پایه‌گذار فلسفه باستان‌شناسی در ایران در گفت‌وگو با ایلنا:
مدیریت شهری، درصف مقدم آسیب‌رساندن به مواریث‌فرهنگی‌ست
استاد باستان شناسی دانشگاه‌های تهران و آتن با اشاره به اینکه بافت تاریخی و میراث فرهنگی تهران تاریخ مفهومی کشور است، گفت: با این حال متاسفانه مدیریت شهری کشور ما خود در صف مقدم آسیب رساندن به مواریث فرهنگی و تاریخی است.
حکمت‌الله ملاصالحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در ارتباط با عملکرد شورای اسلامی شهر تهران در مورد صیانت از آثار تاریخی و فرهنگی گفت: نحوه مدیریت، برنامه‌ریزی و صیانت یا عدم صیانت و حفاظت از مواریث فرهنگی، مدنی، معنوی مآثر و ابنیه و بافت‌های تاریخی و محوطه‌های باستانی پایتخت- شهر تهران به طور اخص و مواریث میهن ما به طریق اولی واعم، معضل بسیار پیچیده، بغرنج و غم‌انگیز و نگران‌کننده‌ای‌ست که دهه‌هاست با آن دست وپنجه می‌فشاریم و تصور نمی‌کنم با نشستن، برخاستن، درآمدن و بدرشدن دوره‌ای این یا آن جماعت برصندلی شورای شهرتهران وانتخاب وانتصاب این یا آن شهردار، معضل و موانع بر سر راه صیانت از مواریث فرهنگی شهر به آسانی از پیش روبرگرفته و حل شود.
وی با اشاره به اینکه تهران یک پایتخت- شهر معمولی درمیان بسیاری از پایتخت- شهرهای روزگارما نیست، افزود: این شهر طی یک سده ونیم اخیر به مقیاس یک هزاره حوادث وتحولات تاریخی میهن و ملت ما را ازسرگذرانده است و جمعیت اکنون آن دو برابر کل جمعیت ایران در عصر امپراطوری ساسانی‌ست و از هنگام انتخابش به پایتختی کشور تا امروز دو نظام سیاسی و جامعه به اصطلاح سنتی سلسله زمان قاجاری وسلسله تجددگرای عصر پهلوی را تجربه کرده است.اینک بیش ازسه دهه ونیم است که نظام سیاسی سوم وجامعه دیگری را می‌آزماید.
این باستان‌شناس اظهار کرد: این پایتخت-شهر برآمده از آوردگاه وبوته‌های آزمون تحولات تاریخی جامعه معاصر میهن و ملت و مردم ما درقلب خاورمیانه نبوی اینک یکی از تاثیرگذارترین پایتخت- شهرهای منطقه است و فعال برصحنه رویدادها وتحولات سیاسی، مدنی ومعنوی حضور دارد و مسئولیت سنگین وخطیری را نیز بر شانه می‌کشد، بنابراین تصور می‌کنم؛ اینها همه برای یک ذهن تیز و اندیشه وخرد آگاه به تاریخ و فرهنگ و آشنا به تحولات تاریخی اتفاق افتاده در درون و بیرون جغرافیا و مرزهای یک شهر و کشور کافی‌ست تا متقاعد وتوجیه شود و بپذیرد که صیانت از مواریث فرهنگی، مدنی، معنوی و مآثر تاریخی و بافت‌های سنتی و محوطه‌های باستانی شهر و کشورش از درجه و دامنه‌ای از اهمیت برخوردار است و به چه میزان ضروری والزامی‌ست و تا چه حد مسئولیت سنگین وخطیری را برشانه مدیران و شهروندان و باشندگانش می‌نهد.
پایه‌گذار فلسفه باستان شناسی در ایران تصریح کرد: حس صیانت، اراده و عزم پاسداشت از مواریث مدنی و معنوی زمانی می‌تواند؛ در جان ما بیدار شود که پیشا‌پیش ضرورت آن را پذیرفته و به خودآگاهی تاریخی رسیده و فهمیده باشیم که در این لحظه حساس تاریخی در چه موقعیتی قرار گرفته‌ایم و چه نسبتی با تاریخ جهانی بعنوان یک ملت تاریخی و باستانی داریم. در خواب و بی‌خبری نمی‌توان حتی پر و کاهی را از بستر بادی سبک نگاه و ایمن داشت.
ملاصالحی افزود: بافت‌های تاریخی کلان شهر تهران نه تنها فوق‌العاده غنی، زیبا، خوش‌فرم، چشم‌نواز، زنده، صمیمی، آرام‌بخش و متین هستند، بلکه بر گونه هرآجر، سنگ، سینه هر دیوار و چهره هر در و دروازه‌شان داغ رویدادها وتحولات عظیم تاریخی و مدنی و معنوی جامعه معاصر ملت و میهن ما را برجبین دارند و هرکدام به تنهایی یک تاریخ و کتابخانه‌ای سه بعدی و کالبدی شده و با نحوه بیان و زبان نوع خاص خود هستند.
