رغبت جوانان به مشاغل کاذب و غیررسمی از واقعیت‌های جامعه نشأت می‌گیرد/ جوان امروزی با نگاه به اطرافیان درمی‌یابد با تلاش و کار به جایی نمی‌رسد/ قمار کردن زیاد شده است

 تنبلی و رخوت در جوانان یکی از مشکلات است

«حسن اسد بیگی» روانشناس بالینی و رئیس گروه پیشین دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره چرایی رغبت جوانان به مشاغل کاذب و غیر رسمی اما پردرآمد گفت: متاسفانه در سال‌ها و دهه‌های اخیر، مشکلات زیادی در جامعه ایجاد شده است. از بعد جامعه‌شناختی و روان‌شناختی، یکی از این مشکلات، تنبلی و رخوت در جوانان است و اینکه کمتر به دنبال کارهایی می‌روند که پرزحمت باشند. بلکه دوست دارند یک گنجی پیدا کنند یا پولی از آسمان بر سرشان ببارد و پولدار شوند. به همین دلیل، بسیار به دنبال رمزارزها و کارهایی هستند که در آن‌ها پول زیاد و ریسک بالایی وجود دارد.

وی افزود: در گذشته، تحرکات بدنی نوجوان‌ها و جوان‌ها و کودکان زیاد بود. آن‌ها به دنبال فوتبال و ورزش بودند. البته که اکنون هم هستند، اما با آمدن تکنولوژی جدید، فضای مجازی، موبایل، تبلت، لپ‌تاپ و اینترنت، بیشتر وقت خود را پشت گوشی و کامپیوتر می‌گذرانند و کمتر تحرک می‌کنند. یکی از معضلات سلامت مردم ما، چه جوان و چه میانسال، این است که تحرکشان کم شده و به همین ترتیب، سلامت شان بیشتر در خطر افتاده است.

افزایش افسردگی در جامعه، فعالیت‌های افراد را کاهش می‌دهد

رییس پیشین مرکز اورژانس اجتماعی کشور در ادامه خاطرنشان کرد: اکثر جوانان امروزی کمتر به دنبال فعالیت‌هایی می‌روند که تحرک و سلامتی به دنبال دارد و برعکس، یک گوشه می‌نشینند و حتی غذا هم نمی‌خورند و به دنبال فست‌فودی هستند که سریع بتوانند به این فعالیت پرکششی ادامه دهند. از طرف دیگر، افسردگی هم در جامعه زیاد شده و به همین دلیل، فعالیت‌های افراد کاهش یافته و آن‌ها بیشتر در خواب و خیال و وقت گذراندن با گوشی هستند.

جوانان با دیدن واقعیت‌های جامعه، معتقدند با تلاش و کار به جایی نمی‌رسند

 اسد بیگی تصریح کرد: این موارد معضلات خسته‌کننده‌ای هستند و از طرفی مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه است که امیدواریم در جوانان کاهش یابد. آن‌ها فکر می‌کنند با تلاش و کار و کوششی که در قدیم ارزشمند بود، به جایی نمی‌رسند. اگر تلاش کنند و درآمدی داشته باشند، کمی از این افسردگی کاسته می‌شود، اما اگر تلاش نداشته باشند، خودبخود افسردگی‌شان افزوده می‌شود و ناامیدی‌شان برای آینده زیاد می‌شود.

جوانان افرادی را می‌بینند که با تلاش خیلی کم و حتی با یک تلفن، میلیون‌ها تومان پول جابه‌جا می‌کنند

وی با بیان اینکه جوانانی که به دنبال مشاغل کاذب و غیررسمی می‌روند بیشتر بر این باورند که کار زیاد، ارزش چندانی ندارد و درآمد زیادی برای آن‌ها فراهم نمی‌کند و کیفیت زندگی آن‌ها را تغییر نمی‌دهد، گفت: این نگاه جوانان امروزی با دیدن واقعیت‌های جامعه شکل می‌گیرد. این جوانان آدم‌های دور و برشان را می‌بینند که دارند کار می‌کنند و چیزی به دست نمی‌آورند، اما افرادی را می‌بینند که با تلاش خیلی کم و حتی با یک تلفن، میلیون‌ها تومان پول جابه‌جا می‌کنند و فکر می‌کنند که از این تلاش روزمره چیزی عایدشان نمی‌شود. به همین دلیل، باید دنبال فعالیتی بروند که ناگهان و یکباره برایشان زر از آسمان ببارد.

قمار کردن در شرایط کنونی زیاد شده است

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که اشتغال جوانان به سمت مشاغل کاذب چه ناهنجاری‌هایی به دنبال دارد؟ گفت: رغبت جوانان به شغل‌های غیررسمی اما پردرآمد موجب می‌شود که تولید و خدمات سالم و معمولی که در همه جوامع برای افراد ارزشمند است، در جامعه ما با بدبینی به آن نگاه شود. آن‌ها فکر می‌کنند که حالا اگر از صبح تا شب کار کنند، زحمت بکشند، چیز زیادی دستگیرشان نمی‌شود و در آرزوی اینکه پول زیادی نصیب‌شان بشود، دست به کارهایی می‌زنند، ریسک‌هایی می‌کنند و از خانواده مبالغی را می‌گیرند که معمولاً هم از دست می‌دهند. قمار کردن هم در شرایط کنونی زیاد شده است، اما نه به شکل قدیم که سه قاپ بود، بلکه شرط‌بندی روی بازی و فوتبال و چیزهای مختلفی که برای ما خیلی جدید است و باعث می‌شود یک بار ببرند و ده بار ببازند.

