وضعیت یوزپلنگ آسیایی بحرانی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، هومن جوکار در نشست خبری خود به مناسبت روز حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: جمعیت یوزپلنگ آسیایی به اندازه‌ای کوچک است و شرایط به حدی بحرانی است که کوچکترین مسئله‌ای می‌تواند؛ در این وضعیت بحران ایجاد کند.

وی در ارتباط با روش‌ها و ابزارهای مناسب برای اندازه‌گیری جمعیت یوزپلنگ آسیایی اظهار کرد: در زمان آغاز پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ما از رد پاها و آثار یوزپلنگان برای برآورد جمعیت آنها استفاده می‌کردیم و پس از آن نصب دوربین تله‌ای برای اولین بار مطرح شد و ما همزمان با دیگر نقاط در دنیا از این ابزار استفاده کردیم. هرچند که نتایج به دست‌ آمده از این روش نیز تقریبی و نمی‌توان به طور قاطع با استفاده از این ابزار جمعیت یوز را اعلام کرد.

وی ادامه داد: برای نمونه شاهد بودیم که در الجزایر 400 دستگاه از این دوربین‌ها در محل زیستگاه یوزپلنگ آسیایی نصب کرده‌اند، اما نتوانستند هیچ تصویری از یوزپلنگ را ثبت کنند. علاوه بر سمنی نیز تجربه این را دارد که در منطقه‌ای 2 ماه دوربین نصب بوده و هیچ تصویری ثبت نشده است اما پس از جمع کردن دوربین‌ها درست در همان منطقه شخصی توانسته است با دوربین هندیکم از یک یوزپلنگ ماده و سه توله‌اش تصویربرداری کند.

مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی توضیح داد: قرار است؛ پروتکلی برای بهترین شیوه برآورد جمعیت یوزپلنگ‌ها تهیه شود. همچنین اکنون روش برآورد یوزپلنگ‌ها از طریق رد پای ژنتیکی آنها نیز مطرح است. در این شیوه مدفوع باقی مانده از یوزپلنگ‌ها بررسی ژنتیکی می‌شود و از این طریق علاوه بر جمعیت آنها خویشاوندی یوزپلنگ‌ها با یکدیگر نیز مشخص می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه معمولاً به دلیل محل نصب دوربین‌ها یوزپلنگ‌های ماده کمتر از جلوی آن عبور کرده و تصویر کمتری از آنها ثبت می‌شود، گفت: یوزپلنگ‌ها مدام در حال مهاجرت‌هایی با مسافت طولانی هستند، البته در طول سه سال گذشته ما در یزد هیچ یوزپلنگ ماده‌ای را با دوربین تله‌ای ثبت نکردیم که این امر نگران‌کننده است. بنابراین گروهی تشکیل شده است تا به این منطقه برود و وضعیت را بررسی کند؛ در صورتی که راهی برای اتصال یوزپلنگان ماده در دیگر بخش‌ها به یوزپلنگان نر یزد پیدا نشود براساس دستوری که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست دو ماه پیش صادر کرده است؛ در این منطقه ذخیره‌گاهی با محوریت یوزپلنگ آسیایی ایجاد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه جمعیت یوزپلنگ در میاندشت افزایش داشته است، توضیح داد: ایجاد ذخیره‌گاه نیازمند بودجه بسیاری است تا در واقع منطقه‌ای مشابه پارک‌های ملی ایجاد شود. در آفریقا نیز شاهد اینگونه ذخیره‌گاه‌ها هستیم و تصاویری که از این مناطق منتشر می‌شود مربوط به همین ذخیره‌گاه‌ها است وگرنه شکارچیان و قاچاقچیان عاج فیل اجازه بقای حیات وحش را در آفریقا نمی‌دادند.

جوکار با اشاره به کشته شدن شش یوزپلنگ آسیایی در محور عباس‌آباد در طی سه سال گفت: اینگونه نبوده است که ما بنشینیم و شاهد کشته شدن یوزپلنگان به صورت تدریجی باشیم. بلکه پنج یوزپلنگ در این محور در دو حادثه کشته شدند و ما بسیار غافلگیر شدیم. رفتار یوزپلنگان در این زمینه بسیار عجیب است و معمولاً زمانی که یکی از آنها در جاده تلف می‌شوند باقی یوزپلنگان به آن منطقه بازمی‌گردند، بنابراین در تصادف آخر که یک یوزپلنگ در جاده تلف شد بلافاصله همه نیروهای خود رابه آن منطقه فرستادیم و اجازه ندادیم که یوزپلنگ‌های دیگر به محل تلف شدن این یوز برگردند و آسیب ببینند.