وی با بیان اینکه کسی می‌تواند؛ اهمیت، ضرورت و مسئولیت سنگین و خطیر صیانت، حفاظت و مرمت از این مواریث بی‌بدیل فرهنگی را احساس کند و بپذیرد که به خودآگاهی تاریخی رسیده باشد، ادامه داد: متاسفانه مدیریت‌های شهری کشور و نهادهای رسمی ما خود در صف مقدم آسیب رساندن، تخریب و تجاوز به حریم مواریث فرهنگی و بافت‌های تاریخی و محوطه‌های باستانی درون و بیرون شهرهای میهن ما بوده‌اند و هستند. آنچه اینک بیش از همه سروری می‌کند؛ شیطان سود و سودا و به کف آوردن منفعت‌های کلان و زودهنگام به هر بهایی حتی به بهای سنگین افکندن ریشه‌های تناور مواریث فرهنگی، مدنی و معنوی یک ملت است.
این استاد دانشگاه‌های تهران و آتن ادامه داد: مسیرهایی از خطوط مترو تهران در مرکز شهر از زیرگام‌های شهروندان تهرانی می‌گذرد. کسی از مدیران و مسئولان شهری و سازمان میراث فرهنگی شهر نپرسید، به هنگام حفر و گشودن مسیرها به آثار که برخورد می‌کردند چه تمهیداتی درصیانت از آنها به عمل می‌آوردند. یقینا هیچ!
ملاصالحی توضیح داد: ایستگاه‌های مرکزی مترو آتن آراسته به موزه‌های بسیار آموزنده‌ای‌ست که به کمک و وساطت آثار مکشوف، دوره به دوره پیشینه تاریخی و فرهنگی شهر آتن را به تماشا می‌نهند. مترو آتن را مهندسان فرانسوی ساخته‌اند! و مترو شهر تهران را مهندسان ایرانی! کشف شواهدی که قدمت یا دیرینگی‌شان تا هفت هزاره به عقب بازمی‌گردد، در ماه‌های پایانی سال گذشته در قلب بافت‌های تاریخی پایتخت- شهر تهران زیرگام‌های شهروندان تهرانی اتفاق کوچکی نبوده است، اما دریغ از درک اهمیت آن در میان مدیران کلان شهر تهران.
این باستان‌شناس با اشاره به اهمیت حفظ و صیانت از بافت‌های تاریخی تهران، تصریح کرد: یک چشم آشنا و جان فرهنگی و مانوس با تاریخ، فرهنگ، مواریث مدنی و معنوی وقتی در درون بافت‌های تاریخی حضور می‌یابد، می‌داند؛ زیرسقف چه کتابخانه‌های عظیم و غنی قرار گرفته است و نیک می‌داند؛ چگونه طومارهای تاریخی که پیش رویش گشوده است، قرائت کند و از آن درس بیاموزد. کتاب‌های تاریخ، جامعه وجهان بشری ما به متن‌های مفهومی و کلامی محدود و بسنده نمی‌شوند. فرهنگ‌های مادی و بافت‌ها، مآثر، ابنیه تاریخی، محوطه‌های باستان و در یک کلام مواریث فرهنگی طومارهای عظیم و غنی و بی‌بدیل متن‌های مادی هستند که از دوره‌های مختلف بروی ما گشوده شده‌اند و محمل پیام‌های تاریخی، مدنی و معنوی برای مخاطبان در هر دوره‌ای هستند.
این استاد دانشگاه گفت: اگر بخواهید؛ بطور مشخص استنباط بنده را از عملکرد اکنون در کلان شهر تهران بدانید، باید بگویم که نخست آنکه شهرها پادگان‌های نظامی نیستند که به سرداران سپرده شوند. هر کسی می‌تواند؛ سرباز خوبی در سنگر خود باشد نه در سنگر دیگری. یکی درسنگر دانش و فرهنگ و میراث و میراث‌داری ودیگری درسنگر حکومت وسیاست، دولت‌داری ، سیاست‌دانی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی امنیت، رفاه، آسایش، اقتصاد و معیشت مردمان.
وی افزود: دیگر آن که یک نگاه به تخریب‌های گسترده بناها و بافت‌های تاریخی کلان شهر تهران در همین سال‌های اخیر وصدها و صدها برجی که یکی از پی دیگری همچنان از هر سوی پرشتاب، یله و بی‌مهار در مسیر برآمدن و روییدن هستند، بسنده است که بپذیریم چگونه همه چیز در قربانگاه سود وسودا قربانی می‌شود. اداره کلان شهری به مانند تهران، جان‌هایی جامع الاطراف، بهرمند از خودآگاهی عمیق تاریخی، فرهنگی، مدنی و معنوی و آشنا با مقتضیات ولوازم دنیای مدرن را می‌طلبد.