خیلی از جوانان به امید کاری با حقوق بیشتر، از کارشان انصراف می‌دهند

اسد بیگی در پاسخ به این سوال که چرا برخی جوانان به دنبال شغل و یادگیری مهارت نیستند، گفت: البته به این صورت هم نیست به این معنا که یکی از مشکلات جامعه بیکاری است. تعدادی از جوانان هم هستند که دنبال کارهایی می‌گردند که حقوق کمی دارد، اما برایشان یک آب باریکه محسوب می‌شود. اگر کار باشد داوطلب زیاد است، اما خیلی از این افراد هم کار را انتخاب می‌کنند و وقتی واردش می‌شوند، انصراف می‌دهند.

وی خاطرنشان کرد: بسیار مشاهده می‌کنیم که وقتی وضعیت استخدامی‌شان به صورت خرید خدمت و شرکتی است از کار انصراف می‌دهند به امید اینکه کار بهتری با حقوق بیشتر نصیب‌شان شود، اما دنبال مشاغل کاذب و غیررسمی می‌روند. این آسیب‌ها ممکن است در درازمدت باعث کاهش تولید در جامعه و کم شدن شوق کار کردن و امید به آینده در بین جوانان شود. از طرفی ممکن است جامعه دلسرد و افسرده و ناامید شود و همین‌ها می‌تواند منجر به خلاف و بزهکاری هم بشود.

امیدواریم گشایشی در وضعیت اقتصادی ایجاد شود تا مردم به آرامش برسند

این روانشناس افزود: برخی از جوانان و نوجوانان همین تفکر را دارند، اما خوشبختانه در کنار این‌ها تعداد زیادی از نوجوان‌ها و جوان‌ها را هم می‌بینیم که هنوز برای‌شان کار کردن و پول درآوردن رسمی، معمولی و سالم ارزشمند است و فعالیت می‌کنند. هنوز آن قدرها هم این ناامیدی سایه‌اش را در کشور گسترش نداده که بگوییم تمام مردم این‌گونه فکر می‌کنند، اما امیدواریم

وی در خصوص رغبت جوان‌ها به سمت کسب‌وکارهای اینترنتی مانند خدمات آنلاین شاپ‌ها نیز گفت: اینگونه مشاغل اینترنتی به دلیل اینکه کارفرما ندارد و درآمدش هم بیشتر است، زیاد شده است. جوانان وقتی به بازار نگاه می‌کنند و می‌بینند برای کار آزاد نیاز به سرمایه زیاد و داشتن یک مغازه است که بابت آن باید اجاره پرداخت کنند، از چیزی که قبلاً به عنوان تفریح استفاده می‌کردند، به عنوان یک منبع درآمد استفاده می‌کنند، از همین رو آنلاین شاپ‌ها زیاد شده و مشتری هم زیاد دارد، چون طرف مقابل‌شان هم می‌بیند که به سادگی بدون اینکه از در خانه بیرون برود، جنس مورد نظرش به خانه‌اش ارسال می‌شود.

مشاغل با حداقل حقوق، کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد

اسدبیگی در واکنش به این که مرکز آمار ایران هم چندی پیش اعلام کرد که سه میلیون جوان ایرانی داریم که نه شاغل‌اند و نه محصل گفت: بسیاری از این‌ها به دنبال درآمدهای کلانی هستند که برایش زحمت زیاد روزمره متحمل نشوند و کار هم از سوی دیگر آنچنان زیاد نیست که بخواهند همه به سر کار بروند و شاغل شوند و از طرفی حداقل حقوق هم کفاف نمی‌دهد؛ یعنی حداقل حقوق نصف چیزی است که یک خانواده معمولی بخواهد صرف کند تا از پا نیفتد. به هر حال روی آوردن برخی از جوانان به مشاغل غیررسمی به این دلیل است که هزینه‌های کمی برای این خدمات می‌پردازند و درآمد نسبتا خوبی به دست می‌آورند.

وی در خصوص آسیب‌هایی که مشاغل کاذب و غیر رسمی برای جامعه ایجاد می‌کند، گفت: یکی از معایب و ضررهای مشاغل غیر رسمی مانند ارز دیجیتال که جوانان می‌خواهند از این طریق یک شبه پولدار شوند، این است که ممکن است هر چه دارند را از دست بدهند و به خاک سیاه بنشینند.

اسد بیگی گفت: درست است که دولت هم به اندازه خودش فکر کرده و فعالیت‌هایی برای ایجاد اشتغال داشته، اما کافی نبوده و مدیریت درستی در گذشته نداشته‌ است. البته باید این را هم گفت بخشی از جوانان که به مشاغل غیررسمی روی می‌آورند، ابتکارهایی دارند که خوشبختانه منجر به کارآفرینی واقعی می‌شود و مجموعه‌ای از افراد دارای اشتغال می‌شوند و کار شرافتمندانه می‌کنند و درآمد نسبتا مناسبی هم به دست می‌آورند.