی و پارادایم های کسب و کار که در فضای هوشمندسازی بروز و ظهور پیدا می‌کنند را مدنظر قرار داده‌اند.

وی افزود: مسئله دوم این است آیا اعتبارات محقق می‌‌‌شود؟ یکی از اشکالاتی که در برنامه پنج ساله یا برنامه‌‌های سالانه وجود دارد این است که مجموعه ای از احکام و ماموریت‌‌‌‌ها و پروژه‌‌‌‌ها را تصویب می‌‌‌‌کنیم اما در اصل به این مهم که تحقق این احکام به چه میزان اعتبار نیاز دارد و اینکه آیا این اعتبارات محقق می‌‌‌‌شوند یا توجه نمی‌‌‌کنیم. در حالی که تغییر و تحولات، تورم و تحریم بر میزان منابع درآمدی و اعتبارات مورد نیاز احکام و ماموریت‌‌‌ها تاثیر می‌‌‌‌گذارد. در چنین شرایطی با رویکرد آرمانگرایانه برنامه‌‌‌ای تدوین می‌‌‌شود، غافل از اینکه باید منابع اعتباری برای پروژه‌‌‌ها پیش‌‌‌بینی شود و اینکه آیا این منابع محقق می‌شود یا نه؟

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا اضافه کرد: ابتدا باید حسابرسی مالی برای احکام و ماموریت‌‌‌ها انجام شود و بعد ببینیم ظرفیت تحقق‌‌‌پذیری پروژه‌‌‌ها را داریم! اگر منابع مالی مشخص نشود، شهرداری در فرایند تحقق برنامه‌‌‌‌ها به پروژه‌‌های دم‌دستی روی می‌‌‌آورد و دچار روزمرگی می‌‌‌شود و در میان اجرای برنامه به ناامیدی دچار می‌‌‌گردند که نمی‌‌توان برنامه را اجرا کرد.

سالاری ادامه داد: در حال حاضر تغییر و تحولات در حوزه تکنولوژی و تبادل ارتباطات و پیشرفت علم آنچنان پیش می‌‌‌رود که دیگر نمی‌‌‌‌توانیم به طور دقیق بگوییم در آینده چه کاری می‌‌‌خواهیم انجام دهیم. این در شرایطی است که وقوع حوادث غیرمترقبه نیز می‌‌تواند این برنامه‌‌‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. امروز اپلیکیشن‌‌ها و استارت‌‌آپ‌‌‌‌‌ها موضوعی اثرگذار بر شهر هستند در حالی که پنج سال پیش در این زمینه فکری نشده بود. لذا در فرایند تصویب برنامه، این نظریه‌ها ابتدا باید به گفتمان و باور عمومی در شورا تبدیل شود تا بتوانیم برنامه سوم توسعه شهر را با رویکرد غلتان تصویب کنیم. گرچه این ملاحظات جدی دیده نشده است.

وی با بیان اینکه نکته سوم این است که ما آماری قابل اعتنا در مأموریت‌های مختلف نداریم که بدانیم برای مثال در حوزه کاهش آلودگی‌‌‌‌های زیست محیطی چه میزان از اهداف محقق شده است، خاطرنشان کرد: اساسا شاخصی برای ارزیابی اینکه به چه میزان از اهداف برسیم وجود ندارد. به عنوان مثال طرح تفصیلی را در نظر بگیرید آیا آمار قابل اعتنایی در این زمینه که باید مبتنی بر شاخص‌‌‌‌های کمی و کیفی باشد وجود دارد که بر اساس آن مشخص شود در آخر برنامه به چه میزان از تحقق آن خواهیم رسید؟

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه نکته چهارم این است که ساختار سازمانی شهرداری تهران آیا رویکرد مبتنی بر برنامه محوری را برمی‌‌‌تابد؟ ابراز داشت: در شهرداری تهران معاونت برنامه‌‌‌‌ریزی شهرداری مسئول تدوین برنامه توسعه شهر تهران است اما آیا این معاونت در جایگاهی هست که از معاونت‌‌‌‌های دیگر و سازمان‌‌‌ها و شرکت‌‌‌‌های تابعه شهرداری درخصوص اجرای برنامه و میزان تحقق آن پرسش کند؟ آیا می‌‌‌‌تواند این مجموعه‌‌ها را ملزم به اجرای برنامه کند؟ آیا مسئولان توسعه شهری آموزش لازم و مهارت لازم را برای نظارت بر فرایند اجرای برنامه دارند؟ چه سازوکاری برای برخورد با زیرمجموعه‌‌‌‌‌‌هایی که تابع برنامه نیستند تعریف شده است؟ آیا امروز اگر شهردار تهران دستور دهد و تصمیمی خارج از برنامه گرفته شود و پروژه‌‌‌ای اجرا شود کسی تاب مقاومت دارد؟

سالاری افزود: در دوره‌‌‌های گذشته با تصمیم شهردار یا مدیران، پروژه‌‌‌‌هایی تعریف می‌شد که نه تنها در اولویت برنامه نبوده‌اند بلکه حتی در برنامه توسعه شهر تهران نیز تعریف نشده بودند. این در حالی است که ظرفیت درآمدی، مدیران را به این سمت سوق می‌داد که به سمت پروژه‌های زود بازده و نمایشی بروند لذا سوالی که در ذهن متبادر می‌‌‌شود این است که به چه میزان ساختار سازمانی شهرداری تهران به این برنامه‌‌‌محور بودن الزام دارد؟ این بدنه که در گذشته باوری به برنامه‌‌محور بودن نداشته و مدیران خود را صاحب شهر و خلاق می‌‌‌دانستند آیا امروز برای این برنامه‌‌‌محوری آماده شده است؟ اینها موازینی است که در فرایند تصویب برنامه پنج ساله سوم شهر تهران باید رعایت شود و اصحاب رسانه و اربابان جراید باید این مهم را از مدیریت شهری مطالبه کنند.