اثر تاریخی را ثبت نمی‌کنیم تا مسئولیتی در برابر حفاظتش نداشته‌ باشیم

غلام‌رضا میثاقیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد اقدامات سازمان میراث فرهنگی در برابر آغاز مجدد تخریب بافت تاریخی شیراز، گفت: سازمان میراث فرهنگی از طریق  استاندار و وزیر کشور واکنش‌های خود را نشان داد و با حضور در محل نیز سعی کرد که این اتفاقات را فعلا متوقف کند، اما شواهد نشان می‌دهد که تاکنون 4 خانه تاریخی به علاوه کاروانسرا و نانوایی مجاور آن تخریب شده‌اند.

وی ادامه داد : واقعیت این است که ما از قبل با طرفین این پروژه  توافق کرده بودیم تا به طرحی کارشناسی شده، در این زمینه تمکین کنیم و برای آن طرحِ شهری تهیه کنیم تا یک مجری واحد این پروژه را انجام دهد و حتی اگر تخریبی قرار است؛ انجام شود به صورت یکپارچه باشد، اما نمی‌دانیم که چرا دوستان ما در این زمینه صبوری نکردند.

مدیر کل حفظ و احیا بناها، بافت‌ها و محوطه های تاریخی، با تاکید بر اینکه ما رایزنی‌های خود را انجام داده‌ایم و فعلا تخریب متوقف شده است، افزود: ظرف 2 هفته آینده طرح بافت تاریخی شیراز در دستور کار شورای عالی شهرسازی و معماری قرار می‌گیرد  و امیدواریم که همه ما به تصمیم‌گیری آنها تمکین کنیم.

میثاقیان در پاسخ به این سوال که آیا بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شده است، اظهار کرد: این بافت بسیار ارزشمند است و بخش بسیار زیادی از بناهای آن نیز دارای ارزش ثبتی است، اما فرآیند ثبت آنها که اقدامی زمانبر است، در حال انجام کار کارشناسی  و تهیه اسناد و مدارک بوده است.

وی تصریح کرد: ما در  هر دوره تاریخی افرادی را داشتیم که جزو اشراف بودند و خانه‌های ویژه‌ای داشتند که از تعداد خانه‌های  دیگر بسیار کمتر است. به همین دلیل، لازم است که حتما ما این نمونه‌های معدودِ بازمانده از این سبک خانه‌ها را حفظ کنیم.

وی با بیان اینکه اگر اعتقاد داریم، باید به الگوهای زندگی متناسب با تاریخ و فرهنگ‌مان بازگردیم، باید چنین آثاری را حفظ کنیم، تصریح کرد: اگر آنچه بر سر بافت تاریخی مشهد آمد، بر سر همه شهرهای مذهبی ما بیاید، دیگر شواهدی از قشر متوسط و قشر بالای پیشنیانمان باقی نمی‌ماند که بخواهیم از آنها الگوبرداری کنیم.

مدیر کل حفظ و احیا بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی افزود: این که  برای حفظ بناهای تاریخی‌مان مرتبا بخواهیم به دستگاه قضایی مراجعه کنیم و پرونده شکایتی ایجاد کنیم، واقعا کار شایسته‌ای برای کشوری با چنین پیشینه فرهنگی نیست.  

میثاقیان در پاسخ به این انتقاد که چرا با وجود مشکلاتی که سال گذشته برای این بافت ایجاد شد، شورای عالی شهرسازی و معماری و سازمان میراث فرهنگی با سرعت بیشتری به این طرح رسیدگی نکردند، اظهار کرد: این گونه طرح‌ها نمی‌تواند با عجله بررسی شود و انجام کار کارشناسی و فنی نیاز به زمان دارد. در طی بررسی آخرین مراحل کارشناسی بودیم که چنین اتفاقی افتاد در حالی که ما با حداکثر توان کارشناسی کار می‌کردیم.

وی ادامه داد: همچنین تکمیل ثبت  بافت تاریخی شیراز نیز در دستور کار ما بود،  اما باید توجه کنیم که ثبت اگرچه اولین گام برای حفاظت است، اما در مواردی هم بوده که ثبت نتوانسته از آسیب دیدن جلوگیری کند.

میثاقیان توضیح داد: ما با تعداد زیادی از بناها و آثار در کشور روبرو هستیم که نیاز به ثبت دارند، اما بدون داشتن مدارک کافی نمی‌توانیم، آنها را ثبت کنیم. اینگونه نیست که بتوانیم یک روزه یک اثر را ثبت کنیم. ثبت یک اثر محدودیت‌هایی را برای مردم به وجود می‌آورد، بنابراین زمان می‌برد تا تعیین کنیم، چگونه می‌توان یک اثر را ثبت کرد تا مردم از حقوق قانونی‌شان محروم نشوند.

وی ادامه داد: این بافت ارزشمند است و تمام آن باید ثبت شود، اما فرآیند آن فوری و با تعجیل نیست. ما خیلی متاسفیم که چنین اتفاقی افتاده است. حقیقت این است که ما آنقدر  بنای تاریخی داریم که متوجه نیستیم که چه ارزشی در اختیارمان قرار گرفته است، در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا حسرت این داشته‌ها را می‌خورند.

میثاقیان با بیان اینکه این آثار و بناها را خود مردم ایجاد کرده‌اند و امروزه نیز خود مردم باید به عنوان یک مطالبه اجتماعی آن را حفظ کنند، افزود: مگر یگان حفاظت ما چقدر نیرو دارد که بتواند از این همه اثر حفاظت کند؟ زمانی می‌توانیم به حفظ آثار امیدوار باشیم که مردم واقعا حفظ آن را از مسئولان رده بالا کشور درخواست کنند واین امر یک مطالبه واقعی برای آنها باشد، و گرنه ثبت همه آثار بسیار زمان خواهد برد، زیرا حدود یک میلیون اثر تاریخی در کشور داریم که ثبت آن ده‌ها سال طول می‌کشد.

وی در پاسخ به اینکه اگر ثبت کردن اثر امر موثری نیست و مردم نیز خودشان باید از آثار حفاظت کنند، پس چه نیازی به وجود سازمان میراث فرهنگی در کشور است، گفت: ما اگر منصف باشیم، می‌بینیم که بودجه میراث فرهنگی حتی یک درصد میزان مورد نیازش نیست، شما می‌گویید؛ چرا یک اثر ارزشمند را ثبت نمی‌کنید، ما اگر یک اثر را ثبت کنیم، وظیفه سنگین‌تری در حفاظتش نیز خواهیم داشت، در حالی که بودجه ما کفاف همین اثرهای ثبت‌شده را نیز نمی‌دهد و آن وقت بودجه ما به جای یک درصد، یک هزارم نیاز ما خواهد بود. واقعیت این است؛ اگر مردم مطالبه اجتماعی نداشته باشند و خودشان برای حفاظت پا پیش نگذارند، حفاظت از آثار تارخی امکانپذیر نخواهد بود.