وی توضیح داد: از آنجا که مخاطرات در این محور بسیار زیاد بود؛ جلسات متعددی را با وزارت راه برای ایمن‌سازی این منطقه تشکیل دادیم. وزارت راه معتقد بود بدون انجام کار کارشناسی دقیق انجام این پروژه ممکن نیست زیرا ممکن است میلیاردها تومان برای بندکشی قسمتی از جاده هزینه شود، اما یوزپلنگ از قسمت دیگری عبور کند و دچار حادثه شود. بنابراین با بودجه‌ای که بیمه دانا به ما تخصیص داد مطالعاتی را در این زمینه انجام دادیم و با کار کارشناسی انجام شده مشخص شد که چه بخش‌هایی باید ایمن‌سازی شود. وزارت راه نیز با این مسئله موافقت کرد و بودجه آن نیز مصوب شده است و تنها چند مسئله فنی باقی مانده و به زودی پروژه ایمن‌سازی این محور آغاز می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ایمن‌سازی جاده بحث پیچیده‌ای است، گفت:‌ برای نمونه پیشنهاد داده شد که تابلوهای هشدار برای کاهش سرعت خودروها نصب شود اما پلیس راهور گفت؛ تجربه ما نشان می دهد که برخی مردم حتی برای حفظ جان خودشان در جاهایی که بارها هشدار داده شده سرعتشان را کم کنند، اقدام به این کار نمی‌کنند چه برسد به اینکه بخواهند برای یوزپلنگ این کار را انجام دهند؛ بنابراین این گزینه حذف شد و تصمیم فنس کشی گرفتیم و قرار شد مطالعه شود که برای محل عبور یوزپلنگ با توجه به اهمیت انتقال ژنتیکی زیرگذر یا روگذر احداث شود. مجدداً براساس مطالعات انجام شده مشخص شد؛ برای گوشتخواران زیرگذر مناسب‌تر است.

وی افزود: بیش از 30 زیرگذر در این محور وجود داشت که ما در برخی از آنها برای بررسی شرایط دوربین نصب کردیم که متاسفانه مردم دوربین‌ها را بردند اما در نهایت مشخص شد که زیرگذر گزینه مناسبی است.البته در صورت پاسخ ندادن این روش تعبیه روگذر نیز برای مراحل بعد پیش‌بینی شده است.

به گفته وی محور خطرناک‌تر دیگر که در اولویت قرار دارد محور ساغند است که باید برای ایمن‌سازی آن اقدام شود.

جوکار با اشاره به کریدورهای ایجاد شده برای حیات وحش گفت: کریدوری در یزد ایجاد شده که مردمی است و جامعه محلی از آن حفاظت می‌کنند که موجب افزایش جمعیت حیات وحش شده است. کریدور دیگری نیز داریم که یک شخص بدون نیت شکار آن را حمایت می‌کند، اما نقطه ضعف ما منطقه‌ای میان میاندشت و توران است که در آنجا هنوز شروع به مطالعه نکرده‌ایم. داوطلبانی برای ایجاد کریدور حیات وحش در آنجا بوده اما در تلاشیم که شیوه پایداری را برگزینیم و ترجیحاً از جوامع محلی برای این کار استفاده کنیم.

 مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: زیستگاهی برای یوزپلنگ آسیایی به وسعت توران در کرمان وجود دارد که به دلیل ناامنی منطقه تاکنون نتوانسته‌ایم آنجا را بررسی کنیم یا دوربین تله‌ای نصب کنیم بنابراین در مورد این زیستگاه اطلاع چندانی نداریم.

وی با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین معضلات ما دام‌ها و سگ گله در زیستگاه‌ها هستند، گفت: باید به روشی دست پیدا کنیم که دام‌ها با تهیه آغل‌های دیگر به بخش دیگری منتقل شوند. همچنین در برخی از زیستگاه‌ها مستثنیات مردم وجود دارد که باید خریداری شود. زیرا شاهد ایجاد آسیب برای یوزپلنگ‌ها از سوی سگ‌های نگهبان و جوامع محلی بودیم.