رقابت بهره برداران بر سر آب، حقآبه تالاب‌ها را از بین می‌برد
مدیر طرح ملی حفاظت تالاب‌های ایران با اشاره به مشکل تامین حقآبه تالاب‌های کشور،گفت: آنقدر بهره برداران مختلف در پایین دست حوضه‌های آبریز شکل گرفته‌اند که اجازه رسیدن آب به تالاب ها را نمی‌دهند.
محسن سلیمانی روزبهانی در گفتوگو با خبرنگار ایلنا در ارتباط با مشکلات مربوط به تامین حقآبه‌های تالاب‌های کشور گفت: این مشکل در مورد استان خوزستان و دیگر تالاب‌های کشور از جمله گاوخونی یا در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به واسطه الگوی توسعه ناپایداری در حوضه آبریز وجود دارد و در واقع به دلیل برنامه‌ریزی نادرست در حوزه منابع آبی بالادست با مشکل تامین حقآبه‌ها روبرو هستیم.
وی ادامه داد: در بحث حقآبه تالاب‌ها تنها موضوع رهاسازی آب از پشت سد‌ها نیست، بلکه گاهی برنامه‌ریزی بیش از اندازه ظرفیت منابع آبی حوضه آبریز باعث شده که آب را در بالادست بفروشیم یا به شکل‌های مختلف مورد استفاده و بهره‌برداری قرار دهیم و زمانی که این آب را فروختیم؛ اشکال مختلفی از توسعه در بالادست شکل می‌گیرد و پس از آن شاهد یک رقابت جدی بین بهره‌برداری از منابع آب از سرشاخه‌ها خواهیم بود که تا پایین دست که تالاب‌ها در آن هستند نیز این بهره‌برداری‌ها ادامه پیدا می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تنها بخشی از مشکل تامین حقآبه مربوط به بحث احداث و مدیریت سد‌ها است، اظهار کرد: ماجرا کلان‌تر از باز کردن یا بستن دریچه یک سد است؛ زیرا گاهی دریچه یک سد باز می‌شود، اما آنقدر بهره‌برداران مختلف در پایین دست شکل گرفته‌اند که اجازه رسیدن آب به تالاب‌ها را نمی‌دهند، در واقع موضوع توامان یک مساله اقتصادی، اجتماعی و مدیریت آب در بالا دست است که شرایط حال حاضر را رقم زده است و کمتر اجازه رسیدن آب به پایین دست را می‌دهد.
مدیر طرح ملی حفاظت تالاب‌های ایران تصریح کرد: برنامه‌ریزی‌های نادرست انجام شده در چند دهه گذشته منجر به شرایط حال حاضر شده و اکنون باید این وضعیت نادرست را به شرایط قبل برگردانیم که این امر مستلزم هزینه است، اما بسیاری از نهاد‌های اجرایی نمی‌خواهند زیر بار این هزینه‌ها بروند که در واقع هزینه‌های برگشت از توسعه ناپایدار و حرکت به سمت توسعه پایدار است.
سلیمانی روزبهانی با تاکید بر اینکه نهاد‌ها و بخش‌های مختلف باید اصلاحاتی را در نوع نگاه خود انجام دهند، افزود: وزارت نیرو باید نگاهش را به بحث بهره‌بردای از آب تغییر دهد و چه در بالا دست و چه در پایین دست از رویکرد صرفا استحصال آب به سمت رویکرد مدیریت مصرف تغییر جهت دهد. در این سال‌ها رویکرد وزارت نیرو و شرکت‌های آب منطقه‌ای به جای پرداختن به مدیریت مصرف عمدتا استحصال آب بوده است.
وی ادامه داد: همچنین وزارت جهاد کشاورزی باید رویکرد خودش را به سمت الگوی کشاورزی پایدار ببرد و توجه کند که هر جلگه یا حوضه‌ای ظرفیتی محدودی دارد و نمی‌توانیم؛ هر چقدر که خواستیم، در آن بارگذاری انجام دهیم.
سلیمانی در پاسخ به اینکه آیا در بازگشت از توسعه ناپایدار ممکن است؛ نیاز به تخریب یا تغییر کاربری برخی سد‌ها وجود داشته باشد یا خیر؟ گفت: صحبت از تخریب سد ممکن است، بیشتر جنبه نمایشی داشته باشد؛ اما مهم‌تر از موضوع تخریب یا عدم تخریب یک سد موضوع مدیریت منابع آب در حوضه است که این موضوع باید حل و فصل شود.
وی افزود: در قالب مدیریت پایدار آب ممکن است؛ کارکرد‌های یک سد تغییر کند یا مدل بهره‌برداریش عوض شود اما تخریب سد موضوعی نیست که بتوان راحت در مورد آن صحبت کرد و کمی جنبه عوام فریبانه دارد؛ کلان تراز آن این است که نگاهی کلی تر به مساله مدیریت آب داشته باشیم و آن وقت در مورد جایگاه یک سد، بودن یا نبودنش و یا کاربری آن می‌توان گفت‌و‌گو‌های جدی تری را انجام داد.